Η Καταλανική Εταιρεία υπήρξε μια στρατιωτική οργάνωση που πολέμησε τους Άραβες κατά τον 13ο αιώνα. Τα επόμενα χρόνια ξεκίνησε να προσφέρει μισθοφορικές στρατιωτικές υπηρεσίες.
Σύντομα, όμως, έγιναν ανεξέλεγκτοι και ο Φρειδερίκος της Αραγονίας θέλησε να απαλλαγεί οριστικά από τους τυχοδιώκτες της Καταλανικής Εταιρίας. Η ευκαιρία ήρθε όταν ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος ζήτησε την βοήθεια της Καταλανικής Εταιρείας, για να σταματήσει την επέκταση των Σελτζούκων Τούρκων στα Μικρασιατικά παράλια.
Η Καταλανική Εταιρεία στη Μικρά Ασία
Αρχηγός της Καταλανικής Εταιρείας ήταν ο Ροζέ ντε Φλορ, πρώην Ναϊτης Ιππότης, κουρσάρος και αντιναύαρχος του βασιλιά της Σικελίας.
Οι μισθοφόροι αποφάσισαν να βοηθήσουν τον Ανδρόνικο ζητώντας ως αντάλλαγμα να πληρωθούν αδρά και ο Ντε Φλορ να παντρευτεί μια πριγκίπισσα του οίκου του Βυζαντινού Αυτοκράτορα.
Οι Καταλανοί διέλυσαν τους Σελτζούκους στο πέρασμά τους, έλυσαν την πολιορκία της Φιλαδέλφειας κι έφτασαν ως την περιοχή της Φρυγίας.
Χωρίς αμφιβολία ήταν οι καλύτεροι πολεμιστές της Ευρώπης εκείνη την εποχή. Ήταν όμως γνωστοί και για την αγριότητά τους κι ο Ανδρόνικος με την σειρά του δεν επιθυμούσε την παρουσία του μισθοφορικού στρατού στα παράλια της Μικράς Ασίας.
Η δολοφονία του αρχηγού
Στις 28 Μαρτίου 1305, ο Ντε Φλορ δολοφονήθηκε στην Αδριανούπολη, ύστερα από επίσκεψη στον Ανδρόνικο Μιχαήλ Θ’. Η αντίδραση των Καταλανών ήταν βίαιη και αστραπιαία.
Όρισαν νέο αρχηγό τον Berenger d’ Entenza, λεηλάτησαν και έσφαξαν χιλιάδες άμαχους κατοίκους των περιοχών γύρω από την Κωνσταντινούπολη.
Οι Βυζαντινοί αντεπιτέθηκαν και αιχμαλώτισαν τον Berenger. Η Καταλανική Εταιρεία όμως δεν είχε πει την τελευταία της λέξη.
Με επικεφαλής τον Beranger de Roquefort, ο στρατός τους ενισχύθηκε από 4000 περίπου Τούρκους και μέσα μικρό χρονικό διάστημα δεν έμεινε πόλη που να μην έχει λεηλατηθεί.
Η επιδρομή στην Βόρεια Ελλάδα και οι σφαγές των αμάχων
Το καταστροφικό πέρασμα της Καταλανικής Εταιρείας έφτασε μέχρι την Μακεδονία. Τα μοναστήρια στο Άγιον Όρος υπέστησαν τρομερές καταστροφές.
Οι μισθοφόροι εγκαταστάθηκαν στην Κασσάνδρα, την αρχαία Ποτίδαια, μην έχοντας αφήσει τίποτα όρθιο στη Θράκη. Επόμενο βήμα τους ήταν η κατάληψη της Θεσσαλονίκης.
Μάλιστα, είχαν φτιάξει σφραγίδα με την εικόνα του Αγίου Δημητρίου και χρυσό στέμμα
Το σχέδιο ναυάγησε μετά την σύλληψη του de Roquefort από τον πρίγκιπα Κάρολο του Βολουά.
Παράλληλα, οι βυζαντινές δυνάμεις, που είχαν ανασυνταχθεί, πίεσαν την Καταλανική Εταιρεία.
Οι μισθοφόροι μην μπορώντας να επιστρέψουν στα Μικρασιατικά παράλια, κατευθύνθηκαν τελικά προς την Θεσσαλία, όπου συνέχισαν τις λεηλασίες προκαλώντας ανεπανόρθωτες ζημιές. Μάλιστα, όταν οι Καταλανοί εισέβαλαν στη Θήβα, έσφαξαν όλους τους κατοίκους, ακόμη και μωρά παιδιά.
Η κατάκτηση της Αθήνας
Χωρίς τον de Roquefort, η Καταλανική Εταιρεία αποτελούσε μια ανεξάρτητη, πλανόδια, στρατιωτική «δημοκρατία». Με έμβλημά τους την εικόνα του προστάτη του, Άγιο Γεώργιο, έμειναν στη Θεσσαλία ένα χρόνο καταστρέφοντας τα πάντα.
Ο τότε Δούκας της Αθήνας, Βάλτερ, που επιθυμούσε να επεκτείνει τον έλεγχο του τόσο σε τμήματα της Θεσσαλίας όσο και της Φθιώτιδας, ζήτησε τις στρατιωτικές υπηρεσίες της Καταλανικής Εταιρείας. Για έξι μήνες υπηρεσιών θα τους μισθοδοτούσε με σχεδόν 18 εκατομμύρια φράγκα.
Με την βοήθεια των Καταλανών, ο Φράγκος Δούκας τη Αθήνας, κατέλαβε περισσότερα από 30 οχυρά σημεία της Φθιώτιδας.
Σύντομα όμως ήρθε η ρήξη μαζί τους και με την βοήθεια Φράγκων και Ελλήνων, ο Βάλτερ στράφηκε εναντίον των Καταλανών.
Η «Μάχη του Αλμυρού» όπως έμεινε γνωστή δεν έγινε στην Θεσσαλία, αλλά στην περιοχή του Βοιωτικού Κηφισού, στην Κωπαΐδα.
Οι Καταλανοί επικράτησαν και το δουκάτο των Αθηνών έπεσε μετά από παραπάνω από 100 χρόνια φραγκικής επικράτησης.
Καταλανικές αποζημιώσεις
Η καταλανική παρουσία στην Ελλάδα διήρκησε 77 χρόνια. Σε αυτό το διάστημα η Καταλανική Εταιρεία έγινε συνώνυμο του τρόμου, εξ αιτίας της αμείλικτης σκληρότητας και βαρβαρότητας των μισθοφόρων. Η Θήβα, τα Σάλωνα (Άμφισσα) και οι Νέαι Πάτραι (Υπάτη), αποτελούσαν τις σημαντικότερες κατακτήσεις των Καταλανών.
Για πολλά χρόνια η λέξη Καταλανός θεωρούταν για τους Έλληνες βρισιά.
Το 2003, η τοπική κυβέρνηση της Καταλονίας, με επικεφαλής τον ποιητή Κάρλες Ντουάρτε, αποφάσισε την αναστήλωση ενός μνημείου στο Άγιο όρος.
Το νομοσχέδιο που υπερψηφίστηκε στο καταλανικό κοινοβούλιο, προέβλεπε την χρηματοδότηση ύψους 240.000 ευρώ για την αναστήλωση ενός κτιρίου στη Μονή Βατοπεδίου, ως ελάχιστο δείγμα αναγνώρισης των καταστροφών που προκάλεσε στον Άθω η Καταλανική Εταιρεία τον 14ο αιώνα.
Διαβάστε στη «ΜτΧ»:
