Ο αντιστράτηγος Α. Παπάγος με τον Ι. Μεταξά ετοίμασαν το σχέδιο άμυνας απέναντι στους Ιταλούς που προέβλεπε μια σύντομη άμυνα και μετά τακτική υποχώρηση σε μια πιο στρατηγική θέση στη δεύτερη γραμμή άμυνας.
Εκεί θα υπερασπίζονταν την Ηγουμενίτσα.
Ο υποστράτηγος Χαράλαμπος Κατσιμήτρος και διοικητής της 8ης Μεραρχίας Ηπείρου, αγνόησε τις εντολές που υπαγορεύονταν από την εκτίμηση του Γενικού Επιτελείου πως ο αγώνας στα βουνά της Πίνδου θα ήταν μάταιος.
Έμεινε σταθερός στη θέση Ελαία- Καλαμά.
Ο Χ. Κατσιμήτρος όχι μόνο δεν υπάκουσε, αλλά έδωσε διαταγή για μαζική άμυνα.
Η εντολή του ανέφερε πως «η υποχώρηση ήταν αδιανόητη και πως τα σύνορα ήταν η τελευταία γραμμή άμυνας».
Οι στρατιώτες του ενθουσιάστηκαν. Άλλωστε ήταν όλοι Ηπειρώτες. Γνώριζαν καλά τα μέρη και αγωνίζονταν κυριολεκτικά για τα σπίτια τους, τις οικογένειές τους και τους τάφους των προγόνων τους.
Η άρνησή του για υποχώρηση
Το βράδυ της 27ης Οκτωβρίου έδωσε οδηγίες στους διοικητές των μονάδων της μεθορίου να είναι σε επαγρύπνηση για ενδεχόμενες ιταλικές κινήσεις. Η ημερήσια διαταγή προς τους άνδρες δείχνει την αποφασιστικότητά του.
Ήδη από το 1938 όταν και ανέλαβε διοικητής της 8ης Μεραρχίας Πεζικού δεν σταμάτησε να εργάζεται για να οργανώσει τις ελληνικές γραμμές άμυνας. Η ηρωική αντίσταση των Ελλήνων στρατιωτών και αξιωματικών αιφνιδίασε τους υπερόπτες Ιταλούς.
Η συνέχεια είναι γνωστή. Ο ελληνικός στρατός σύντομα έπαψε να είναι αμυνόμενος και πέρασε στην επίθεση.
Αν και αντιμετωπίστηκε με καχυποψία για «έλλειψη ρεαλισμού», όταν έφτασαν στην Αθήνα τα πρώτα νέα από το μέτωπο το κλίμα άλλαξε.
Ο Χαράλαμπος Κατσιμήτρος έγινε ο πρώτος στρατηγός του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που νίκησε δυνάμεις του άξονα και τις έτρεψε σε φυγή.
Απελευθέρωσε τη Βόρεια Ήπειρο και προκάλεσε βαθιά κρίση στην ιταλική κυβέρνηση του Μουσολίνι με τους στρατηγούς του να κατηγορούν ο ένας τον άλλο.
Το σφάλμα
Ο Κατσιμήτρος έγινε ένας ήρωας και το παράδειγμά του, σημείο αναφοράς.
Μετά την είσοδο των Γερμανών στον πόλεμο η Ελλάδα ηττήθηκε και τότε ο ήρωας έγινε προδότης.
Αιτία ήταν η απόφασή του να συμμετάσχει στη δοσίλογη κυβέρνηση του στρατηγού Τσολάκογλου.
Ο νικητής του αλβανικού μετώπου ανέλαβε υπουργός Εργασίας και αργότερα Γεωργίας.
Γιατί συνεργάστηκε με τον κατακτητή; Θεωρούσε πως με την κίνησή του αυτή θα στήριζε τους στρατιώτες του. Όμως, μόλις πέντε μήνες μετά την ορκωμοσία του, στις 20 Σεπτεμβρίου του 1941, υπέβαλε την παραίτησή του η οποία έγινε αμέσως αποδεκτή. Αν και αντιλήφθηκε το λάθος του, το όνομά του αμαυρώθηκε. Ήταν πια ένας από τους συνεργάτες των Γερμανών.
Μετά την απελευθέρωση
Η απελευθέρωση δεν τον βρήκε ως ήρωα που αντιστάθηκε στην επίθεση των Ιταλών. Αντιθέτως τον βρήκε υπόδικο. Δικάστηκε και φυλακίστηκε ως δοσίλογος.
Η ποινή του ήταν κάθειρξη 5,5 χρόνων για συνεργασία και παροχή διευκολύνσεων στους Γερμανούς κατακτητές («διότι γενόμενος υπουργός συνέπραξεν μετά του πρωθυπουργού εις την εκτέλεσιν των αξιοποίνων πράξεων συνεργασίας και διευκολύνσεως…»).
Ταυτόχρονα, αποπέμφθηκε από το στράτευμα με τον βαθμό του αντιστράτηγου.
Τα χρόνια μετά την αποφυλάκιση
Το 1949, έχοντας εκτίσει το μεγαλύτερο μέρος της ποινής του, ο Βασιλιάς Παύλος του χάρισε το υπόλοιπο. Διατήρησε όλα του τα παράσημα και τον βαθμό του. Παράλληλε τέθηκε σε αναδρομική αποστρατεία από το 1947.
Όμως, τα εγκλήματα της γερμανικής κατοχής ήταν νωπά και ο λαός δεν είχε διάθεση να συγχωρήσει όσους συνεργάστηκαν μαζί της, όποια και αν ήταν τα κίνητρά τους.
Η φήμη του δεν αποκαταστάθηκε ποτέ αν και είχε πολεμήσει σε πολλά μέτωπα υπερασπιζόμενος την πατρίδα.
Είχε καταταχθεί εθελοντικά ως απλός στρατιώτης το 1904. Πέρασε από εκπαίδευση, έγινε υπαξιωματικός, αξιωματικός και πολέμησε στους βαλκανικούς πολέμους, στο μακεδονικό μέτωπο, στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και τραυματίστηκε στη Μικρασιατική εκστρατεία στο Αφιόν Καραχισάρ. Αν μη τι άλλο, έζησε όλη τη θητεία του στην πρώτη γραμμή.
Η στρατηγική του όμως μετά τη λήξη του πολέμου, αποδείχθηκε απόλυτα λανθασμένη.
Το 1962 πέθανε μόνος και ξεχασμένος στον Άγιο Παντελεήμονα, ίσως επειδή όπως λέει ο λαός τα στερνά τιμούν τα πρώτα.
