Η ιστορία των ιθαγενών της βορείου Αμερικής είναι μία πορεία πόνου, δακρύων και ξεριζωμού. Τα μεγαλύτερα δεινά ξεκίνησαν με την προεδρία του Τζάκσον από το 1829 ως το 1837. Ο Τζάκσον έτρεφε μίσος για τους ιθαγενείς πληθυσμούς. Οι λευκοί, υπό τις ευλογίες της κυβέρνησης, άρπαζαν δια της βίας τη γη και τα κοπάδια των Ινδιάνων και τα οικειοποιούνταν δημιουργώντας δικές τους εστίες. Παράλληλα, τους πουλούσαν αλκοόλ για να κάμψουν τις αντιστάσεις τους.
Το 1828 ψηφίστηκε στο Κογκρέσο ο περίφημος νόμος περί Μετακίνησης των Ινδιάνων και το 1830, ο Τζάκσον υποχρέωσε όλες τις φυλές των Ινδιάνων να μετακινηθούν πέρα από τα Απαλάχια όρη. Το χειμώνα του 1831-1832, χιλιάδες ιθαγενείς υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τα εδάφη τους και να πορευτούν κάτω από αντίξοες συνθήκες προς την αφιλόξενη Δύση. Η θλιβερή αυτή πορεία ονομάστηκε Ο δρόμος των δακρύων (The trail of tears). Πάνω από το ¼ των Ινδιάνων απεβίωσε κατά τη διάρκεια της πορείας λόγω καιρικών συνθηκών, πείνας, χολέρας, πνευμονίας και άλλων κακουχιών.
Αποκορύφωμα της βιαιότητας κατά των Ινδιάνων στάθηκε η οργανωμένη σφαγή στον καταυλισμό των Λακότα στο Γούντεντ Νι (Wounded Knee) της νότιας Ντακότα, στις 29 Δεκεμβρίου 1890. Η σφαγή του Γούντετντ Νι θεωρείται η μεγαλύτερη στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. Έως τις αρχές του 1900 είχαν απομείνει στις ΗΠΑ λιγότεροι από 250.000 ιθαγενείς, μείωση η οποία αντιστοιχεί σε ποσοστό πάνω από 70%. Έως τα μέσα του 20ου αιώνα, οι ιθαγενείς εξακολουθούσαν να ζουν στη φτώχεια, την πείνα και την απόλυτη εξαθλίωση.
Η δεκαετία του ’60 στις ΗΠΑ σηματοδοτείται από κοινωνικές ζυμώσεις, εκρήξεις, νέες ιδεολογίες και κυρίως από την εμφάνιση κοινωνικών κινημάτων.
Οι ιθαγενείς θέλησαν με τη σειρά τους να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους για τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης, την άδικη στάση των αρχών απέναντί τους και το βασικότερο: την κυριότητα της χαμένης τους γης.
Το 1968 στη Μινεάπολη ιδρύθηκε το American Indian Movement με πρωτεργάτες τους Dennis Banks, Russell Means και Harold Goodsky. Ο πρωταρχικός στόχος του κινήματος ήταν η αντιμετώπιση των προβλημάτων της τοπικής ινδιάνικης κοινότητας, δηλαδή της φτώχειας, της στέγασης και της αστυνομικής αυθαιρεσίας. Σύντομα όμως το Κίνημα ξεπέρασε τα όρια της πολιτείας.
Απόβαση στο Αλκατράζ
Το 1969 το ΑΙΜ πραγματοποίησε την πρώτη μεγάλη εμφάνισή του. Στις 29 Νοεμβρίου, μία ομάδα 78 Ινδιάνων αποβιβάστηκε στο ερημωμένο πλέον, νησάκι του Αλκατράζ στον κόλπο του Σαν Φραντσίσκο, το οποίο παλαιότερα στέγαζε τις χειρότερες φυλακές των ΗΠΑ.
Οι ιθαγενείς προσφέρθηκαν να αγοράσουν το νησί με αντάλλαγμα χάντρες και υφάσματα, όπως έκαναν οι Ολλανδοί 300 χρόνια πριν, όταν αγόρασαν από τους ιθαγενείς το νησί του Μανχάταν στη σημερινή περιοχή της Νέας Υόρκης.
Σκοπός τους ήταν η διαμόρφωση του νησιού σε Κέντρο Ινδιάνικων Σπουδών με τη συμμετοχή Ινδιάνων Ακαδημαϊκών. Λίγους μήνες αργότερα η αστυνομία έληξε βίαια την κατάληψη. Ωστόσο, οι ιθαγενείς δεν πτοήθηκαν. Την επόμενη χρονιά διοργανώθηκε η πρώτη Σύγκλητος Ινδιάνων Ακαδημαϊκών της Αμερικής.
Οι ιθαγενείς μίλησαν ανοιχτά για τη δυσφήμηση που δέχονται μέσω της διαστρέβλωσης της ιστορίας και της εικόνας τους από τα σχολικά βιβλία και τα ΜΜΕ που αναπαρήγαγαν την κακή εικόνα του Ινδιάνου και του καλού Λευκού.
Η κίνηση βοήθησε στην ίδρυση των πρώτων αμιγώς ινδιάνικων σχολείων στη Μινεάπολη. Για πρώτη φορά έγιναν προσπάθειες να γραφτεί και να διδαχθεί η αληθινή ιστορία των Ινδιάνων της βορείου Αμερικής.
Ο τόπος της σφαγής
Η αποφασιστικότερη κίνηση ωστόσο, πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 1973 όταν 200 μέλη του ΑΙΜ κινήθηκαν και κατέλαβαν τον ιστορικό τόπο του Γούντεντ Νι στο Πάιν Ριτζ της νότιας Ντακότα, όπου είχε γίνει η μεγάλη σφαγή του 1890. Η κυριότητα της γης ήρθε ξανά στο προσκήνιο. Το ΑΙΜ κήρυξε την περιοχή ως απελευθερωμένη, αποφασισμένο να προχωρήσει στην ίδρυση του ανεξάρτητου κράτους των Λακότα.
Σύντομα, κατέφθασαν δυνάμεις της αστυνομίας και πράκτορες του FBI, έτοιμοι να καταστείλουν την κατάληψη και να προχωρήσουν σε συλλήψεις. Ο στρατός παράλληλα, διέκοψε την παροχή νερού και ηλεκτροδότησης της περιοχής προκειμένου οι ιθαγενείς να πιεστούν και να παραδοθούν. Σύντομα, τα τρόφιμα άρχισαν να λιγοστεύουν ενώ όσοι προσπάθησαν να ανεφοδιάσουν τους καταληψίες, συνελήφθησαν από την αστυνομία. 
Η κυβέρνηση, προκειμένου να τερματιστεί η κατάληψη διέταξε τη διαπραγμάτευση των δύο πλευρών και υποσχέθηκε να επανεξετάσει τα προβλήματα και τα αιτήματα των Ινδιάνων. Η κατάληψη άντεξε πάνω από δύο μήνες, ενώ κατέφθαναν μηνύματα συμπαράστασης από πολλές χώρες του κόσμου αναγνωρίζοντας τα δίκια των ιθαγενών.
Έληξε όμως άδοξα με τη σύλληψη 120 Ινδιάνων. Μπορεί το ανεξάρτητο κράτος, σε πρώτη έστω φάση να μην έγινε πραγματικότητα, κατάφεραν ωστόσο μία σημαντική κατάκτηση: την επανεξέταση του περίφημου νόμου του 1862 σχετικά με την κυριότητα της γης.
Η αντίθετη πορεία
Λίγα χρόνια αργότερα, τον Ιούλιο του 1978, 2.000 ιθαγενείς ξεκίνησαν από το Σαν Φραντσίσκο με προορισμό την Ουάσιγκτον. Διέσχισαν 2.700 μίλια με τα πόδια, μιμούμενοι την αντίθετη πορεία που είχαν ακολουθήσει οι πρόγονοί τους το χειμώνα του 1831-1832, κατά τη διάρκεια του θλιβερού Δρόμου των δακρύων.
Στόχος τους ήταν η επανάκτηση των χαμένων τους εδαφών και των δικαιωμάτων τους. Παράλληλα, απαίτησαν την κατάργηση των νομοθεσιών του 19ου αιώνα σχετικά με την κυριότητα της γης και της φυλετικής τους υποτίμησης.
Για μέρες οι ιθαγενείς διαδήλωναν έξω από το Λευκό Οίκο. Μάταια. Κανένα αίτημα δεν έγινε δεκτό από το αμερικανικό Κογκρέσο.
Στη δεκαετία του ’80, και σε αντίθεση με άλλα κινήματα του ’60 τα οποία είχαν ξεφουσκώσει, το ΑΙΜ συνέχισε με όσα μέσα διέθετε τη δράση του. Αποφασίστηκε η εξάπλωση του ΑΙΜ στα σχολεία και το 1984 πραγματοποιήθηκαν σεμινάρια και επιπλέον μαθήματα σε ινδιάνικα σχολεία σε Αριζόνα, Οκλαχόμα, Ουισκόνσιν, Νεμπράσκα, Ντακότα, Καλιφόρνια και Μινεσότα.
The Black Hills are not for sale»
Η απόσχιση από τις ΗΠΑ
Το 1991 η φυλή των Λακότα κήρυξε την απόσχισή της από το επίσημο κράτος των Η.Π.Α. και οργάνωσε προσωρινή κυβέρνηση. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της μεγάλης δίκης του 1981 στην οποία οι Λακότα απαίτησαν την επιστροφή της κλεμμένης γης τους. «Το δικαστήριο αποφάσισε να δοθεί χρηματική αποζημίωση 160 εκατομμυρίων δολλαρίων στους Ινδιάνους, αυτοί όμως αρνήθηκαν με το σύνθημα «The Black Hills are not for sale».
Κατέστησαν σαφές ότι δεν ζητούσαν χρήματα, παρά μόνο τη χαμένη τους γη. Το 2007 το ζήτημα επανήλθε με αίτημα την επιστροφή των Μαύρων Λόφων (Black Hills) στους Ινδιάνους Λακότα, ώστε να προσαρτηθούν στο κράτος τους. Το ιδιόμορφο κρατίδιο εξακολουθεί να μην έχει αναγνωριστεί από την κυβέρνηση των Η.Π.Α, ενώ οι Ιθαγενείς σπάνια επιτρέπουν την είσοδο λευκού στην «αυτόνομη» περιοχή.
Οι συνθήκες διαβίωσης ωστόσο, καθώς το κρατίδιο είναι πλήρως αποκομμένο από την επιρροή της κυβέρνησης των ΗΠΑ, είναι άθλιες, ενώ οι ιθαγενείς στερούνται ακόμη και τα απαραίτητα.
Οι ινδιάνικοι όροι και οι μασκότ Οι διεκδικήσεις δεν σταμάτησαν. Τη χρονιά του Super bawl 1992, το ΑΙΜ διαμαρτυρήθηκε για τη χρήση ινδιάνικων όρων και χαρακτηριστικών ως μασκότ στις ομάδες του αμερικάνικου ποδοσφαίρου.
Παρ’ όλη τη δράση και τις κατακτήσεις του American Indian Movement, η σημερινή τους κατάσταση παραμένει τραγική. Σύμφωνα με στοιχεία της απογραφής του 2000 στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι ιθαγενείς αποτελούν την εθνοτική μειονότητα με τη χειρότερη θέση και επίπεδο ζωής στη βόρεια Αμερική.
Παράλληλα, υποφέρουν από έλλειψη υποδομών, ηλεκτροδότησης, παροχής τηλεφωνικών γραμμών και θέρμανσης. Συνήθως, κατοικούν σε καταυλισμούς και οι περιπτώσεις ανάμειξής τους με τους λευκούς είναι σπάνιες.
Ακόμα και σήμερα, κυριαρχούν στερεότυπα σχετικά με τους Ινδιάνους τα οποία τους υποβαθμίζουν ως φυλή και αναπαραγάγονται τόσο μέσω της εκπαίδευσης, αφού στα σχολικά βιβλία οι ιθαγενείς τοποθετούνται ως κατώτερη και άγρια φυλετική ομάδα.
Τζέμα Δεσύλλα Ιστορικός-ερευνήτρια.
