Τα ονόμαζαν «Ιπτάμενα Φρούρια». Ήταν πανίσχυρα αμερικανικά βομβαρδιστικά που απογειώθηκαν από την Ιταλία με στόχο το μεγαλύτερο ελληνικό λιμάνι.
Στις 11 Ιανουαρίου 1944 αμερικανικά βομβαρδιστικά χτύπησαν ανελέητα τον Πειραιά. Υπήρξε ο σφοδρότερος αεροπορικός βομβαρδισμός που καταγράφηκε στην Ελλάδα, κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με τους κατοίκους του λιμανιού να πληρώνουν βαρύτατο φόρο αίματος.
Η ιστορία της επιδρομής ξεκίνησε ένα χρόνο πριν, όταν Αμερικανοί και Βρετανοί αποφάσισαν τον συντονισμό των αεροπορικών τους δυνάμεων, με στόχο την πλήρη αποδιάρθρωση των γερμανικών υποδομών, είτε αυτές εντοπίζονταν στη Γερμανία και στα συμμαχικά κράτη, είτε στις κατεχόμενες χώρες.
Η προέλαση των συμμαχικών δυνάμεων στην Ιταλία αύξανε την ακτίνα επιχειρησιακής δράσης των αμερικανικών και βρετανικών βομβαρδιστικών.
Μέσα σε 18 μήνες επιχειρήσεων η 15 Αεροπορική Δύναμη των Αεροπορικών Δυνάμεων του Αμερικανικού Στρατού (USAAF) κατέστρεψε σχεδόν το ήμισυ της παραγωγής πετρελαίου στην Ευρώπη, μεγάλο μέρος της γερμανικής παραγωγής καταδιωκτικών και παρέλυσε το δίκτυο συγκοινωνιών του Αξονα. Αρχικά τα Βαλκάνια κρίθηκαν ως δευτερεύουσας σημασίας στόχος.
Από τον Νοέμβριο του 1944 όμως, οι Σύμμαχοι στοχοποίησαν κάθε εγκατάσταση σε Ελλάδα, Γιουγκοσλαβία, Αλβανία και Βουλγαρία, που μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη μεταφορά γερμανικών μονάδων στο μέτωπο της Ιταλίας.
Η Γιουγκοσλαβία κυρίως και η Βουλγαρία δέχθηκαν σκληρά πλήγματα τα οποία στοίχισαν χιλιάδες νεκρούς αμάχους. Στις 11 Ιανουαρίου 1944 ήρθε η σειρά του Πειραιά.
Το λιμάνι αποτελούσε σημαντικό κόμβο στο δίκτυο εφοδιασμού των γερμανικών δυνάμεων στα Βαλκάνια και στο μέτωπο της Ιταλίας.
Το πρωί της 11ης Ιανουαρίου 84 βομβαρδιστικά Β-17, τα επονομαζόμενα «Ιπτάμενα Φρούρια» της 5ης Πτέρυγας Βομβαρδισμού της 15ης Αεροπορικής Δύναμης απογειώθηκαν από τα αεροδρόμια του Τάραντα και της Φότζια με στόχο το ελληνικό λιμάνι.
Κατά την προσέγγιση του στόχου η αμερικανική δύναμη συνάντησε αναπάντεχα πολύ πυκνές νεφώσεις.
Όταν τα βομβαρδιστικά άρχισαν την άνοδο στο προβλεπόμενο ύψος ρίψης των βομβών οι δύο τελευταίες σμηναρχίες του σχηματισμού αλληλοδιεμβολίστηκαν, λόγω της μηδενικής ορατότητας. Οκτώ αεροσκάφη τυλίχθηκαν στις φλόγες και χάθηκαν.
Ο θόρυβος των κινητήρων έγινε αντιληπτός από πλήθος Πειραιωτών. Οι κάτοικοι, όταν συνειδητοποίησαν ότι τα αεροπλάνα ήταν συμμαχικά, πανηγύριζαν με τα χέρια υψωμένα στον ουρανό.
Λίγα λεπτά μετά από εκεί θα ερχόταν ο θάνατος. Στις 12.55 τα έξι προπορευόμενα αεροσκάφη εξαπέλυσαν τις πρώτες βόμβες. Δεκαέξι λεπτά μετά ακολούθησε το δεύτερο κύμα βομβών.
Στις 13.15 ο αμερικανικός σχηματισμός δέχθηκε την επίθεση 25-30 γερμανικών καταδιωκτικών. Δύο βομβαρδιστικά επλήγησαν. Τα καταδιωκτικά συνοδείας ωστόσο επέτρεψαν στα βομβαρδιστικά να συνεχίσουν το έργο τους. Ούτε τα πυκνά αντιαεροπορικα πυρά, από τις πυροβολαρχίες που κάλυπταν τον Πειραιά, κατάφεραν να αποτρέψουν την αμερικανική επίθεση.
Καταρρέει το κτίριο της Ηλεκτρικής εταιρείας – Στο καταφύγιο εγκλωβίστηκαν και βρήκαν το θάνατο 70 άμαχοι από ασφυξία
Λόγω της μεγάλης διασποράς, βόμβες έπληξαν όλες τις συνοικίες του Πειραιά. Το κέντρο της πόλης ήταν αυτό που υπέστη τη μεγαλύτερη καταστροφή.
Στην οδό βασιλέως Κωνσταντίνου 10 βρισκόταν το τετραώροφο κτίριο της Ηλεκτρικής Εταιρείας Αθηνών-Πειραιώς, το οποίο διέθετε ισχυρό καταφύγιο. Το κτίριο ισοπεδώθηκε.
Το καταφύγιο έμεινε άθικτο. Μέσα σε αυτό είχαν καταφύγει 70 άμαχοι, ανάμεσα τους και 12 μαθήτριες και δύο δασκάλες της Οικοκυρικής Σχολής.
Λίγη ώρα μετά τα συνεργεία του δήμου άρχισαν την προσπάθεια μετακίνησης των ερειπίων προκειμένου να τους απεγκλωβίσουν.
Σύμφωνα με την εφημερίδα «Ελεύθερον Βήμα» «η κυριοτέρα συνοικία της πόλεως, η περικλειομένη από τας οδούς Ντενύ Κοσέν, βασιλέως Κωνσταντίνου, Γεωργίου Α΄ και Μακράς Στοάς, δεν υπάρχει πλέον».
Πράγματι οι 900 βόμβες, οι περισσότερες από τις οποίες δεν έπληξαν στρατιωτικούς στόχους, είχαν προκαλέσει εκτεταμένες καταστροφές. Το ίδιο κιόλας βράδυ ο Πειραιάς δοκιμάστηκε εκ νέου, από βρετανικά βομβαρδιστικά αυτή τη φορά. Εκτός από τα νέα θύματα που προκάλεσε η επιδρομή σήμανε και το τραγικό τέλος για τους εγκλωβισμένους στο καταφύγιο της Ηλεκτρικής Εταιρείας. Ενώ ο απεγκλωβισμός τους ήταν θέμα ωρών, η προσθήκη νέων ερειπίων τον κατάστησε αδύνατο. Οι άτυχοι άνθρωποι πέθαναν, με βασανιστικό τρόπο, από ασφυξία.
Ο αριθμός των νεκρών αμάχων ξεπέρασε τους 700, ενώ εκείνος των τραυματιών τους 750.
Οι απώλειες των Γερμανών περιορίστηκαν σε 10 άνδρες. Ωστόσο οι καταστροφές στις εγκαταστάσεις τους ήταν σημαντικές. Σχεδόν το 80% των καταλυμάτων του Γερμανικού Ναυτικού, αποθηκευτικοί χώροι της Επιμελητείας του Στρατού, δύο αποθήκες πυρομαχικών και μια τροφίμων καταστράφηκαν ολοσχερώς.
Σημαντικές ζημιές υπέστησαν και τα 31 πλοία στην υπηρεσία του Γερμανικού Ναυτικού που βρίσκονταν στο λιμάνι τη στιγμή της επίθεσης, αν και οι αμερικανικές εκθέσεις θεωρούνται διογκωμένες.
Ήταν ωστόσο φυσικό ότι οι Πειραιώτες δεν νοιάζονταν για τις καταστροφές που υπέστη ο κατακτητής, αλλά για τις δικές τους τρομακτικές απώλειες. Οργή και αγανάκτηση ήταν τα αισθήματα που κυριαρχούσαν, τα οποία έσπευσαν να εκμεταλλευτούν ποικιλοτρόπως οι αρχές κατοχής και η κατοχική κυβέρνηση. Το κύμα αγανάκτησης μεγάλωσε όταν οι Γερμανοί αναδημοσίευσαν την ανακοίνωση του Ραδιοφωνικού Σταθμού του Καϊρου η οποία χαρακτήριζε την επίθεση «λίαν επιτυχή» και δεν εμπεριείχε καμία αναφορά σε απώλειες αμάχων.
Ακόμη και μέλη της Εθνικής Αντίστασης εξαγριώθηκαν.
Το ΕΑΜ Πειραιά μάλιστα κυκλοφόρησε και μια ανακοίνωση κατά των Συμμάχων, χαρακτηρίζοντας την επιδρομή φονική. Το κείμενο όμως αποσύρθηκε πολύ γρήγορα και όλες οι αντιστασιακές οργανώσεις συμφώνησαν (ή αναγκάστηκαν να συμφωνήσουν) πως η αεροπορική επιδρομή «στράφηκε με πραγματική ευσυνειδησία σε στρατιωτικούς στόχους».
Πάντως οι βομβαρδισμοί τύπου «χαλί» που διενεργούσαν οι Σύμμαχοι, με αποτέλεσμα τη μη διάκριση στρατιωτικών από πολιτικούς στόχους, προφανώς δεν έδειχναν «πραγματική ευσυνειδησία».
Νίκος Γιαννόπουλος, ιστορικός
Τις φωτογραφίες εντόπισε ο Μιλτιάδης Δημητριάδης και τις ανάρτησε στις Παλιες φωτογραφιες της Ελλάδας
