Ο Ahmet Tansel είναι τοπογράφος. Ζει και εργάζεται στην Άγκυρα. Και αγαπά την Μπεσίκτας. Ο 36χρονος επιστήμονας όμως αγαπά και την ιστορία. Και την έρευνα.
Πριν από λίγο καιρό ολοκλήρωσε την μελέτη της ιστορίας που αφορά ουσιαστικά την αρχή του ποδοσφαίρου στην Τουρκία.
Η ιστορία που μας διηγείται εντυπωσιάζει και συγκινεί, γιατί πίσω από την ιστορία της ομάδας του ανακάλυψε την ΑΕΚ και τον ΠΑΟΚ.
Ο Αχμέτ Τανσέλ δημοσίευσε την έρευνά του στην ιστοσελίδα του και θέλησε να τη μοιραστεί με όλο τον κόσμο.
Χάρη στην βοήθεια της Αννας Παναγιωτίδου, μιας Ελληνίδας δημοσιογράφου που γνωρίζει πολύ καλά την τουρκική γλώσσα, υπάρχει και η ελληνική απόδοση του κειμένου:
Bir İstanbul Hikayesi: Μια Πολίτικη Ιστορία, του Αχμέτ Τανσέλ
Το ποδόσφαιρο που ήταν ξενόφερτο στα Οθωμανικά εδάφη αγαπήθηκε πάρα πολύ και παρακολουθήθηκε με ενδιαφέρον από τους Μουσουλμάνους Τούρκους νέους.
Γιατί όμως δεν έπαιζαν ποδόσφαιρο οι Μουσουλμάνοι Οθωμανοί παρόλο που το αγαπούσαν τόσο πολύ;
Ο λόγος γιατί στην Οθωμανική Αυτοκρατορία υπό την επίδραση του δεσποτισμού, το ποδόσφαιρο ως ξενόφερτη-άπιστη (γκιαούρ) εφεύρεση απαγορευόταν αυστηρά στους Μουσουλμάνους Τούρκους νέους και όποιος τολμούσε καταδικαζόταν σε φάλαγγα, δηλαδή σε βασανιστικό χτύπημα με ραβδί στις πατούσες.
Όμως οι Οθωμανοί νέοι είχαν ήδη εμβολιαστεί μέχρι το κόκαλο με το γλυκό αυτό μικρόβιο. Με πλαστές ταυτότητες αλλοδαπών εμφανίζονταν στις ομάδες των μη μουσουλμάνων.
Οι δικοί μας Αχμέτ, Μεχμέτ, με πλαστές ταυτότητες και φορώντας σταυρό στον λαιμό μετονομάζονταν σε Γιώργο και Αγκόπ.
Η κωμικοτραγική πλευρά της υπόθεσης ήταν ότι μετά τον αγώνα αφαιρούσαν τον σταυρό από το λαιμό, πήγαιναν για ντους και αμέσως στο δρόμο για το τζαμί.
Οι ομάδες των Ρωμιών, οι Κουρτουλούσπορ και Ερμής, των Αρμενίων η Ταξίμσπορ και των Εβραίων το Ματζάμπι, ήταν οι πιο ισχυρές της εποχής.
Στις αρχές του 1900 άρεται η απαγόρευση και οι σύντροφοι του Ατατούρκ ιδρύουν τον πρώτο επίσημο αθλητικό σύλλογο, τον Οθωμανικό Αθλητικό Σύλλογο Μπεσίκτας.
Το ποδόσφαιρο εισήλθε στο σώμα του Συλλόγου το 1910. Εκείνη την εποχή οι μη μουσουλμανικές ομάδες διεξήγαγαν τις Κυριακές αγώνες μεταξύ τους κι έτσι δημιούργησαν το Πρωτάθλημα της Κυριακής.
Ωστόσο, αργότερα οι τουρκικές ομάδες που ιδρύθηκαν, όπως η Γαλατασαράι και η Φενέρμπαχτσε, καθιέρωσαν το Πρωτάθλημα της Παρασκευής με τους αγώνες που γίνονταν μεταξύ τους.
Αυτό προκάλεσε την αντίδραση των μη μουσουλμανικών ομάδων που συμμετείχαν στο Πρωτάθλημα της Κυριακής.
Το 1910 η Μπεσίκτας θέλησε να συμμετάσχει στο Πρωτάθλημα της Παρασκευής μαζί με τις άλλες τουρκικές ομάδες, αλλά για άγνωστο λόγο αντιτάχθηκαν η Γαλατάσαράι και η Φενέρμπαχτσε. Έτσι αναγκαστικά η Μπεσίκτας πήρε μέρος στο πρωτάθλημα των μη μουσουλμανικών ομάδων, στο Πρωτάθλημα της Κυριακής και τη δεύτερη χρονιά έγινε ο αήττητος πρωταθλητής.
Τώρα καταλάβατε γιατί είχαν αντίρρηση η Γαλατασαράι και η Φενέρμπαχτσε; Δεν πειράζει, κανένα πρόβλημα.
Η Μπεσίκτας εκδικήθηκε και τις δυο ομάδες στο Πρωτάθλημα της Ιστανμπούλ που δημιουργήθηκε αργότερα.
Από της 13 Νοεμβρίου 1918 μέχρι της 6 Οκτωβρίου 1923, η Κωνσταντινούπολη ήταν υπό κατοχή.
(Σημ.ΜτΧ: το διάστημα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου βρισκόταν σε αποκλεισμό και με το πέρας του πολέμου ετέθη υπό βρετανική, γαλλική και ιταλική κατοχή μέχρι το 1923).
Στους αγώνες που διεξήχθησαν κατά την περίοδο αυτή οι διαιτητές συμπεριφερόταν καλύτερα στις μη μουσουλμανικές ομάδες.
Ο τουρκικός λαός που δεν ήταν συνηθισμένος στη σκλαβιά, ενοχλήθηκε πολύ από την κατάσταση αυτή. Σιγά σιγά στα οθωμανικά εδάφη δυνάμωνε το εθνικιστικό κίνημα.
Από την κατάσταση αυτή επηρεάστηκε ο μη μουσουλμανικός λαός και οι μη μουσουλμανικές ομάδες.
Η ομάδα των Ρωμιών, ο Ερμής ιδρύθηκε το 1886. Το 1914 μετονομάστηκε σε Πέρα
Στης 6 Οκτωβρίου 1923 μετά την κατοχή της Κωνσταντινούπολης το Πέρα αισθανόταν άβολα. Έτσι με το πρόσχημα ενός τουρνουά ποδοσφαίρου στη Γαλλία εγκατέλειψε τη χώρα.
Μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης άρχισε η ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας. Οι Ρωμιοί της Τουρκίας μεταφέρονταν στην Ελλάδα και οι Τούρκοι της Ελλάδας μεταφέρονταν στην Τουρκία.
Μόνο στους Ρωμιούς της Κωνσταντινούπολης δόθηκαν προνόμια διότι η καρδιά του εμπορίου της Κωνσταντινούπολης ήταν οι μη μουσουλμάνοι.
Η ομάδα Πέρα που εγκατέλειψε τη χώρα με πρόσχημα το τουρνουά ποδοσφαίρου στη Γαλλία, δεν θα επέστρεφε ξανά στη χώρα μας.
Μετά το τουρνουά πήγε μόνιμα στην Ελλάδα. Πέρα, είναι η ονομασία της σημερινής περιοχής Μπέηογλου και πήρε την ονομασία αυτή μετά την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας.
Οι Ρωμιοί του Πέρα που έμειναν πίσω, προς ανάμνηση της ομάδας τους που έφυγε στην Ελλάδα, το 1923 ίδρυσαν τον Μπέηογλουσπορ (Αθλητικός Σύλλογος του Πέρα)
Την ομάδα Τάξιμσπορ της αρμένικης κοινότητας, τη θεωρούσαν αντίπαλο τους. Ο Καντίρ Αϊτάτς και κάποιο διάστημα ο Λευτέρης Αντωνιάδης (Lefter Küçükandonyadis στα τουρκικά) φόρεσαν τη φανέλα του Μπέηογλουσπορ. Το Μπέηογλουσπορ ήταν το καμάρι της Ρωμαίικης κοινότητας.
(Σημείωση Μτχ: Η «φυγή» της ομάδας στο εξωτερικό είναι η τουρκική εκδοχή. Είναι γνωστό ότι ο σύλλογος Πέραν αναγκάσθηκε να διακόψει τη λειτουργία του από τις τουρκικές αρχές. Ιδρύθηκε το 1914 με το όνομα «Ελληνική Ομάδα Ποδοσφαίρου» και με την εγκαθίδρυση της κεμαλικής Τουρκίας το 1922, αναγκάσθηκε να αλλάξει την επίσημη ονομασία του, σε Πέρα Κλουμπ και αργότερα σε Μπεγιόγλουσπορ).
Μερικοί από τους Περαληδες που μετανάστευσαν στην Ελλάδα ίδρυσαν το 1924 την ΑΕΚ και μερικοί, το 1926 το ΠΑΟΚ.
Η ΑΕΚ
Τα αρχικά της ΑΕΚ σημαίνουν Αθλητική Ένωση Κωνσταντινουπόλεως.
Τα χρώματα της είναι κίτρινο-μαύρο και το σύμβολο της είναι ο βυζαντινός αετός.
Νομίζετε ότι η ΑΕΚ ησύχασε αφ’ ότου «μετανάστευσε» από την Πόλη;
Όχι βέβαια. Οι οπαδοί του Παναθηναϊκού τους αποκαλούσαν «Τουρκόσπορους» επειδή ήρθαν από την Πόλη.
Όπως ακριβώς και με τους οπαδούς της Celta Vigo που αποκαλούσαν «Τούρκους» τους οπαδούς της Deportivo La Coruna.
Ο Λευτέρης Κιουτσούκαντωνιαδης είχε κερδίσει την αγάπη των οπαδών της ΑΕΚ, παρ’ όλο που συμμετείχε μόνο σε 5 αγώνες της ΑΕΚ.
Ο ΠΑΟΚ
Η ομάδα του ΠΑΟΚ ιδρύθηκε δυο χρόνια μετά την ΑΕΚ , δηλαδή στις 26 Απριλίου 1926. Ο Πανθεσσαλονίκειος Αθλητικός Όμιλος Κωνσταντινουπολιτών.
Τα χρώματα της είναι μαύρο-άσπρο, όπου το μαύρο συμβολίζει τη μετανάστευσή τους από την Πόλη, το άσπρο δε την ελπίδα.
Παρά το γεγονός ότι τα χρώματα και το σύμβολο της ομάδας μοιάζουν με της Μπεσίκτας, δεν είναι εκατό τοις εκατό σίγουρο ότι τον ΠΑΟΚ ίδρυσαν οι μετανάστες από το Πέρα που συμπαθούσαν πολύ την Μπεσίκτας.
Η ομοιότητα αυτή με τον ΠΑΟΚ, αλλά και το ότι είναι η τρίτη μεγαλύτερη ποδοσφαιρική ομάδα στην Ελλάδα, έφερε πολύ κοντά τους οπαδούς του ΠΑΟΚ και της Μπεσίκτας.
Έτσι –σε μια εποχή που υπήρχε ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις- όταν η αντρική ομάδα μπάσκετ της Μπεσίκτας ήρθε στην Ελλάδα για τον αγώνα με τον Άρη, οι οπαδοί του ΠΑΟΚ φύλαξαν σκοπιά, μέχρι το πρωί, έξω από το ξενοδοχείο όπου έμενε η αποστολή της Μπεσίκτας για να μην τους επιτεθούν οι οπαδοί του Άρη.
Στην πραγματικότητα, τα θεμέλια της φιλίας μεταξύ Μπεσίκτας-ΠΑΟΚ τέθηκαν μετά από αυτό το περιστατικό.
Αν δεν υπήρξε η περίοδος του πολέμου, της κατοχής και της ανταλλαγής, πιθανότατα το Μπέηογλουσπορ θα γινόταν η τέταρτη μεγαλύτερη ομάδα της Κωνσταντινούπολης.
Ποιος ξέρει…
Μετάφραση: Άννα Παναγιωτίδου, από gazetta.gr
