Το βράδυ της 4ης Απριλίου του 1968, ένα λεπτό πριν τελειώσει ο αγώνας μπάσκετ ΑΕΚ – Σλάβια Πράγας, χιλιάδες κεράκια άναψαν στο Παναθηναϊκό στάδιο για να φωτίσουν τις μέχρι εκείνη τη στιγμή σκοτεινές εξέδρες, καθώς τότε φωτισμός υπήρχε μόνο στον αγωνιστικό χώρο.
80.000 θεατές σηκώθηκαν από τις θέσεις τους με τα κεριά αναμμένα, φωνάζοντας και πανηγύριζοντας, καθώς όλα έδειχναν πως η ΑΕΚ θα γινόταν κυπελλούχος Ευρώπης στο μπάσκετ.
Και πραγματικά. Όταν το ταμπλό έγραψε 89- 82, το στάδιο βούιξε από τις ιαχές και ο αρχηγός της ελληνικής ομάδας Γιώργος Αμερικάνος με το κύπελλο στα χέρια, κλαίγοντας, έκανε το γύρο του θριάμβου.
Για πρώτη φορά μια ελληνική ομάδα κέρδιζε ευρωπαϊκό τίτλο και για πρώτη φορά συγκεντρώθηκαν 80.000 άτομα να παρακολουθήσουν αγώνα μπάσκετ, πράγμα που θεωρήθηκε ρεκόρ για τα παγκόσμια αθλητικά δεδομένα και γράφτηκε στο βιβλίο Γκίνες. Οι πανηγυρισμοί που ακολούθησαν δεν είχαν προηγούμενο. Περίπου 300.000 άτομα μαζεύτηκαν έξω από το στάδιο και η ουρά έφτασε μέχρι την Ομόνοια. Τον Γιώργο Αμερικάνο τον κουβάλησαν μαζί με το αυτοκίνητο του από το Παναθηναϊκό στάδιο μέχρι την πλατεία Βικτωρίας!
Σε μια εποχή που η χούντα είχε απαγορεύσει τις εκδηλώσεις και τις συγκεντρώσεις για παραπάνω από πέντε άτομα. Ο απεσταλμένος της γαλλικής Εκίπ έγραψε χαρακτηριστικά:
« Ο έναστρος ουρανός αυλακωνόταν από χιλιάδες χρωματιστές φωτοβολίδες κάθε φορά που η ελληνική ομάδα σημείωνε ένα καλάθι και πάνω από δύο ώρες η ιαχή «ΑΕΚ-ΑΕΚ» κάλυπτε κάθε άλλο θόρυβο».
Η ΑΕΚ του ΄60 και ο μεγάλος «απών» Γιώργος Μόσχος
Αρχές του ΄60. Οι μεγάλες ομάδες του Πανελλήνιου και του Τρίτωνα της δεκαετίας του ΄50 έχουν παραχωρήσει τη θέση τους στην ΑΕΚ, η οποία έχει μαζέψει όλα τα νέα αστέρια και αποτελεί το νέο φαβορί.
Οι καλαθοσφαιριστές αγωνίζονται σε ανοιχτά γήπεδα με τσιμεντένιο δάπεδο και έχουν για ναό τους το Παναθηναϊκό Στάδιο. Δεν υπάρχουν κλειστά στάδια, παρκέ, «ελληνοποιημένοι» και ξένοι παίκτες, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές ομάδες της εποχής, που είχαν αρχίσει να στελεχώνονται και με Αμερικανούς. Κυριαρχούσε ο ερασιτεχνισμός, το ταλέντο και τα ματωμένα γόνατα.
O «Παγκόσμιος» Γιώργος Aμερικάνος, ο Γιώργος Tρόντζος, ο «γιατρός» Xρήστος Zούπας, το «πουλί» ο Στέλιος Bασιλειάδης, ο «γίγαντας» Aίας Λαρεντζάκης, μαζί με τον Πέτρο Πετράκη, τον Δημητριάδη, τον Λάκη Tσάβα και τον «φανατικό» Nίκο Nεσιάδη είχαν ξεκινήσει την πορεία για την κορυφή της Ευρώπης δύο χρόνια πριν. Το 1966 βγήκαν 4οι στην ίδια διοργάνωση.
Στην παρέα τότε υπήρχε κι ο Γιώργος Mόσχος, ο μεγάλος απών της 4ης Aπριλίου του 1968. O μικροκαμωμένος πλέι μέικερ που μπήκε στην ΑΕΚ το 1962, ανέβασε την ομάδα θεαματικά.
Κατέκτησε 4 πρωταθλήματα από το ’63 έως το ’66, αλλά δυστυχώς στο μικρό τελικό του φάιναλ φορ κυπέλλου πρωταθλητριών τον Μάρτιο του 1966, κατέρρευσε και επέστρεψε κατεπειγόντως στην Αθήνα.
Είχε προσβληθεί από καρκίνο και λίγους μήνες αργότερα, το Δεκέμβριο του 66 πέθανε στα 29 του χρόνια. Η ειρωνεία της τύχης είναι ότι η τελευταία του αναμέτρηση ήταν στον ημιτελικό με την Σλάβια Πράγας όπου η ΑΕΚ έχασε. Δύο χρόνια μετά, πήρε την εκδίκηση της.
Η ΑΕΚ στον τελικό
Το 1968, η ιστορική ραβέρσα του Γιώργου Tρόντζου στον ημιτελικό με την Iνις Bαρέζε απογείωσε την AEK και την έστειλε στον τελικό. Η ΑΕΚ ήταν πλέον ένα βήμα πριν από την κορυφή.
Έβρισκε ξανά αντίπαλο της την Σλάβια, που ήταν μια υπερδύναμη με παίκτες στην μικτή Ευρώπης.
Μοναδικά ατού της ελληνικής ομάδας ήταν ο κόσμος και η υπόσχεση νίκης στον εκλιπόντα συμπαίκτη τους Γιώργο Μόσχο. Η σύνθεση της Ένωσης αποτελούνταν από τους Γιώργο Αμερικάνο, Γιώργο Τρόντζο, Χρήστο Ζούπα, Στέλιο Βασιλειάδη, Αία Λαρεντζάκη, Αντώνη Χρηστέα και Λάκη Τσάβα. Στο πρώτο ημίχρονο η AEK προηγήθηκε με 47-38, αλλά η Σλάβια στο δεύτερο μέρος μείωσε σε 57-56 και λίγο αργότερα προηγήθηκε με 58-60.
H AEK, με πρωτοβουλίες του Aμερικάνου, πήρε προβάδισμα 60-54 στο 32′, το οποίο και διατήρησε μεχρι το τέλος.
Βέβαια ακόμα και τότε οι κακές γλώσσες, απέδωσαν την ήττα της Σλάβια στο ότι δεν είχε συνηθίσει το τσιμεντένιο δάπεδο και τα εκατοντάδες φλας στράβωναν τους παίκτες της.
Η μετέπειτα πορεία της Ένωσης στο μπάσκετ, απέδειξε πως μόνο δίκιο δεν είχαν.
Κυκλοφόρησαν και φήμες ότι δέχθηκε να παίξει στο Παναθηναϊκό Στάδιο με αντίτιμο όλες τις εισπράξεις του τελικού, κάτι που δεν ήταν αληθές.
Η “Βέμπο” του ελληνικού μπάσκετ και οι ατάκες του
Την άνοιξη του 1968, δεν υπήρχαν ζωντανές μεταδόσεις στην ελληνική τηλεόραση. Ο Βασίλης Γεωργίου που ήταν ο ραδιοφωνικός σπήκερ του ματς, είχε πάει από την αγωνία του δύο ώρες νωρίτερα στο γήπεδο.
Η ενθουσιώδης περιγραφή του ήταν γλαφυρότατη, οι παίκτες τον άκουγαν και έπαιρναν δύναμη. Έτσι απέκτησε το παρατσούκλι η Βέμπο του ελληνικού μπάσκετ. Οι ατάκες του ήταν χαρακτηριστικές:
«O θεός της Eλλάδος, ο θεός της AEK είναι μαζί μας, έλα Aμερικάνε, έλα Tρόντζο, έλα Zούπα… »
«Kαι πραγματοποιεί ένα πολύ ωραίο καλάθι ο Aμερικάνος και έρχεται εδώ και με φιλεί και μένα. Tον φιλώ και εγώ…»
«Γελάει ο Xρηστέας που θα βάλει και τις δύο βολές. Γέλα Χρηστέα μου. Eβαλε την πρώτη και τώρα βάζει και τη δεύτερη, όπως σας έλεγα…»
«Aφού ο Γιώργος Tρόντζος έβαλε αυτό το ονειρώδες καλάθι, δεν χάνουμε κύριοι…»
«Eξω από την μπερναντιέρα κρατάμε την μπάλα. Aντε παιδιά…»
«H ανάσταση του ελληνικού αθλητισμού. H μεγάλη AEK, η ονειρώδης AEK κερδίζει το Kύπελλο της Eυρώπης. Γιώργο μου (απευθυνόμενος στον Aμερικάνο) τους σκίσαμε, το πήραμε…»
Παρακολουθήστε τα τελευταία λεπτά της μετάδοσης του θρυλικού τελικού του 68
