Ο 4ος αιώνας ήταν η περίοδος που ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός αναπτύχθηκε ραγδαία. Τότε έδρασαν οι μεγαλύτεροι καλλιτέχνες που δημιούργησαν αξιοθαύμαστα έργα.
Ανάμεσα τους ο Παριανός γλύπτης Σκόπας, στον οποίο αποδίδονται μερικά από τα σπουδαιότερα γλυπτά της κλασικής περιόδου.
Ο Σκόπας γεννήθηκε στην Πάρο, στο νησί όπου προέρχονται τα περίφημα λευκά μάρμαρα της αρχαιότητας.
Το ταλέντο της γλυπτικής κληρονόμησε από τον πατέρα του, τον χαλκουργό Αρίστανδρο.
Η ζωή του δεν είναι γνωστή, αλλά τα έργα που ανέλαβε, άλλοτε με την ιδιότητα του αρχιτέκτονα και άλλοτε με του γλύπτη, φέρουν ακόμα και σήμερα ανεξίτηλο το στίγμα του.
Συνεργάστηκε με τον Πραξιτέλη και ανέλαβε τη δημιουργία σημαντικών ιερών και ναών της εποχής, όπως ο ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο και το ιερό της Σαμοθράκης.
Εργάστηκε ως αρχιτέκτονας στο ναό της Εστίας στην αρχαία αγορά της Πάρου.
Με την αποπεράτωση ενός έργου ταξίδευε σε καινούργιες περιοχές ώστε να αναλάβει νέα οικοδομήματα.
Η παρουσία του Σκόπα σε σημαντικά οικοδομικά προγράμματα που πραγματοποιήθηκαν τον 4ο αιώνα γίνεται φανερή από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τέχνης του.
Τα γλυπτά του ξεχωρίζουν από εκείνα της προηγούμενης περιόδου. Τα πρόσωπα ήταν πιο εκφραστικά, είχαν βαθουλωμένα μάτια και πιο ρεαλιστικό ύφος. Οι μύες των κορμιών ήταν πιο έντονοι και τα ενδύματα είχαν κίνηση.
Μερικά από τα γλυπτά που φέρεται να φιλοτέχνησε ήταν το άγαλμα της Υγείας , το άγαλμα του Έρωτα, του Διονύσου και ένα από τα πιο διάσημα αγάλματα της αρχαιότητας, τη Νίκη της Σαμοθράκης.
Το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού
Όταν επισκέφτηκε την Ασία υιοθέτησε ανατολίτικα στοιχεία που είναι εμφανή στα μετέπειτα δημιουργήματά του.
Ο Σκόπας εργάστηκε για την ανέγερση ενός από τα εφτά θαύματα της αρχαιότητας, το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού.
Ο τάφος δημιουργήθηκε στην Αλικαρνασσό της Μικράς Ασίας για να στεγάσει τα άψυχα σώματα του Πέρση σατράπη Μαύσωλου και της γυναίκας του Αρτεμισίας.
Ο φαραωνικός τάφος είχε δύο ορόφους, ορθογώνιο σχήμα και 45 μέτρα ύψος. Οι Έλληνες αρχιτέκτονες, Σάτυρος και Πύθεος, το σχεδίασαν και άλλοι τέσσερις Έλληνες γλύπτες το φιλοτέχνησαν. Ο Σκόπας ήταν ανάμεσα τους και είχε αναλάβει την ανατολική πλευρά του Μαυσωλείου. Εκτός από το εντυπωσιακό του μέγεθος φημιζόταν για τα εξαίρετης ποιότητας γλυπτά που τον κοσμούσαν, ανάμεσά τους η ζωοφόρος με την Αμαζονομαχία του Σκόπα.
Ταξίδεψε στην Επίδαυρο όπου γνώρισε τον γλύπτη Τιμόθεο και εργάστηκε στο πλευρό του στο το Ασκληπιείο της Επιδαύρου, το οποίο παρουσιάζει κοινά στοιχεία με τα μετέπειτα έργα του.
Αντίγραφα των έργων του εκτίθενται στο Βρετανικό Μουσείο, ενώ θραύσματα πρωτότυπων έργων του από το ναό της Αλέας Αθηνάς εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα.
Ο αναπαυόμενος Άρης βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο της Ρώμης. Ένα αντίγραφο του κιθαρωδού Απόλλωνα βρίσκεται στο αρχαιολογικό Μουσείο Καπιτολίνι της Ρώμης. Η κεφαλή τους Μελέαγρου εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο και στο Μουσείο Tέχνης του Χάρβαρντ (μουσείο Arthur M. Sackler) στις ΗΠΑ. Αντίγραφα του Πόθου εκτίθενται σε πολλά μουσεία.
Ναός της Αλέας Αθηνάς στη Τεγέα
Στο Ναό της Αλέας Αθηνάς στην Τεγέα, σύμφωνα με τον Παυσανία εργάστηκε ως αρχιτέκτονας. Ο ναός ανεγέρθηκε στα πρότυπα του Ναού του Επικούρειου της Φιγαλείας και αποτέλεσε από τους σημαντικότερους της Πελοποννήσου.
Ο Σκόπας εφάρμοσε όλες τις καλλιτεχνικές καινοτομίες της εποχής. Ο ναός ήταν εξάστυλος δωρικού ρυθμού και συνδύαζε στοιχεία ιωνικού και κορινθιακού ρυθμού.
Ήταν διακοσμημένος με καλαίσθητα αετώματα που αναπαριστούσαν σκηνές από γνωστούς μυθικούς ήρωες. Στο ανατολικό απεικονίζονταν το κατόρθωμα της Αταλάντης και στο δυτικό η μάχη του Τηλέφου, γιου του Ηρακλή, εναντίον των Ελλήνων.
