O Kροίσος ήταν o τελευταίος βασιλιάς της Λυδίας, γιος του Αλυάττη και γνωστός για τα αμύθητα πλούτη του που γίνονταν όλο και περισσότερα. Υπέταξε όλα τα έθνη ανάμεσα στο Αιγαίο Πέλαγος και τον ποταμό Άλυ, καθιστώντας έτσι φόρου υποτελείς τους Έλληνες της Μικράς Ασίας.
Παρά την υποταγή των ελληνικών πόλεων, συνδέθηκε με συμμαχίες με τη Σπάρτη και την Αθήνα και κόσμησε τα μεγάλα ελληνικά ιερά τόσο στην επικράτειά του, όσο και στη μητροπολιτική Ελλάδα με πλούσια αναθήματα. Ο ίδιος πίστευε πως ήταν ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος του κόσμου.
Η συμβουλή του Σόλωνα και οι παρερμηνείες του Κροίσου
Ώσπου μια μέρα συναντήθηκε με το Σόλωνα, τον οποίο ρώτησαν ποιος είναι ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος στον κόσμο.
Ο Σόλων αρνήθηκε να κατονομάσει τον Κροίσο, προειδοποιώντας τον με τη φράση: «μηδένα προ του τέλους μακάριζε».
Δηλαδή σε ελεύθερη μετάφραση «μην μακαρίζεις κανένα πριν το τέλος του ή μη βγάζεις συμπεράσματα πριν το τέλος».
Τα λόγια του σοφού θα αποδειχθούν προφητικά.
Μετά την κατάληψη του μηδικού βασιλείου από τους Πέρσες ο Κροίσος, προετοίμασε τη σύγκρουσή του με τον Κύρο Β΄.
Γι αυτό πήρε χρησμούς από τα σπουδαιότερα μαντεία της εποχής.
Έτσι όταν το μαντείο των Δελφών έδωσε χρησμό ότι αν εκστράτευε κατά των Περσών, θα κατέλυε μια μεγάλη αυτοκρατορία χάρηκε πιστεύοντας ότι θα καταρρεύσει η περσική υπερδύναμη.
Ένας δεύτερος χρησμός τον συμβούλευε, να τραπεί σε φυγή, τη στιγμή που βασιλιάς των Μήδων θα στεφτεί ένα «ημίονος» δηλαδή ένας νόθος. Το μαντείο έκανε υπαινιγμό για τον Κύρο.
Ο Κροίσος παρερμήνευσε και τους δύο χρησμούς. Οι εξελίξεις ήταν εναντίον του. Ο Κύρος τον αιφνιδίασε καταλαμβάνοντας το βασίλειο του Κροίσου. Ο μέγας βασιλιάς της Λυδίας ήταν πια αιχμάλωτος του Κύρου. Η αυτοκρατορία που καταστράφηκε ήταν η δική του!
Ο Σόλωνας επιβεβαιώθηκε
Για τον αιχμάλωτο Κροίσο έχουμε διαφορετικές εκδοχές. Σύμφωνα με το Βακχυλίδη, ο Κροίσος μη μπορώντας να αντέξει τη δουλεία αποφασίζει να βάλει τέλος στη ζωή του επιλέγοντας το θάνατο στην πυρά.
Γι΄ αυτό και ο αγγειογράφος τον παρουσιάζει να κάθεται ατάραχος στο θρόνο χωρίς δεσμά.
Φέρεται να κάθεται σε πολυτελή θρόνο στρωμένο με δέρμα αιλουροειδούς. Με το αριστερό του χέρι κρατά ένα εντυπωσιακό σκήπτρο. Μπροστά στέκεται ο υπηρέτης Εύθυμος. Χαρακτηριστικό της κοινωνικής του τάξης είναι το τυλιγμένο γύρω από τη μέση του ιμάτιο. Κρατά δύο δαυλούς και ανάβει την πυρά.
«Σόλων! Σόλων! Σόλων!»
Ο Ηρόδοτος που γράφει την ίδια ιστορία μετά από χρόνια, φαίνεται ότι άλλαξε συνειδητά την σκηνή της πυράς, προφανώς για να τη συνδέσει με την επίσκεψη και τις συμβουλές του Σόλωνα, καθώς και με το σπουδαίο δίδαγμα της συνάντησης. Η ζωή τα έφερε έτσι, ώστε ο Κροίσος να χάσει τα πάντα και να καταλήξει στην πυρά. Την ώρα που τον είχαν ανεβάσει για να τον κάψουν, ο Κροίσος θυμήθηκε τα λόγια του Σόλωνα και φώναξε τρεις φορές «Σόλων! Σόλων! Σόλων!».
Ο Κύρος που τον άκουσε, ζήτησε να μάθει τι σήμαινε η επίκληση. Ακούγοντας την ιστορία, χάρισε στον Κροίσο τη ζωή και μάλιστα τον κράτησε κοντά του ως έμπιστο φίλο και σύμβουλό του. Ο Ξενοφών αποσιωπά εντελώς το επεισόδιο της πυράς και υποστηρίζει ότι ο Κροίσος ικέτευε τον Κύρο, για τη ζωή του ιδίου και της οικογένειάς του.
Τέλος ο Κτησίας αναφέρει, ότι ο Κροίσος κατέφυγε στο ναό του Απόλλωνα, όπου τρεις φορές τον αλυσόδεσε ο Πέρσης Οιβάρης και τρεις φορές τον ελευθέρωσε η θεϊκή παρέμβαση.
Η αρχική ιστορία πρέπει να ξεκίνησε από τους Δελφούς, καθώς το ιερατείο αντιλαμβανόταν ότι θα ήταν μειωτική για το κύρος του ιερού, η σκέψη πως ο Απόλλωνας άφησε να χαθεί αβοήθητος ο Κροίσος. Ο πλούσιος βασιλιάς της Λυδίας που ζητούσε πάντοτε τη συμβουλή του, όταν ήταν να πάρει μια σημαντική απόφαση και είχε στήσει στο ιερό του λαμπρά αναθήματα.
Η φράση όμως, μηδένα προ του τέλους μακάριζε, έμεινε στην καθημερινότητα μας, καθώς αναμφίβολα είναι σοφή, όπως αποδείχθηκε σε αναρίθμητες περιπτώσεις στην ανθρώπινη ιστορία.
Κυρίως, όταν η ευτυχία συγχέεται με την ματαιοδοξία.
