Η Περσεφόνη ήταν κόρη της Θεάς της γεωργίας, Δήμητρας και του Δία. Ο Πατέρας των Θεών, γνωστός για τις ερωτοτροπίες του, αποφάσισε να αποπλανήσει και την απόμακρη θεά, που αδιαφορούσε για τους άντρες.
Έτσι ο Δίας μεταμορφώθηκε σε ταύρο και σαγήνευσε τη Δήμητρα, η οποία έμεινε έγκυος. Εννιά μήνες αργότερα γεννήθηκε ένα κοριτσάκι, που ονομάστηκε Περσεφόνη.
Η αρπαγή της Περσεφόνης Όσο μεγάλωνε η Περσεφόνη, μεγάλωνε και η ομορφιά της. Όταν την είδε ο Πλούτωνας, θεός του Άδη, την ερωτεύτηκε κεραυνοβόλα και αποφάσισε να την κλέψει. Σύμφωνα με τον Ομηρικό ύμνο προς τη Δήμητρα, η νεαρή Περσεφόνη μάζευε λουλούδια στο Νύσιο πεδίο.
Τη συντρόφευαν, η Αθηνά, η Άρτεμης και οι Ωκεανίδες νύμφες. Ανέμελη η Περσεφόνη, απομακρύνθηκε από τη συντροφιά της, αναζητώντας το πιο όμορφο λουλούδι.
Όταν έσκυψε να πιάσει έναν νάρκισσο, η γη χωρίστηκε στη μέση και από τα έγκατα εμφανίσθηκε ένα άρμα. Οδηγός ήταν ο Πλούτωνας, που με το ένα χέρι κρατούσε τα χαλινάρια των αλόγων και με το άλλο άρπαξε την πανέμορφη κοπέλα. Οι κραυγές της δεν ακούστηκαν από κανένα και η Περσεφόνη κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο.
Ο θρήνος της Δήμητρας
Η Δήμητρα έψαχνε μάταια την κόρη της, μέρα και νύχτα.
Απ’ τη λύπη της, η γη και οι καλλιέργειες άρχισαν να μαραζώνουν. Μετά από καιρό, ο Ήλιος που έβλεπε τα πάντα απ’ τον ουρανό, λυπήθηκε τη θεά και της είπε που βρισκόταν η κόρη της. Η Δήμητρα απαίτησε να επιστραφεί η Περσεφόνη, αλλιώς δεν θα άφηνε τη γη να ξανανθίσει. Ο Δίας, παρακινημένος απ’ τις ικεσίες των ανθρώπων που πεινούσαν, διέταξε τον Πλούτωνα να ελευθερώσει την Περσεφόνη.
Η επανένωση της Περσεφόνης με τη Δήμητρα Ο Θεός του Άδη δεν είχε άλλη επιλογή απ’ το να υπακούσει, αλλά πρώτα έδωσε στην Περσεφόνη να φάει ένα ρόδι. Ο Πλούτωνας γνώριζε ότι αν η κοπέλα κατανάλωνε τροφή στον Κάτω Κόσμο, θα δενόταν μαζί του και δεν θα μπορούσε να φύγει.
Η Περσεφόνη, έφαγε έξι σπόρια και επισφράγισε τη μοίρα της. Όταν το έμαθε η Δήμητρα, έγινε έξαλλη και για να την ηρεμήσει, ο Δίας πρότεινε ένα συμβιβασμό. Για κάθε σπόρο που έφαγε, η Περσεφόνη θα έμενε και ένα μήνα στον Άδη. Έτσι η κοπέλα θα περνούσε το μισό χρόνο δίπλα στην μητέρα της και τον άλλο μισό με τον Πλούτωνα.
Η Δήμητρα αποδέχτηκε την απόφαση, αλλά δεν ξεπέρασε ποτέ το χαμό της κόρη της. Έκτοτε τους έξι μήνες που η Περσεφόνη βρισκόταν στον Άδη, η Δήμητρα πενθούσε και μαζί της πενθούσε και η φύση. Τα δέντρα έχαναν το φύλλωμά τους, οι καλλιέργειες ασθενούσαν και βαρύς χειμώνας έπεφτε στη γη.
Όμως όταν η Περσεφόνη επέστρεφε στη μητέρα της, η χαρά της Δήμητρας πρασίνιζε τη γη και άνθιζε τα φυτά.
Η κυρία του Κάτω Κόσμου
Ο μύθος της Περσεφόνης αναφέρεται από τον Ησίοδο και στον ομηρικό ύμνο προς τιμήν της θεάς Δήμητρας. Παραλλαγές του μύθου εμφανίζονται σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας και ανάλογες θεότητες υπάρχουν ακόμα και στη Μεσοποταμία.
Στην Οδύσσεια, η Περσεφόνη παρουσιάζεται ως σύντροφος του Πλούτωνα και βασίλισσα του Κάτω Κόσμου, που εμπνέει τον τρόμο στις ψυχές των θνητών. Σε άλλες διηγήσεις συνδέεται με τη γονιμότητά της γης, την αναγέννηση και την αθανασία. Τα Ελευσίνια Μυστήρια Η Δήμητρα και η Περσεφόνη λατρεύονταν στα Ελευσίνια Μυστήρια.
Η Δήμητρα και η Περσεφόνη στα Ελευσίνια Μυστήρια
Σύμφωνα με το μύθο, η Δήμητρα έφτασε στην Ελευσίνα, όταν αναζητούσε την κόρη της. Την είδαν οι κόρες του βασιλιά Κελέου, αλλά δεν την αναγνώρισαν, ταλαιπωρημένη και μαυροφορεμένη όπως ήταν.
Η θεά δεν αποκάλυψε την ταυτότητά της και άκουσε τις κοπέλες, που παραπονιόντουσαν ότι οι γονείς τους δεν μπορούσαν να αναθρέψουν τον νεογέννητο γιο τους, Δημοφώντα. Η Δήμητρα προσφέρθηκε να μεγαλώσει το παιδί και μάλιστα να το κάνει αθάνατο.
Για να το καταφέρει, άλειφε το κορμί του με αμβροσία και έτσι προστατευμένο, τον έριχνε μέσα στη φωτιά. Κάθε βράδυ το μωρό καιγόταν και κάθε πρωί, η θεά το έβγαζε απ’ φωτιά. Κάποια στιγμή όμως, την είδε η μητέρα του παιδιού, Μετάνειρα και τρομοκρατήθηκε. Έτρεξε και έβγαλε το μωρό από τη φωτιά και άρχισε να φωνάζει στη Δήμητρα.
Τότε η Θεά αποκάλυψε την πραγματική της ταυτότητα στη θνητή γυναίκα, η οποία αμέσως ζήτησε συγχώρεση. Η Δήμητρα διέταξε να χτιστεί ένας λαμπρός ναός προς τιμήν της, όπως κι έγινε και η περιοχή αφιερώθηκε στη λατρεία της Θεάς.
