Στους πρόποδες του Παρνασσού είναι χτισμένο το μαντείο των Δελφών, ο ομφαλός της γης κατά τους αρχαίους Έλληνες. Σύμφωνα με τον μύθο σε αυτό το σημείο συναντήθηκαν οι αετοί που έστειλε ο Δίας από την Ανατολή και τη Δύση για να αναζητήσουν το κέντρο της γης. Στην αρχική φωτογραφία του Λουκά Χαψή εικονίζεται ο Γαλαξίας μας από τον Ομφαλό της Γης.
Ήταν το σημαντικότερο μαντείο της αρχαιότητας, όπου η Πυθία, μασώντας φύλλα δάφνης έδινε τους χρησμούς της στους πιστούς. Ήταν αφιερωμένο στον θεό Ήλιο, Απόλλωνα, ο οποίος αφού σκότωσε τον δράκο Πύθωνα με το τόξο του, επέβαλε τη λατρεία του στην περιοχή. Ήταν ξακουστό στα πέρατα του κόσμου και πλούσιοι βασιλιάδες το επισκέπτονταν σε δύσκολους καιρούς της βασιλείας τους για να πάρουν τον πολυπόθητο χρησμό.
Από τους Δελφούς οι Σπαρτιάτες πήραν χρησμό ότι θα νικήσουν τον Πελοποννησιακό πόλεμο. «Θα πεθάνεις μόλις αντικρίσεις την πάλη ταύρου και λύκου» ήταν ο χρησμός που έδωσε η Πυθία στον βασιλιά Πύρο και «Να αποφεύγεις το Πέλαγος», είχε συμβουλεύσει τον στρατηγό Επαμεινώνδα, ο οποίος σκοτώθηκε στη μάχη της Μαντινείας, σε ένα μέρος που ονομαζόταν «Πέλαγος».
Για να πάρουν οι πιστοί τον περιβόητο χρησμό από την Πυθία έπρεπε πρώτα να εξαγνιστούν. Ακολουθούσαν συγκεκριμένη διατροφή και πλενόντουσαν στην ιερή πηγή, την Κασταλία.
Το μαντείο έζησε ημέρες δόξας μέχρι την επικράτηση του χριστιανισμού. Τα επόμενα χρόνια παρήκμασε και την εποχή της τουρκοκρατίας επάνω στον χώρο του μαντείου χτίστηκε το χωριό Καστρί.
Όταν ένας μεγάλος σεισμός κατέστρεψε μέρος των σπιτιών, δέχτηκαν να δώσουν τον αρχαιολογικό χώρο με αντάλλαγμα ένα νέο χωριό. Το 1892 Γαλλική Σχολή Αθηνών ξεκίνησε τη «μεγάλη ανασκαφή» στους Δελφούς με τους αρχαιολόγους να εντυπωσιάζονται από τα σπουδαία ευρήματα που ήρθαν στο φως. Χιλιάδες αντικείμενα και γλυπτά ανακαλύφθηκαν κάτω από το χώμα, όπου παρέμειναν θαμμένα επί αιώνες. Ανάμεσά τους «Οι τρεις χορεύτριες» και το εντυπωσιακό άγαλμα του Ηνίοχου, που σήμερα κοσμεί την τελευταία αίθουσα του μουσείου Δελφών.
Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν το Γυμνάσιο, το Στάδιο, το τέμενος της Αθηνάς Προναίας και το ιερό του Απόλλωνα.
Στο προαύλιο του ναού βρισκόταν και η στήλη του Προυσία, η οποία χρονολογείται το 182 π.Χ. και ήταν προσφορά της Αιτωλικής Συμπολιτείας προς τιμήν του Βασιλιά Προυσία Β’, βασιλιά της Βιθυνίας.
Υπολογίζεται πως έφτανε τα 9,70 μέτρα και στην κορυφή του ήταν στημένο το έφιππο άγαλμα του Βασιλιά Προυσία. Σήμερα έχει αποκατασταθεί, όπως και τα περισσότερα μνημεία.
Η ανασκαφή ολοκληρώθηκε το 1903 και τα σπουδαία ευρήματα στεγάστηκαν στο νέο μουσείο που κατασκευάστηκε τη δεκαετία του ’30.
