Η φήμη ενός παράνομου έρωτα, μεταξύ του Μ. Αλεξάνδρου και της γυναίκας του βασιλιά της Θράκης ήταν η αφορμή για να ξεκινήσει ο περίφημος μύθος των «Μαγεμένων» της Θεσσαλονίκης.
Ο Θράκας βασιλιάς τυφλωμένος από ζήλια διέταξε να κάνουν μάγια στον εραστή της γυναίκας του.
Ο Αλέξανδρος, το πληροφορήθηκε εγκαίρως και έτσι δεν έπεσε στην παγίδα.
Η επίμονη όμως βασίλισσα δεν γνώριζε τις προθέσεις του συζύγου και έτρεξε να βρει τον αγαπημένο της, με αποτέλεσμα τόσο εκείνη όσο και η συνοδεία της να «μαρμαρώσουν».
Όλα αυτά συνέβησαν στην αρχαία Θεσσαλονίκη, όπου ως άλλες Καρυάτιδες τοποθετήθηκαν κατά τον 2ο αιώνα μΧ στο ύψος περίπου της Αρχαίας Αγοράς, δίπλα από τα Λουτρά Παράδεισος.
Η αφαίρεση των περίφημων «Μαγεμένων» -γνωστών και ως «Καρυάτιδων» της Θεσσαλονίκης- ήταν η πρώτη επίσημα καταγεγραμμένη κλοπή, με την άδεια των τότε οθωμανικών αρχών της πόλης.
Ο Εμανουέλ Μιλέρ, ο άνθρωπος που τελικά άρπαξε τις μαγεμένες και τις μετέφερε ως τρόπαιο στην Γαλλία, περιέγραφε μια εικόνα εγκατάλειψης και φθοράς:
«Ο ιδιοκτήτης, που βρίσκεται μέσα στην αυλή του το μνημείο, διασκεδάζει με τη σειρά του να σπάει από καιρού εις καιρόν κομματάκια και να τα πουλάει στους τουρίστες».
Αν και πάνω από 100 χρόνια γινόταν προσπάθεια για την αρπαγή των αγαλμάτων από τους εκάστοτε πρόξενους, τελικά ο Μιλέρ το 1864, με μια γενναία δωροδοκία του Σουλτάνου, κατάφερε να πάρει την άδεια για μεταφορά. Ο ίδιος σε επιστολές προς τη σύζυγό του αναφέρει:
«Βιάζομαι να σου στείλω την καλή, μεγάλη είδηση… Ο Σουλτάνος, μέσω του Μεγάλου Βεζύρη, του Φουάντ Πασά, μου έδωσε την άδεια να αποκολλήσω και να μεταφέρω στη Γαλλία οκτώ αγάλματα της Σαλονίκης, που ήθελα τόσο πολύ …αλλά ο πληθυσμός έχει ήδη αρχίσει να εξάπτεται και να δυσανασχετεί. Είναι έξαλλοι που θα πάρω αυτά τα αγάλματα, τα οποία έχουν υποστεί τόσες φθορές».
Η επιστροφή έπειτα από 151 χρόνια
Οι αποκαλούμενες και «Καρυάτιδες» της Θεσσαλονίκης, επιστρέφουν έπειτα από 151 χρόνια στη πόλη, όπου δέσποζαν από το 2ο αιώνα μ.Χ., για την 80η επέτειο της ΔΕΘ.
Τα οκτώ αγάλματα,της Μαινάδας, του Διονύσου, της Αριάδνης, της Λήδας, του Γανυμήδη, ενός εκ των Διόσκουρων, της Αύρας και της Νίκης, που κοσμούσαν τη λεγόμενη στοά των Ειδώλων, εκεί όπου σήμερα είναι η Αρχαία Αγορά, θα εκτεθούν στον χώρο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης.
Στη συνέχεια σε συνεργασία με το δήμο Θεσσαλονίκης προγραμματίζεται να παραμείνουν μόνιμα σε κάποιο κεντρικό σημείο της πόλης, πιθανόν εκεί όπου αρχικά ήταν τοποθετημένες. Ύστερα από την άρνηση των υπευθύνων του Μουσείου του Λούβρου να επιστρέψουν τα πρωτότυπα αγάλματα θα εκτεθούν αντίγραφα των «Μαγεμένων», μία διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Άλλωστε οι υπεύθυνοι της ΔΕΘ-Helexpo εδώ και μήνες προσπαθούν να διευθετήσουν τις λεπτομέρειες της συνεργασίας με το Μουσείο του Λούβρου, στα εργαστήρια του οποίου βρίσκονται οι «Μαγεμένες». Το κόστος κατασκευής των εκμαγείων σύμφωνα με πληροφορίες κυμαίνεται στα 186.000 ευρώ, ενώ τα αγάλματα θα μπορούν να εκτεθούν και σε εξωτερικό χώρο.
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Οι Καρυάτιδες έχουν πολλές αδελφές στην Ελλάδα, την Αγγλία και την Γαλλία. Ολες οι διάσημες κόρες από την Ακρόπολη μέχρι την Αμφίπολη και την «ξενιτιά»…
Είκοσι χρόνια άκαρπων προσπαθειών
Η προσπάθεια για επιστροφή των «Μαγεμένων» στη Θεσσαλονίκη μετρά περισσότερα από 20 χρόνια. Η πρώτη είχε γίνει ενόψει της διοργάνωσης της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας το 1997 και η δεύτερη από το δήμο Θεσσαλονίκης ενόψει του εορτασμού των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης, το 2012.
Το Μουσείο του Λόυβρου είχε αρνηθεί τότε την επιστροφή των «Incantadas», όπως λέγονταν οι «Μαγεμένες», και προκρίθηκε η κατασκευή αντιγράφων.
Η τελευταία προσπάθεια έγινε μόλις πριν από λίγα χρόνια πάλι από το δήμο, ο οποίος με ιδιωτική χορηγία επιχείρησε να κατασκευάσει τα εκμαγεία. Και αυτή η προσπάθεια ναυάγησε λόγω κόστους.
Η τελευταία φορά που οι «Μαγεμένες» εκτέθηκαν στο κοινό ήταν το 2011-12 στο πλαίσιο της έκθεσης «Η Αρχαία Μακεδονία και το βασίλειο του Μεγάλου Αλεξάνδρου».
Η έκθεση αποτέλεσε την αφορμή για τη συντήρηση των αγαλμάτων, που αποκάλυψε πλήρως την ομορφιά τους, αλλά και για την προβολή τους σε κεντρική θέση στο Μουσείο του Λούβρου.
Παρακολουθείστε το αφιέρωμα με την ιστορία των «Μαγεμένων» της Θεσσαλονίκης:
Οι «Μαγεμένες» ήταν πασίγνωστες, κοσμούσαν την αγορά της πόλης από το 2ο-3ο μ.Χ. αιώνα και αποτελούσαν σημείο αναφοράς στη Θεσσαλονίκη της εποχής.
Αργότερα στην περιοχή αναπτύχθηκε η εβραϊκή συνοικία Rogos. Ένα τμήμα τότε από τη «Στοά των Ειδώλων» με τις «Μαγεμένες» βρέθηκε ενσωματωμένο στο σπίτι ενός πλουσίου Εβραίου υφασματέμπορα, του Λιάτσι Αρδίτη. Την εποχή εκείνη αποκαλούνται «Las Incantadas».
Ό,τι απέμεινε από το μνημείο φαίνεται πως καταστράφηκε στη μεγάλη πυρκαγιά του 1917.
Πηγή: thestival και Thessaloniki Arts and Culture
