Όταν οι αρχαιολόγοι άρχισαν τις ανασκαφές στην Αρχαία Αγορά το 1930, έκπληκτοι αντίκρισαν ένα πρωτόγνωρο και αποτρόπαιο θέαμα. Μέσα σε ένα πηγάδι, το οποίο φαινομενικά έμοιαζε χαμηλού αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, ανακάλυψαν 450 σκελετούς νεογνών και 150 σκελετούς σκύλων.
Το εύρημα αυτό απασχόλησε τους μελετητές οι οποίοι αρχικά υπέθεσαν είτε ότι επρόκειτο για μαζική παιδοκτονία είτε για πανδημία της εποχής.
Αλλά σήμερα μια ομάδα ερευνητών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι και οι δύο υποθέσεις είναι λανθασμένες, όπως αναφέρει το αμερικανικό περιοδικό Newsweek, επικαλούμενο τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο ακαδημαϊκό περιοδικό Hesperia.
Η βιολόγος-ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο του Οντάριο, Μαρία Λίστον, και η ομάδα της, σε συνεργασία με την αρχαιολόγο Σούζαν Ρότροφ του πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον στο Σεντ Λούις, τοποθέτησαν τα ευρήματα στην χρονολογική περίοδο μεταξύ 165 -150 π.Χ, δηλαδή στο τέλος της ελληνιστικής περιόδου, μετά τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου, λίγο πριν οι Ρωμαίοι εισβάλλουν στην Ελλάδα.
Τα νεογνά πέθαναν από φυσικά αίτια
Όπως φάνηκε από την εξέταση των λειψάνων, τα νεογνά είχαν πεθάνει από φυσικά αίτια και όχι λόγω κάποιας ασθένειας. Όλα τα βρέφη, πλην τριών, δεν είχαν ζήσει περισσότερο από μια εβδομάδα.
Η μελέτη της Δρ. Λίστον στα κρανία των νεογνών, έδειξε ότι το ένα τρίτο πέθανε από βακτηριακή μηνιγγίτιδα, μία λοίμωξη του εγκεφάλου και των γύρω ιστών που προκαλείται συχνά από την κοπή του ομφάλιου λώρου με μη αποστειρωμένα αντικείμενα.
Η εν λόγω νόσος αποτελεί μέχρι και σήμερα μια κοινή αιτία θανάτου σε ορισμένες περιοχές του αναπτυσσόμενου κόσμου.
Τα άλλα μωρά πιθανόν να πέθαναν από κάποια από τις πολλές παιδικές αρρώστιες της εποχής για τις οποίες δεν υπήρχε γιατρειά.
Αλλά γιατί τα οστά βρέθηκαν σε πηγάδι;
Οι επιστήμονες έδωσαν την εξήγηση και σε αυτό το ερώτημα.
Στον αρχαίο κόσμο συνηθιζόταν οι σωροί των μωρών που πέθαιναν πρόωρα, να πετιούνται σε πηγάδια, σε χωματερές ή να “θάβονται” κάτω από πατώματα.
Αυτό συνέβαινε γιατί τα μωρά δεν θεωρούνταν πλήρη ανθρώπινα όντα, μέχρι την πραγματοποίηση μιας τελετής ονοματοδοσίας.
Η τελετή αυτή γινόταν μια εβδομάδα έως και δέκα μέρες μετά τη γέννηση, όπως εξήγησε η Δρ. Ρότροφ. Αν λοιπόν τα μωρά πέθαιναν πριν από την τελετή, δεν είχαν την ίδια αντιμετώπιση και κατέληγαν στο πάτο ενός πηγαδιού.
Ωστόσο, δεν πέθαναν όλα τα μωρά από φυσικά αίτια.
Ένα βρέφος 18μηνών είχε σημάδια κακομεταχείρισης και κατάγματα στο κρανίο και την γνάθο.
Σύμφωνα με την Δρα. Ρότροφ, είναι πιθανόν να πρόκειται για το αρχαιότερο παράδειγμα παιδικής κακοποίησης στην παγκόσμια ιστορία.
Τέλος, οι Αμερικανοί και Καναδοί ανθρωπολόγοι και αρχαιολόγοι κλήθηκαν να απαντήσουν και στο μυστήριο των 150 σκελετών ενήλικων σκυλιών και κουταβιών που βρέθηκαν στο ίδιο πηγάδι με τα 450 βρέφη και τον έναν ανάπηρο ενήλικα.
Οι ειδικοί υποστήριξαν ότι επρόκειτο για αδέσποτα σκυλιά τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ως θυσίες.
Τότε οι θυσίες των σκυλιών θεωρούνταν ως καθαρτικές από τη «μόλυνση» του θανάτου ενός παιδιού. Έτσι οι Αθηναίοι τα σκότωσαν για να “καθαρίσουν” την ψυχή τους. Αν ισχύουν οι θεωρίες, τότε λύθηκε ένα αρχαιολογικό μυστήριο και μάθαμε ακόμη περισσότερα για τη ζωή των αρχαίων. Οι υπολογισμοί λένε ότι κάθε χρόνο πέθαιναν 30 νεογνά. Αριθμός που δεν είναι υπερβολικός για τον πληθυσμό και τα ιατρικά δεδομένα της εποχής. Ωστόσο δεν παύει να είναι μια θεωρία που περιμένει από τη μελλοντική έρευνα να επιβεβαιωθεί ή να διαψευσθεί.
