Στις 3 Μαρτίου του 1943, οι Βούλγαροι, που είχαν καταλάβει την Καβάλα, συγκέντρωσαν με τη βία τα περίπου 2.000 μέλη της εβραϊκής κοινότητας της πόλης.
Αιτία ήταν η άρνηση τους να συνεργαστούν με τους κατακτητές.
Από αυτούς, περίπου 400 παραδόθηκαν από την πρώτη στιγμή, ενώ οι υπόλοιποι συνελήφθησαν χωρίς να γνωρίζουν ποια θα ήταν η τύχη τους.
Το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας των Eλλήνων εβραϊκής καταγωγής, κατασχέθηκε από τους κατακτητές.
Στην επιχείρηση σύλληψης συμμετείχε και ο δοσίλογος Κωνσταντίνος Τοπούζης, ο οποίος βασάνιζε τους Εβραίους για να αποκαλύψουν αν είχαν κρυμμένα και πού, χρήματα, κοσμήματα και πολύτιμα αντικείμενα.
Οι Βούλγαροι, μάζεψαν τους εβραίους σε καπναποθήκες. Αρχικά τους μετέφεραν με τρένο στη γειτονική Δράμα και από εκεί, στην Πολωνία, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Τρεμπλίνκα.
Ήταν ένας χώρος βασανιστηρίων, που διαμορφώθηκε τον Νοέμβριο του 1941, ειδικά για την εξόντωση εβραίων.
Πολλοί Εβραίοι της Καβάλας έχασαν τη ζωή τους πριν καν φτάσουν στην Τρεμπλίνκα, καθώς κατά τη μεταφορά τους, πνίγηκαν στον ποταμό Δούναβη.
Τα πλοιάρια που τους μετέφεραν ήταν υπερφορτωμένα και πολλά αναποδογύρισαν με αποτέλεσμα να πνιγούν δεκάδες επιβάτες.
Φτάνοντας στο στρατόπεδο άρχιζαν τα βασανιστήρια.
Οι νέοι και γεροί υποβάλλονταν σε καταναγκαστική εργασία, ενώ οι περισσότεροι οδηγούνταν κατευθείαν στους θαλάμους αερίων.
Η εξόντωση κάθε ομάδας στους θαλάμους, διαρκούσε λιγότερο από δύο ώρες.
Η εβραϊκή κοινότητα της Καβάλας αφανίστηκε, καθώς σκοτώθηκαν περίπου 1800 άνθρωποι. Άντρες, γυναίκες και παιδιά.
Μετά την απελευθέρωση επέστρεψαν στην πόλη μόνο 42 άτομα, που είχαν επιζήσει από το ολοκαύτωμα.
Ορισμένοι είχαν προλάβει να διαφύγουν στα γύρω βουνά πριν από την 3η Μαρτίου και κάποιοι άλλοι είχαν φύγει για την Αθήνα.
Η εβραϊκή κοινότητα της Καβάλας
Με την έναρξη του πολέμου, η εβραϊκή κοινότητα της Καβάλας ήταν από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα.
Αποτελούνταν από Ούγγρους εβραίους, ισπανόφωνους και γερμανόφωνους.
Κατά την απογραφή του 1569 καταμετρήθηκαν πάνω από 20 οικογένειες Εβραίων, ενώ στα τέλη του 1800 λειτούργησε συναγωγή.
Η Καβάλα ήταν πόλος έλξης, λόγω της καπνοπαραγωγής που εξασφάλιζε χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Εκτός από τη συναγωγή, λειτούργησε επίσης δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο. Μάλιστα το σχολείο ήταν τόσο οργανωμένο, ώστε το επέλεγαν ακόμα και μουσουλμάνοι και χριστιανοί για τα παιδιά τους.
Όπως οι περισσότερες κοινότητες εβραίων, έτσι και της Καβάλας αποτελούνταν τόσο από εύπορες, όσο και από φτωχές οικογένειες.
Μετά το ολοκαύτωμα, τα ελάχιστα μέλη που επέζησαν προσπάθησαν να ανασυγκροτήσουν την κοινότητα, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Η συναγωγή είχε καταστραφεί από τους Βούλγαρους, όπως και τα περισσότερα σπίτια.
Η κοινότητα διαλύθηκε επίσημα το 1980.
Έκτοτε, υπήρξε ένα πρώην μέλος της και επιζών του ολοκαυτώματος, που αφιέρωσε τη ζωή του στη μνήμη των θυμάτων.
Ο Σαμπετάι Τσιμίνο, ο οποίος καταγόταν από πλούσια οικογένεια καπνεμπόρων.
Επέζησε τυχαία επειδή είχε οδηγηθεί στη Βουλγαρία, όπου εργαζόταν ως αιχμάλωτος.
Μέχρι το 2003, οπότε έφυγε από τη ζωή, συγκέντρωνε έγγραφα και φωτογραφίες θυμάτων, ενώ φρόντιζε τα μνήματα του νεκροταφείου της κοινότητας.
Ο ίδιος έχασε στο ολοκαύτωμα τη μητέρα και τα αδέλφια του.
Η δολοφονία του χαμηλόβαθμου διπλωματικού υπαλλήλου της Γερμανίας που έγινε η αφορμή για την «Νύχτα των Κρυστάλλων», που καταστράφηκαν 1000 ναοί, 7500 επιχειρήσεις και κλείστηκαν σε στρατόπεδα 30 χιλ. Εβραίοι…
