Έτρεμε η τηλεόραση. Αλλά δεν ήταν σεισμός. Η Κεφαλλονιά είναι πολύ μακριά και δεν θα μπορούσε να ταρακουνήσει κανέναν στην Αθήνα.
Και όμως, στο σπίτι του ενός συνταξιούχου κυρίου, κάποια πρόσωπα τους ταράζουν, σαν να γίνεται σεισμός.
Με αυτήν την ταραχή τον άκουσα στην άλλη άκρη του τηλεφώνου. Με θυμήθηκε και τον θυμήθηκα με αφορμή τον σεισμό.
«Δεν ταράχτηκα με την είδηση, ταράχτηκα με τον σεισμολόγο», μου είπε και αμέσως ήρθε στο μυαλό μου η τραγική ιστορία της οικογενείας του.
Ο γιος του σκοτώθηκε το ‘ 99, στα ερείπια της φαρμακοβιομηχανίας Φαράν.
Όταν οι υπεύθυνοι κάθισαν στο εδώλιο για να λογοδοτήσουν, βρήκαν ανέλπιστη βοήθεια από έναν ειδικό.
Αυτόν τον άνθρωπο έβλεπε ο τραγικός πατέρας και πάλι στην τηλεόραση, να αναλύει με δυναμικό λόγο τα δεδομένα της σεισμικής ακολουθίας στην Κεφαλλονιά.
Αυτή η επικοινωνία μαζί του, μου θύμισε αυτή την θλιβερή, αλλά διδακτική υπόθεση, που κάποτε συντάραξε την Ελλάδα. Είναι πικρή.
Η Φαράν ήταν ένα από τα κτίρια που κατέρρευσαν στον σεισμό της Αθήνας το 1999. Άνθρωποι σκοτώθηκαν και τραυματίστηκαν. Άλλοι θρήνησαν για τους αγαπημένους που έχασαν και άλλοι πήραν μαζί τους τον εφιάλτη της καταστροφής και τον κουβαλούν σε όλη τους τη ζωή, ως ανάμνηση της φρίκης.
Τότε «το μαχαίρι θα έφτανε ως το κόκκαλο». Έτσι είπαν οι κυβερνώντες, έτσι έλεγαν και οι ειδικοί. Πρώτοι και καλύτεροι οι σεισμολόγοι, που ζητούσαν αντισεισμικά κτίρια και μηχανισμούς πρόληψης. Ίδια ήταν τα πρόσωπα με τα σημερινά. Λίγο άσπρισαν τα μαλλιά τους, αλλά ίδια έμειναν τα μυαλά τους.
Τότε φώναζαν στα τηλεοπτικά παράθυρα για εγκληματικές ελλείψεις στα σαθρά κτίρια, τα ίδια λένε και τώρα, με μικρές παραλλαγές.
Φυσικά δεν είναι όλοι ίδιοι. Ούτε έχουν όλοι τον ίδιο κώδικα αξιών. Μερικοί σεβάστηκαν τα όρια της επιστήμης τους και φάνηκαν να αντιλαμβάνονται την κοινωνική ευθύνη που τους αναλογούσε.
Η δημοσιότητα είναι χρήσιμη, όταν φωνάζεις για το κοινό καλό. Για την προστασία του πολίτη. Τι συμβαίνει όμως, όταν οι «κακοί» σε καλούν, για να τεκμηριώσεις επιστημονικά την αθωότητά τους, στις αίθουσες των δικαστηρίων;
Τότε δεν θέλεις δημοσιότητα. Δεν θέλεις κάμερες και φωτογραφίες.
Η δίκη της Φαράν δεν είχε κάμερες
Ο σεισμολόγος Άκης Τσελέντης, είναι ένας προβεβλημένος και χαρισματικός στον λόγο άνθρωπος. Τακτικά εμφανίζεται στους τηλεοπτικούς δέκτες, για να μιλήσει για το αντικείμενό του.
Δεν ξέρω πόσο τον πιστεύετε, αλλά οι συγγενείς των νεκρών εργατών της Φαράν, δεν τον πιστεύουν καθόλου. Τον θυμούνται, στις δικαστικές αίθουσες, να τεκμηριώνει την τεράστια ευθύνη του σεισμού! Ανέλυε μάλιστα, πόσο καταστροφικός ήταν για το συγκεκριμένο κτίριο. Θυμούνται τους δικηγόρους των θυμάτων να τον ρωτούν, γιατί τα γειτονικά κτίρια δεν έπεσαν και αυτός να τους απαντά «ήταν τυχαίο γεγονός η κατάρρευση».
Θυμούνται να του αντιτείνουν ότι υπήρχε έκθεση ακαταλληλότητας του κτιρίου, πριν από τον σεισμό και αυτός να καταθέτει «φταίει η γη και όχι το κτίριο».
Σήμερα, η Κεφαλλονιά πουλάει, αλλά όχι τόσο, γιατί ευτυχώς δεν έχουμε νεκρούς. Έχουμε όμως τους ίδιους αναλυτές, που κάποιοι τους ακούν. Έστω και από συνήθεια.
Ο αξιοπρεπής συνταξιούχος, που έχασε τον γιο του στη Φαράν, ακόμα τον θυμάται, όπως και οι δημοσιογράφοι που κάλυψαν τη δίκη της Φαρμακοβιομηχανίας. Τότε, η κατάθεση του σεισμολόγου δεν έπαιξε στα δελτία ειδήσεων και η υπόθεση αποσιωπήθηκε.
Όταν έγινε το εφετείο, κανείς δεν ήθελε να θυμηθεί.
Ο Κακαουνάκης μίλησε
Θυμήθηκε όμως, ο αείμνηστος Κακακουνάκης, ο οποίος, σε ανύποπτο χρόνο, τίμησε τον δημοσιογραφικό λόγο.
Ο Κακαουνάκης γνώριζε, ότι στα παράθυρα λέγονται μεγάλα ψέματα, αλλά -εάν θελήσεις- και μεγάλες αλήθειες. Ο έμπειρος ρεπόρτερ γνώριζε τι είχε γίνει στο παρελθόν και εύκολα διάλεξε στρατόπεδο. Με θάρρος, απευθύνθηκε στον σεισμολόγο, που εμφανίστηκε ανυποψίαστος στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Άλφα, για να σχολιάσει έναν ακόμα σεισμό.
Τον ρώτησε γιατί είχε πάει μάρτυρας υπεράσπισης στην δίκη της Φαράν και τι αξία είχε ο λόγος του αφού, άλλα λέει στις τηλεοράσεις και άλλα καταθέτει στα δικαστήρια. Ο Τσελέντης τα έχασε, έμεινε αποσβολωμένος και, απόλυτα αιφνιδιασμένος, ακούστηκε χαμηλόφωνα να λέει «δεν το περίμενα αυτό από σένα Νίκο».
Όλοι νομίσαμε ότι ο σεισμολόγος ντράπηκε και ότι αισθάνθηκε στραπατσαρισμένος .
Η ντροπή, σκέφτηκαν οι περισσότεροι, θα τον κρατήσει μακριά από τις τηλεοπτικές εμφανίσεις.
Έτσι έκανε. Έμεινε εκτός. Όχι όμως για πολύ. Μέχρι τον επόμενο σεισμό.
Η υπόθεση «Φαράν» έκλεισε, χωρίς κανείς κατηγορούμενος να πάει φυλακή. Το δικαστήριο επέβαλε ποινές τροχαίου. Γιατί δεν έφταιγαν τόσο οι άνθρωποι, μηχανικοί και ιδιοκτήτες, αλλά έφταιγε ο σεισμός.
Λίγους μήνες αργότερα, ένας ακόμα ειδικός, αγαπημένος και αυτός των δελτίων, καθηγητής, τότε, του πολυτεχνείου, έπαιρνε πίσω την υπογραφή του από το πόρισμα, που έδενε τις ευθύνες των μηχανικών για την κατάρρευση της Ρικομέξ με τους 39 νεκρούς. Κατέθεσε: «Δεν θυμάμαι, πέρασε καιρός», «ίσως», «να ξαναδούμε τα νέα επιστημονικά δεδομένα».
Άσχετα με πρόσωπα και ονόματα, για τα οποία δεν είναι η ώρα να αναφερθώ συγκεκριμένα, αν μπορούσαν να καταθέσουν τα θύματα των σεισμών, των ναυαγίων και των μεγάλων υποθέσεων που συγκλόνισαν την κοινή γνώμη, θα έλεγαν με βεβαιότητα και αφάνταστη πικρία ότι «τελικά κανένα μαχαίρι δεν μπαίνει στο κόκκαλο των εκάστοτε υπευθύνων, γιατί τα ασπόνδυλα, όπως λέει και το όνομά τους, δεν έχουν σπονδυλική στήλη».
Χρίστος Βασιλόπουλος
Πληροφόρηση και δημοσιεύματα για τη δίκη της Φαράν: «Τυχαίο γεγονός η κατάρρευση» λέει ο Τσελέντης!
Διαβάστε το νέο βιβλίο του Χρίστου Βασιλόπουλου και του Δημήτρη Πετρόπουλου
Ένοχοι και Αθώοι. 23 Ιστορίες από τη Μηχανή του Χρόνου
