Ο Νίκος Ξυλούρης δεν συνεργάστηκε ποτέ με τον Μάνο Χατζιδάκι. Ωστόσο, υπήρξε ενάμιση λεπτό τηλεοπτικού αέρα που οι δύο τους «συναντήθηκαν» και ένωσαν τις δυνάμεις τους. Ήταν η στιγμή που ο Νίκος Ξυλούρης με τη συνοδεία μιας κιθάρας ερμηνεύει το βασικό θέμα του τραγουδιού «Ο ταχυδρόμος πέθανε». Ήταν Ιούνιος του 1976.
Ο Νίκος Ξυλούρης ήταν καλεσμένος στην εκπομπή της ΕΡΤ «Μουσική βραδιά» του Γιώργου Παπαστεφάνου, οποίος αφιέρωσε το δεύτερο μέρος της εκπομπής αποκλειστικά στον κρητικό μουσικό. Ο δημοσιογράφος ζήτησε από τον Ξυλούρη να τραγουδήσει Μάνο Χατζιδάκι και εκείνος δεν του χάλασε χατήρι. Χωρίς να έχει κάνει πρόβα, αυτοσχεδίασε και τραγούδησε για πρώτη φορά Χατζιδάκι.
Διέλεξε να πει το βασικό θέμα του τραγουδιού «Ο ταχυδρόμος πέθανε». Ο Ξυλούρης με τη συνοδεία μόνο μιας κιθάρας, του Κώστα Νικολόπουλου, προσέφερε αυτή τη σπάνια στιγμή στους τηλεθεατές. Αυτή ήταν η μοναδική φορά που Χατζιδάκις και Ξυλούρης «συναντήθηκαν» μουσικά, καθώς δεν είχε πραγματοποιηθεί ποτέ συνεργασία μεταξύ τους.
Το τραγούδι γράφτηκε για την παράσταση «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» του Πιραντέλλο. Το έργο πρωτοπαίχτηκε στο Τορίνο τον Απρίλιο του 1930, ενώ στην Ελλάδα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σε μετάφραση και σκηνοθεσία Δημήτρη Μυράτ τον Οκτώβριο του 1961, στο θέατρο «Αθηνών». Υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες καλλιτεχνικά, αλλά και εμπορικά για τη χρονιά που ανέβηκε.
«Απόψε αυτοσχεδιάζουμε»
Η παράσταση ακολουθεί δύο παράλληλες ιστορίες που συναντιούνται. Με φόντο την ιταλική επαρχία του ΄50 παρακολουθούμε μια φιλελεύθερη Σιτσιλιάνικη οικογένεια με τρεις κόρες που ερωτεύονται και παρουσιάζουν καταστάσεις γεμάτες ζήλιας, που τις καταστρέφουν. Παράλληλα εκτυλίσσεται η ιστορία ενός θιάσου που αυτοσχεδιάζει και παρουσιάζει μια παράσταση. Ο σκηνοθέτης παρεμβαίνει μέσα στην παράσταση και οι ηθοποιοί κάποιες στιγμές γίνονται ο εαυτός τους πριν επιστρέψουν και πάλι στον ρόλο τους. Σύμφωνα με τους μελετητές, το έργο αυτό αποτελεί μια «διαμαρτυρία κατά της παντοδυναμίας και των αυθαιρεσιών των σκηνοθετών της εποχής- κάθε εποχής».
Η παράσταση σφραγίστηκε από τη μουσική, τα τραγούδια αλλά και την προσωπική παρουσία, στη διεύθυνση ορχήστρας, του Μάνου Χατζιδάκι.
«Με τη μουσική αυτή δεν φιλοδοξώ να προσθέσω μιαν ακόμη μουσική στις τόσες που έχω γράψει για το θέατρο. Σκοπός μου ετούτη τη φορά, και μ’ αφορμή ένα θαυμάσιο έργο, ίσως το πιο θαυμαστό του Πιραντέλλο, είναι να φτιάξω πάλι τραγούδια, μα που να πηγαίνουν πιο μπροστά απ’ ό,τι μέχρι τώρα έχω φτιάξει. Γιατί αξίζει κανείς να φτιάχνει τραγούδια λαϊκά, που να μην καμώνονται τα λαϊκά με τη φτωχοντυμένη και λαϊκοφανή τους παρουσία. Κι ύστερα είναι ενδιαφέρον να δοκιμάζεις ν’ αφαιρείς την ελληνικότητα που τόσο σε χαρακτηρίζει και στο τέλος να παραμένεις ο ίδιος κι’ απαράλλαχτος αυτός που είσαι.»
Ο Χατζιδάκις έγραψε για την παράσταση τρία κομμάτια. «Ο ταχυδρόμος πέθανε», «Φέρτε μου ένα μαντολίνο» και «Η πέτρα» είναι οι τίτλοι των τραγουδιών που γράφτηκαν για τη θεατρική μεταφορά. Όλα κυκλοφόρησαν σε ΕΡ 45 στροφών από την Columbia. «Ο ταχυδρόμος πέθανε» εκτελέστηκε για πρώτη φορά επί της σκηνής του θεάτρου «Αθηνών» από τη Ζωή Φυτούση, η οποία ερμήνευσε δύο από τα τραγούδια της παράστασης, μετά την άρνηση της Τζένης Βάνου. Η τραγουδίστρια δεν θέλησε να αποδεχτεί την τιμητική πρόταση του Χατζιδάκι για να μην απογοητεύσει τον Μίμη Πλέσσα, ο οποίος βρισκόταν σε δημόσια διαμάχη σε υψηλούς τόνους με τον Χατζιδάκι μέσω του Τύπου.
«Ο ταχυδρόμος πέθανε» τα επόμενα χρόνια ερμηνεύτηκε και διασκευάστηκε από πολλούς καλλιτέχνες. Η εκτέλεση του Νίκου Ξυλούρη αποτελεί μία από τις μη δισκογραφημένες εκδοχές του κομματιού.
Διαβάστε επίσης στη «ΜτΧ»: Όταν ο πάμφτωχος Νίκος Ξυλούρης αναγκάστηκε να κλέψει την αγαπημένη του Ουρανία, που ήταν από εύπορη οικογένεια. Ο πατέρας της συναίνεσε αλλά σταμάτησε να της μιλάει.
