Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο, εκτός απο τους γνωστούς ήρωες που θυσιάστηκαν για την ελευθερία του λαού, άφησε ως παρακαταθήκη και κάποιους λιγότερο γνωστούς.
Αξιωματικούς που «έπεσαν» ηρωϊκά πολεμώντας τον κατακτητή και που για σχεδόν μισό αιώνα έμειναν στην αφάνεια.
Οι Λοχαγοί Σωτήριος Σταυριανάκος και Βασίλειος Σταμπουλής και ο Υπολοχαγός Σωτήριος Τσιώνος, υπηρετούσαν στην ΕΛΔΥΚ (Ελληνική Δύναμη Κύπρου) κατά τη διάρκεια της εισβολής του ΄74 και οι ιστορίες τους αποτελούν παράδειγμα αυταπάρνησης.
Σωτήριος Σταυριανάκος, Λοχαγός Μηχανικού
Κατά τη δεύτερη φάση της ειβολής τον Αύγουστο του ΄74, οι Τούρκοι στόχευαν στην κατάληψη του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ στη Λευκωσία.
Αρχικά ο Σταυριανάκος ως επικεφαλής μίας ομάδας 33 αντρών, κατάφερε να εμποδίσει τα σχέδια των Τούρκων. Όμως, στις 16 Αυγούστου και μετά απο τριήμερη πολιορκία του στρατοπέδου, ο λοχαγός θα έπεφτε νεκρός απο βολή πυροβόλου άρματος την ώρα που προσπαθούσε να αποτρέψει την προέλαση άλλων εχθρικών αρμάτων.
Ηρωϊκές, όμως, δεν ήταν μόνο οι πράξεις του.
Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του στρατοπέδου, κάποιος λοχίας βλέποντας την ανισορροπία των δυνάμεων, ρώτησε το λοχαγό: «Δε μου λες κύριε Λοχαγέ, εμείς εδώ οι λίγοι, τι κάνουμε; Τι παριστάνουμε; Τους 300 του Λεωνίδα; Γιατί όσο και να αντέξουμε, όσο και να κρατήσουμε, σε κάποια στιγμή θα πέσουμε.»
Η απάντηση που πήρε ο λοχίας απο τον Σταυριανάκο, ήταν ξεκάθαρη.
«Άκουσε να σου πω Λοχία. Είμαστε Έλληνες Στρατιώτες, εδώ είναι Ελλάδα και είμαστε υποχρεωμένοι να πέσουμε μέχρι ενός. Τα άρματα θα περάσουν από πάνω μας!»
Πριν απο τη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής, είχε φτάσει στην Κύπρο η μετάθεσή του για την Κοζάνη, αλλά ο Σταυριανάκος, όπως είχε αποκαλύψει στη γυναίκα του, την απέρριψε επειδή δεν ήθελε να αφήσει τους στρατιώτες του.
Ο Λοχαγός Βασίλης Σταμπουλής και οι φρικαλεότητες των Τούρκων
Ο Βασίλης Σταμπουλής, πολεμούσε στο ίδιο στρατόπεδο με τον συνάδελφό του Σωτήριο Σταυριανάκο, όταν μετά απο πολύωρες και άνισες μάχες, έπεσε νεκρός στις 16 Αυγούστου 1974.
Σύμφωνα με μαρτυρίες, όταν οι εισβολείς κατέλαβαν το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ, αποκεφάλισαν δέκα σορούς από τους νεκρούς στρατιώτες της ΕΛΔΥΚ και αφού τοποθέτησαν τα κεφάλια τους στο οδόστρωμα της εισόδου του στρατοπέδου, άρχισαν να φωτογραφίζονται μαζί τους.
Συνεχίζοντας το μακάβριο έργο τους, έγδυσαν πολλούς απο τους νεκρούς στρατιώτες και τους άφησαν εκτεθειμένους για μέρες.
Σωτήριος Τσιώνος, Υπολοχαγός
Σε ηλικία μόλις 29 ετών, ο Σωτήριος Τσιώνος τραυματίστηκε βαρύτατα σε μάχη στο χωριό Κιόνελι, όταν ο λόχος του οποίου ηγείτο δέχθηκε ανελέητη επίθεση απο πυροβόλα όπλα.
Άφησε την τελευταία του πνοή στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας στις 29 Ιουλίου 1974.
Το 2008, 34 χρόνια μετά το θάνατό του, Ελληνική πολιτεία του απένειμε τιμητικά το βαθμό του Αντιστράτηγου για την ηρωική του δράση.
Η μαρτυρία
Το 2012, δημοσιεύθηκε το ντοκυμαντέρ με τίτλο «Παγωμένος Χρόνος», παρουσιάζοντας τα γεγονότα της τραγικής εκείνης περιόδου, μέσα από τα λόγια του Αντισυνταγματάρχη Παναγιώτη Σταυρουλόπουλου, ο οποίος ήταν ο υποδιοικητής της ΕΛΔΥΚ το 1974.
Δείτε απόσπασμα απο τη συνέντευξη του Αν/χη Σταυρουλόπουλου
Διαβάστε επίσης: 
«Αυτοί οι λεβέντες δεν φοβούνται να πεθάνουν και θα φοβηθώ εγώ, η παλιόγρια;» Η «γιαγιά της ΕΛΔΥΚ» που έμεινε στο στρατόπεδο και σκοτώθηκε μαζί με 33 στρατιώτες…
