Χαράματα Πρωτομαγιάς του 1976 ο Αλέκος Παναγούλης σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Πριν από λίγα χρόνια είχε κάνει απόπειρα δολοφονίας εναντίον του δικτάτορα Παπαδόπουλου. Απέτυχε και βασανίστηκε από τους χουντικούς. «Ήταν ο μοναδικός που δεν υπέκυψε. Ο μοναδικός που δεν λύγισε ποτέ., δήλωνε ένας από τους βασανιστές του, ο Θεοφιλογιαννάκος. Δεν έσπασε. Δεν κατέδωσε τους συντρόφους του.
1η Μαιου 1976 ο πολιτικός και αγωνιστής κατά της χούντας των συνταγματαρχών Αλέκος Παναγούλης οδηγούσε επί της λεωφόρου Βουλιαγμένης με προορισμό φιλικό σπίτι του στη Γλυφάδα, όπου θα γιόρταζε την πρωτομαγιά. Επέβαινε σε ένα πράσινο Fiat Mirafiori, το οποίο του είχε κάνει δώρο η σύντροφός του, Οριάνα Φαλάτσι. Έτρεχε με μεγάλη ταχύτητα, ενώ δίπλα του υπήρχαν ένα ή δύο αυτοκίνητα, που έμοιαζαν να κάνουν κόντρα μαζί του. Ο Παναγούλης έχασε τον έλεγχο και καρφώθηκε σε ένα υπόγειο κατάστημα επί της λεωφόρου, κάθετα στην πορεία του. Μέσα σε λίγα λεπτά ξεψύχησε.
Λίγες ώρες μετά τον θάνατο του φτάνει στην Αθήνα η σύντροφος του Αλέκου Παναγούλη και διάσημη Ιταλίδα δημοσιογράφος, Οριάνα Φαλάσι. «Ήταν το ίδιο σαν να ήθελα να ζεστάνω ένα μαρμάρινο άγαλμα με το σχήμα, τα χαρακτηριστικά και τη θύμηση αυτού που ήσουν ως πριν από δεκαεφτά ώρες, και μια ανίσχυρη οργή με διαπέρασε, μια βεβαιότητα με τη γεύση του μίσους: δεν σε είχαν σκοτώσει τυχαία, δεν σε είχαν σκοτώσει από λάθος, σε είχαν σκοτώσει για να μην τους ενοχλείς πια», γράφει στο βιβλίο «Ένας άντρας», που αφιέρωσε στον Αλέκο Παναγούλη.
Οι εκδοχές του θανάτου
Στις 3 Μαιου ένας 31χρονος βιοτέχνης, ο Μιχάλης Στέφας, εμφανίστηκε στην Αστυνομία και δήλωσε ότι προκάλεσε χωρίς δόλο το ατύχημα με ένα ξαφνικό φρενάρισμά του, το οποίο λόγω μεγάλης ταχύτητας ο Παναγούλης δεν μπόρεσε να αποφύγει, επιβεβαιώνοντας την εκδοχή του δυστυχήματος. Ο αυτόκλητος Στέφας παρουσιάστηκε από τις φιλοκυβερνητικές εφημερίδες ως μέλος του ΚΚΕ εσωτερικού «Ρήγα Φεραίου».
Ωστόσο, ο εισαγγελέας της υπόθεσης Δημήτρης Τσεβάς μιλούσε στην αρχή για εγκληματική ενέργεια: «Ερευνάται η υπόθεσις προς πάσα κατεύθυνσιν και αφήνει μεγάλα λογικά περιθώρια στην πιθανότητα της εγκληματικής ενέργειας. Είναι περίεργο τροχαίο ατύχημα. Τόσο περίεργο, ώστε να μην μπορεί κανείς να υποστηρίξει λογικώς ότι είναι ατύχημα».
Η κηδεία του έγινε στις 5 Μαΐου με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου να διαμαρτύρεται κατά του Αβέρωφ και να κραυγάζει για τον Παναγούλης «Ζει». Στην κηδεία δεν παραστάθηκε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τσάτσος, ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, ενώ ούτε οι ένοπλες δυνάμεις δεν έστειλαν επίσημο εκπρόσωπο.
Ο φάκελος ΕΣΑ δεν άνοιξε ποτέ
Ο Αλέκος Παναγούλης πέθανε λίγες μέρες αφότου είχε παραιτηθεί από βουλευτής της Ένωσης Κέντρου και ενώ ετοιμαζόταν να προβεί σε αποκαλύψεις για τις σχέσεις κορυφαίων πολιτικών με τη Χούντα. Είχε στα χέρια του μέρος του αρχείου του Ειδικού Ανακριτικού Τμήματος της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας, το οποίο δρούσε ως κύριο σώμα ασφαλείας κατά τη διάρκεια της δικτατορίας. Ο Παναγούλης είχε επίτηδες συνάψει σχέση με τη γυναίκα του αρχιβασανιστή του Νικόλα Χατζηζήση, για να συλλέξει με αυτόν τον τρόπο μέρος των αρχείων της ΕΣΑ που η ίδια κατείχε στα χέρια της.
Σύμφωνα με τη Φαλάτσι, ανακάλυψε εκεί έγγραφα που ενοχοποιούν πολιτικούς για σχέσεις με τη Χούντα. Οι δημοσιεύσεις ξεκίνησαν, αλλά σταμάτησαν γρήγορα λίγες ημέρες μετά, εξαιτίας απαγορευτικής εντολής του επιτρόπου του στρατοδικείου Μιχάλη Ζούβελου. Η απαγόρευσή τους δημιούργησε σύγκρουση μεταξύ του Παναγούλη και του τότε υπουργού Εθνικής Άμυνας Ευάγγελου Αβέρωφ. Ο φάκελος των αποκαλύψεων δεν άνοιξε.
Ο Παναγούλης έχασε τη ζωή τους στη 1η Μαιού 1976. «Τα Νέα» έγραφαν: «Σκότωσαν τον Παναγούλη για να μην κάνει αποκαλύψεις». Οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες μιλούσαν για δυστύχημα, υιοθετώντας τη θέση της κυβέρνησης. Για το θάνατο του υπήρξε δικαστική απόφαση. Ένα χρόνο μετά τον θάνατο του το δικαστήριο συμπέρανε ότι επρόκειτο για αυτοκινητικό δυστύχημα. Ο Στέφας καταδικάστηκε σε φυλάκιση 11 μηνών και η ποινή εξαγοράστηκε προς 150 δρχ. την ημέρα και σε πρόστιμο 3.000 δραχμών. Η οικογένεια Παναγούλη μίλησε για παρωδία και αποχώρησε από το δικαστήριο.
Ο θάνατος του ενέπνευσε τραγούδια του Θεοδωράκη
Ο θάνατος του Παναγούλη ενέπνευσε το Θεοδωράκη να γράψει δύο τραγούδια, το «Κόκκινο τριαντάφυλλο», «Εκείνος ήταν μόνος». «Μέσα στο Μάη σκοτώθηκες, το αίμα σου μαβί, έβαψε μαύρο τον ουρανό, κόκκινο τον καιρό.», έγραφε ο Θεοδωράκης. Ο συνθέτης ακόμη μελοποίησε και ποιήματα του Αλέκου Παναγούλη, τα οποία έγραφε στη φυλακή του. Έβρισκε διέξοδο στην ποίηση και ακόμα και όταν του κατάσχεσαν κάθε γραφική ύλη, εκείνος χρησιμοποίησε για μελάνι το αίμα του και για χαρτί τους τοίχους του κελιού-τάφου του. «Οι πρώτοι νεκροί», Στην Ελλάδα σήμερα» και «Στον Νικηφόρο Μανδηλαρά», είναι ποιήματα του Παναγούλη που μελοποιήθηκαν από τον Θεοδωράκη.
Διαβάστε ακόμη στη «ΜτΧ»: Όταν «φοβήθηκε» ο Αλέκος Παναγούλης τον νεαρό που φώναζε: «θα κρατώ το μυδραλιοβόλο και θα σκοτώσω τους κομμουνιστές. Και πρώτον θα σκοτώσω τον δολοφόνο Αλέκο Παναγούλη».
