Πηγή: Ιστορίες από τη δεκαετία του 40
Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολλές οικογένειες από χωριά της Μακεδονίας είτε εκδιώχθηκαν από τον εθνικό στρατό για να αποτραπεί ο ανεφοδιασμός των ανταρτών είτε αποφάσισαν οι ίδιες να μετακινηθούν προς ασφαλέστερα μέρη, αφήνοντας εγκαταλελειμμένα τα σπίτια και τα χωράφια τους.
Πολίτες με σλάβικες ρίζες διέσχισαν τα σύνορα ή κατέφυγαν σε άλλες ελληνικές πόλεις, ενώ ορισμένοι κατατάχτηκαν στον Δημοκρατικό Στρατό.
Είναι γεγονός ότι περισσότεροι από 10.000 αντάρτες ήταν σλαβόφωνοι και όσοι επέζησαν με το τέλος της εμφύλιας σύρραξης, εγκαταστάθηκαν σε χώρες του ανατολικού μπλοκ.
Με την πάροδο του χρόνου αρκετοί άφηναν την τελευταία τους πνοή μακριά από τον τόπο που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν.
Μετά από σχεδόν σαράντα χρόνια, σλαβομακεδόνες, κυρίως από Αυστραλία και Καναδά, προσπάθησαν οργανωμένα να επισκεφτούν τη Μακεδονία. Πολλοί ήθελαν να τιμήσουν τους τάφους των προγόνων τους, άλλοι να δουν τα σπίτια τους, ενώ ορισμένοι είχαν αφήσει πίσω συγγενείς.
Ανάμεσά τους υπήρχαν και παιδιά που ήθελαν να δουν τα μέρη που μεγάλωσαν οι γονείς τους, αλλά και αντάρτες που πολέμησαν στο βουνό. Αφορμή για αυτό το ταξίδι ήταν ένα συνέδριο το οποίο διεξήχθη στην πόλη των Σκοπίων από 29 Ιουνίου έως 3 Ιουλίου 1988 με θέμα «Συνάντηση για τα παιδιά-πρόσφυγες Μακεδόνων του Αιγαίου», για το οποίο μάλιστα έγινε διάβημα διαμαρτυρίας από την ελληνική κυβέρνηση προς τη γιουγκοσλαβική.
Τους ζήτησαν να αλλάξουν όνομα
Από τις 3 μέχρι τις 5 Ιουλίου 1988 περίπου εκατό από τους συμμετέχοντες με αυτοκίνητα και με ένα λεωφορείο κατευθύνθηκαν οδικώς προς τους μεθοριακούς σταθμούς Ευζώνων και Προμαχώνα για να διασχίσουν τα σύνορα με τα διαβατήρια των χωρών που κατοικούσαν, αλλά εμποδίστηκαν από τις ελληνικές αρχές.
Υπάρχουν μαρτυρίες για πολύωρη αναμονή με κλειστά παράθυρα και με θερμοκρασίες εκείνη την εποχή που ξεπερνούσαν τους 40 βαθμούς Κελσίου.
Ένας από τους ταξιδιώτες συγκρίνει την υποδοχή που επιφύλαξαν σε έναν από τους ηγέτες του Δ.Σ.Ε. τον Μάρκο Βαφειάδη, ενώ αυτοί δεν μπορούν να δουν ούτε τους συγγενείς τους. Κάποιος άλλος δηλώνει στην κάμερα ότι δεν έχει τίποτα με τον ελληνικό λαό, αλλά με το ελληνικό κράτος.
Το καλοκαίρι του 1988 οι μεγάλες αστικές εφημερίδες δεν κάλυψαν τα γεγονότα του Προμαχώνα. Υπήρχαν δεκάδες νεκροί στις ελληνικές πόλεις, κυρίως στην Αθήνα, από το κύμα καύσωνα που σάρωνε όλα τα Βαλκάνια, είχε γίνει ο σεισμός στην Κόρινθο και η εκτέλεση του αμερικανού στρατιωτικού ακολούθου Γουίλιαμ Νορντίν από τη 17 Νοέμβρη.
Μάλιστα, ιδιωτικός ραδιοφωνικός σταθμός της Αθήνας μετέδωσε την ανακριβή πληροφορία ότι «2.000 Σκοπιανοί εμφανίστηκαν στα σύνορα κι επιχειρούν να μπουν στην Ελλάδα». Διαβάζοντας τα ελάχιστα δημοσιεύματα εποχής, η ελληνική πλευρά υποστήριξε ότι η κίνηση αυτή «ήταν μεθοδευμένη για την πρόκληση εντυπώσεων» και κυρίως ότι ανάμεσα σε αυτά τα άτομα υπήρχαν οκτώ πρόσωπα που ήταν ανεπιθύμητα για την ανθελληνική τους δραστηριότητα στο εξωτερικό.
Σημειώνεται επίσης ότι επετράπη η είσοδος στους υπόλοιπους, οι οποίοι όμως αρνήθηκαν τονίζοντας ότι ή θα μπουν όλοι ή κανένας. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος κ. Κωστόπουλος δήλωσε ότι «η ανακίνηση του «Μακεδονικού» από τα Σκόπια επιδρά δυσμενώς στην ομαλή ανάπτυξη των ελληνογιουγκοσλαβικών σχέσεων».
Επιστρέφοντας στον Καναδά, οι 13 από τους 100 ταξιδιώτες παρέδωσαν επιστολή (χωρίς αντίκρισμα) στον τότε υπουργό Εξωτερικών Τζο Κλαρκ ζητώντας του να διατάξει έρευνα για το συμβάν και για το πόσο η κυβέρνηση του Καναδά μπορεί να προστατεύει τους πολίτες της.
Αξιοσημείωτο είναι ότι το 1982 ψηφίστηκε στο ελληνικό κοινοβούλιο νόμος που επέτρεπε την επιστροφή όλων των πολιτικών προσφύγων, οι οποίοι ήταν «Έλληνες το γένος». Με βάση τον συγκεκριμένο νόμο λίγες φορές δόθηκαν άδειες εισόδου σε σλαβόφωνους.
Διαβάστε: Πόσες Μακεδονίες υπάρχουν; Η σύγχυση των γεωγραφικών όρων και το παραπλανητικό σύνθημα των Βούλγαρων κομιτατζήδων «η Μακεδονία στους Μακεδόνες». Γιατί στα οθωμανικά χρόνια δεν υπήρχε ενιαία επαρχία με αυτό το όνομα
Διαβάστε: 
