Στον μακεδονικό αγώνα, εκτός από τα ένοπλα αντάρτικα σώματα, σημαντικό ρόλο έπαιξαν και οι ντόπιοι που βοηθούσαν ο καθένας με τον δικό του τρόπο. Πολλοί τροφοδοτούσαν τους αγωνιστές, άλλοι έκρυβαν αντάρτες, ενώ αρκετοί έγιναν «κατάσκοποι».
Μετέφεραν δηλαδή κρυφά μηνύματα από τα προξενεία στους μακεδονομάχους, με κίνδυνο της ζωής τους. Είναι οι αφανείς ήρωες του αγώνα, οι οποίοι ήταν στην πλειοψηφία τους άντρες. Υπήρξαν όμως και τολμηρές γυναίκες που με τη δράση τους έγραψαν ιστορία. Μία από αυτές ήταν η Βελίκα που ήταν δασκάλα στο επάγγελμα.
Σύμφωνα με αφηγήσεις, μεταμορφωνόταν σε τσιγγάνα και πουλούσε μικροπράγματα στις λαϊκές αγορές. Στην πραγματικότητα μετέφερε μηνύματα κρυμμένα στον ποδόγυρο του φουστανιού της. Διένυε μεγάλες αποστάσεις στην επαρχία της Μακεδονίας και κατάφερνε να περνά απαρατήρητη.
Μέχρι τον Αύγουστο του 1904 που έγινε αντιληπτή από έναν κομιτατζή ο οποίος τη συνέλαβε.
Η φωτογραφία ντοκουμέντο με το κατακρεουργημένο σώμα της, αποδεικνύει τη σκληρότητα του Βούλγαρου και την κατατάσσει στις ηρωίδες μακεδονομάχους. Η φωτογραφία συγκλόνισε και αφύπνισε το πανελλήνιο.
Η «Μπουμπουλίνα του Μακεδονικού Αγώνα»
Μία ακόμα γυναίκα – πράκτορας του αγώνα ήταν η Ευτέρπη Ουζούνη. Η Ζήσαινα, όπως την ήξεραν όλοι, από το όνομα του συζύγου της του Ζήση.
Η γυναίκα από την Καστοριά είδε μπροστά στα μάτια της Βούλγαρους να σφάζουν τον σύζυγο και τον γιο της. Αμέσως ορκίστηκε να πολεμήσει αυτούς που της στέρησαν τους αγαπημένους της.
Έγινε και αυτή κατάσκοπος και μετέφερε μηνύματα στους αγωνιστές. Όμως, ήταν τόσο γενναία που οπλοφορούσε και συμμετείχε σε μικροσυμπλοκές.
Μάλιστα όταν κάποια στιγμή ήρθε πρόσωπο με πρόσωπο με μια Βουλγάρα που την απείλησε δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει το όπλο της.
Ο αντάρτης που ήταν μαζί με τη Ζήσαινα, ήταν νεαρός σε ηλικία και άμαθος στον πόλεμο. Όταν ήρθε η ώρα να αντιμετωπίσει τη Βουλγάρα λιποθύμησε από τον φόβο του.
Τότε ανέλαβε δράση η Ζήσαινα. Τη σκότωσε και έμεινε στην ιστορία ως η «Μπουμπουλίνα του μακεδονικού αγώνα».
Τα μυστικά του βάλτου και τους αφανείς ήρωες του Mακεδονικού Aγώνα, παρουσιάζει η «Μηχανή του Χρόνου» με τον Χρίστο Βασιλόπουλο, τη Δευτέρα 19 Φεβρουαρίου στις 21.00 στο COSMOTE HISTORY. H εκπομπή μεταδίδεται σε επανάληψη και την Κυριακή 25 Φεβρουαρίου στις 17.00. Δείτε εδώ το τρέιλερ της εκπομπής:
