Ο αγνώστων στοιχείων κρατούμενος φορά μια μαύρη κουκούλα που του εμποδίζει την όραση. Του έχουν φορέσει ένα ριχτό ύφασμα και τα χέρια του είναι τεντωμένα στην στάση του σταυρωμένου. Στα δάκτυλα του είναι περασμένα ηλεκτρικά καλώδια.
Ο Ιβάν Φρέντερικ, ένας από τους λοχίες των φυλακών Αμπού Γκράιμπ στο Ιράκ κατά τους τελευταίους μήνες του 2003, ήταν αυτός που έβγαλε τη διάσημη πλέον φωτογραφία του «ανθρώπου με την κουκούλα». Το συγκεκριμένο στιγμιότυπο αποτελεί μια λιγότερο σαφή εικόνα των βασανιστηρίων που υπέστησαν πάνω από 7.000 κρατούμενοι στη διάρκεια του «Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας».
Για περισσότερο από ένα έτος, αμερικανοί στρατιώτες υπέβαλλαν τους έγκλειστους σε φρικτά βασανιστήρια, μεταξύ των οποίων ξυλοδαρμούς, σοδομισμό, απειλές με την παρουσία όπλου και σκύλων και ψυχολογικό πόλεμο.
Το σκάνδαλο του «Κολαστηρίου του Αμπού Γκράιμπ» αποκαλύφθηκε όταν φωτογραφίες δημοσιεύτηκαν σε μια μικρή μερίδα του αμερικανικού Τύπου. Από εκεί αναδημοσιεύτηκαν σε όλο τον κόσμο.
Η διεθνής κατακραυγή υπήρξε έντονη, ωστόσο οι φυσικοί αυτουργοί των βασανισμών αντιμετωπίστηκαν από την αμερικανική δικαιοσύνη με επιείκεια.
Η διαβόητη φυλακή
Η φυλακή Αμπού Γκράιμπ, στην ομώνυμη πόλη, μερικά χιλιόμετρα μακριά από τη Βαγδάτη, υπήρξε μια από τις πιο διαβόητες φυλακές κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης του Σαντάμ Χουσεΐν. Στη φυλακή κρατούνταν περίπου 50.000 άνδρες και γυναίκες κάτω από άθλιες συνθήκες και υπό καθημερινούς βασανισμούς. Μετά την πτώση του Χουσεΐν, η φυλακή έκλεισε προσωρινά.
Όταν όμως το 2003 ξέσπασε ο «Πόλεμος κατά της Τρομοκρατίας» και αμερικανικά στρατεύματα εισέβαλαν στο Ιράκ, ο στρατός των ΗΠΑ επαναλειτούργησε τη φυλακή και την μετέτρεψε σε στρατιωτικό κρατητήριο. Η φήμη της φυλακής ως συνώνυμο του τρόμου συνεχίστηκε.
Σοδομισμός, ξυλοδαρμοί και δολοφονίες
Το 2004 υπήρχαν σχεδόν 8.000 κρατούμενοι, οι περισσότεροι από τους οποίους έμεναν σε σκηνές στην αυλή της φυλακής. Όλοι ήξεραν όμως ότι όταν έμπαιναν σε κάποιο από τα κελιά του ορόφου 1-Α της Αμπού Γκράιμπ, θα βίωναν συστηματικό πόνο και ψυχολογική βία.
Πολλές τεχνικές βασανισμού που χρησιμοποιήθηκαν είχαν ήδη αναπτυχθεί στις στρατιωτικές φυλακές του Γκουαντάναμο.
Η παρατεταμένη απομόνωση, η διαταραχή του ύπνου, η έκθεση σε ακραίες θερμοκρασίες και η χρήση δυνατής μουσικής ήταν συνηθισμένες πρακτικές. Μέλη της στρατονομίας υπέβαλαν τους κρατουμένους σε απάνθρωπα βασανιστήρια που παραβίαζαν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ιρακινοί κρατούμενοι σε καθημερινή βάση δέχονταν απειλές ότι θα τους εκτελούσαν, έχοντας κολλημένο ένα πιστόλι γεμάτο σφαίρες στον κρόταφό τους. Απειλές για τη ζωή τους και συνεχόμενους εκφοβισμούς δέχονταν επίσης οι φυλακισμένοι με τη χρήση στρατιωτικών σκύλων.
Περνούσαν ατελείωτες ώρες γυμνοί και δεμένοι σε άβολες θέσεις, συχνά με καλυμμένα τα μάτια τους.
Αρκετοί έγκλειστοι, πάντα χωρίς ρούχα, στοιβάζονταν και στη συνέχεια ποδοπατούνταν από αμερικανούς στρατιώτες.
Η ρίψη παγωμένου νερού με πίεση στα γυμνά κορμιά τους ήταν επίσης μια συνηθισμένη τακτική, όπως επίσης και ο συστηματικός ξυλοδαρμός με καρέκλες και σκουπόξυλα. Κακοποιούσαν ακόμη και κρατούμενους με σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα.
Φρίκη όμως προκάλεσε ο ψυχολογικός εκφοβισμός και η αντιμετώπιση των γυμνών κρατουμένων ως αντικείμενα χλευασμού και σεξουαλικής κακοποίησης.
Άνδρες κρατούμενοι ήταν αποδέκτες απειλών βιασμού, ενώ υπήρξε και περιστατικό όπου σοδόμισαν έγκλειστο με λάμπα φθορίου.
Πολλοί φυλακισμένοι υποχρεώνονταν να φορούν γυναικεία εσώρουχα, ενώ σοκαριστικές ήταν επίσης οι αναφορές, όπου οι δεσμοφύλακες ανάγκαζαν τους έγκλειστους να αυνανίζονται μπροστά τους, όσο εκείνοι τους βιντεοσκοπούσαν και τους τραβούσαν φωτογραφίες.
Η αποκάλυψη των βασανιστηρίων
Τον Ιανουάριο του 2004, μετά από συνεχόμενες καταγγελίες των ιρακινών κρατουμένων για κακομεταχείριση από αμερικανούς στρατιώτες, ανατέθηκε στον αντιστράτηγο Αντόνιο Ταγκούπα, διεξαγωγή έρευνας για τις πραγματικές συνθήκες των φυλακισμένων.
Το πόρισμα, μεταξύ άλλων, μιλούσε για «πολλά περιστατικά σαδιστικής, ωμής και ανεύθυνα εγκληματικής κακομεταχείρισης».
Ο Ταγκούμπα εντόπισε ως αρχιβασανιστές δύο στρατιωτικούς και δύο μέλη του πολιτικού προσωπικού της φυλακής.
Παράλληλα, ανέφερε πως πολλοί αξιωματικοί ενθάρρυναν τους στρατιώτες να κακοποιούν τους κρατούμενους, με σκοπό να τους προετοιμάζουν για την επικείμενη ανάκρισή τους.
Το πόρισμα, αλλά και φωτογραφίες μέσα από το κολαστήριο διέρρευσαν στον αμερικανικό Τύπο και το θέμα πήρε τεράστιες διαστάσεις.
Ο δημοσιογράφος Σέιμουρ Χερς του «Νew Yorker» ήταν από τους πρώτους που απέσπασε από τον Ταγκούμπα πληροφορίες και φωτογραφίες. Ακολούθησε η «Washinghton Post» και το τηλεοπτικό «CBS».
Οι φωτογραφίες και τα βίντεο ανήκαν όλα στο στρατιωτικό προσωπικό των φυλακών.
Καθώς βασάνιζαν τα θύματά τους, τραβούσαν φωτογραφίες ή βίντεο και στη συνέχεια μοίραζαν μεταξύ τους το αποθηκευμένο υλικό.
Εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι οι καταγγελίες είχαν γίνει πολύ νωρίτερα, καθώς τόσο ο Ερυθρός Σταυρός όσο και η Διεθνής Αμνηστία έκαναν λόγο για παράνομη μεταχείριση και καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και προσωπικότητας. Ωστόσο, καμία έρευνα και έλεγχος δεν είχε πραγματοποιηθεί πριν από το 2004.
Η διεθνής κατακραυγή
Ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους, δήλωσε «αποτροπιασμένος» από τις αποκαλύψεις και τις φωτογραφίες και επισήμανε ότι επρόκειτο για μεμονωμένα περιστατικά στρατιωτών που προχώρησαν σε βασανισμό κρατουμένων.
Οι δηλώσεις του δεν έπεισαν πολλούς κι η κυβέρνηση του δέχτηκε διεθνή κατακραυγή όταν τα ντοκουμέντα έκαναν τον γύρο του κόσμου.
Τα καταγεγραμμένα στοιχεία έλεγαν πως η κακοποίηση εγκλείστων ήταν παγιωμένη τακτική στα στρατιωτικά κρατητήρια του Ιράκ, του Αφγανιστάν και του Γκουαντάναμο στην Κούβα.
Όσο κι αν διακήρυσσε η Αμερική ότι η εισβολή στο Ιράκ είχε απώτερο σκοπό τη σταθεροποίηση της δημοκρατίας στη χώρα μετά την πτώση του Σαντάμ Χουσεΐν, οι φωτογραφίες έδειχναν ακριβώς το αντίθετο.
Αν και συνελήφθησαν αρκετοί στρατιώτες που υπηρετούσαν στην Αμπού Γκράιμπ εκείνη την περίοδο, η αμερικανική δικαιοσύνη τους αντιμετώπισε με επιείκεια.
Έντεκα στρατιώτες εξέτισαν ολιγόμηνη ποινή φυλάκισης, τρεις απαλλάχθηκαν εντελώς από τις κατηγορίες και κανείς δεν κατηγορήθηκε για απόπειρα ανθρωποκτονίας.
Ο αντιστράτηγος Αντόνιο Ταγκούπα, ο οποίος ασχολήθηκε με την έρευνα των βασανιστηρίων, καθαιρέθηκε λίγο αργότερα.
Οι φυλακές της Αμπού Γκράιμπ, έκλεισαν οριστικά στις 15 Απριλίου 2014. Οι περίπου 2.500 κρατούμενοι μεταφέρθηκαν σε άλλες φυλακές υψίστης ασφαλείας του Ιράκ.
Διαβάστε στη «ΜτΧ»: Το «βασανιστήριο» της αναγκαστικής σίτισης στο Γκουαντάναμο. Στρατιώτες με τη βία έβαζαν σωλήνα από τη μύτη μέχρι το στομάχι για να ταΐσουν απεργούς πείνας. Βίντεο με σοκαριστική αναπαράσταση (Προσοχή! Σκληρές Εικόνες)…
