Η λέξη «κρίση» προέρχεται από το ρήμα «κρίνω» που σημαίνει τη νοητική διεργασία που καταλήγει σε εκτιμήσεις, σκέψεις και αποφάσεις.
Στην αρχαιότητα το ρήμα «κρίνω» σήμαινε διαχωρίζω και διαφωνώ, ενώ ο Όμηρος το χρησιμοποιούσε με την έννοια του αποφασίζω.
Η λέξη χρησιμοποιούνταν επίσης στα δικαστήρια και για να δηλώσει την «κρίσιμη» κατάσταση μιας αρρώστιας.
Αργότερα πέρασε στα λατινικά ως «crisis» που στο αγγλικό λεξικό σημαίνει μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση και επέστρεψε στην Ελλάδα με νέα σημασία.
Η «Τρόικα» είναι ρωσική λέξη και αναφερόταν στο έλκηθρο που σερνόταν από τρία άλογα. Αργότερα σήμαινε την τριανδρία και τριαρχία. Μετά την Οκτωβριανή επανάσταση η λέξη «Τρόικα» αναφερόταν στην πολιτική ηγεσία τριών ανδρών, του Ιωσήφ Στάλιν, του Γκριγκόρι Ζινόβιεφ και του Λέοντος Καμένεφ. Όπως αναφέρει ο καθηγητής Γλωσσολογίας Γ. Μπαμπινιώτης εφόσον η λέξη έχει εισαχθεί στην ελληνική γλώσσα πρέπει και να κλίνεται. Η τρόικα, της τρόικας κ.ο.κ.
Η λέξη δάνειο προέρχεται από την αρχαία λέξη «δάνος» που σήμαινε δώρο και το ρήμα «δίδωμι» που σημαίνει δίνω.
Σήμερα η λέξη δάνειο σημαίνει τη διμερή συμφωνία μεταβίβασης χρημάτων για ορισμένο χρονικό διάστημα, με συγκεκριμένο επιτόκιο και υποθήκη, μέχρι την συνολική επιστροφή τους.
Για να αντεπεξέλθει το κράτος στα δάνεια χρησιμοποιεί και τις εισπράξεις από τους φόρους.
Η λέξη «φόρος» προέρχεται από το ρήμα «φέρω» και χρησιμοποιείται από τα αρχαία χρόνια.
Στη Ελλάδα κατά καιρούς έχουν επιβληθεί κεφαλικοί φόροι και χαράτσια.
Στα νέα ελληνικά η λέξη «φοροφυγάς» είναι απόδοση της αγγλικής λέξης «tax evador» και με τη σειρά της η αγγλική λέξη «tax» που σημαίνει φόρος προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «τάξις» που σήμαινε την αναλογική φορολόγηση.
Η εφημερίδα «Ακρόπολις» το 1886 χαρακτήριζε την τότε κυβέρνηση με τη λέξη «φοροτόκος».
Ο άνθρωπος που δεν πληρώνει φόρους χαρακτηρίζεται και με τη λέξη ασύδοτος, λέξη που έπλασε ο Αδαμάντιος Κοραής το 1805 από το ρήμα «συνδίδω» και σημαίνει τον άνθρωπο που δεν «συν-δίδει» που δεν έχει συναίσθηση των υποχρεώσεών του.
Τα «τέλη» που καλούνται οι πολίτες να πληρώσουν είναι λέξη που συνδέεται με τις αρχαίες λέξεις «τάλας», «ταλανίζω» και «ταλαίπωρος» δηλαδή ο κακομοίρης. Η ρίζα «τελ» σήμαινε ζυγίζω και σηκώνω και από αυτή τη ρίζα βγήκε η λέξη «τέλη», που είναι το φορολογικό βάρος που σηκώνει ο πολίτης.
«Τέλος» σημαίνει το τέλμα. Από τη λέξη «τέλη» προέρχεται και η λέξη «τελώνης», που σήμαινε ο άνθρωπος που εισέπραττε τα τέλη.
Η λέξη είχε αρνητική σημασία και συνδέθηκε με τα τελώνια που ήταν στοιχειά, τα οποία σύμφωνα με τις δοξασίες ήταν δαίμονες που άρπαζαν ψυχές νεκρών από τους αγγέλους και τις επιβάρυναν με φόρους.
Το κείμενο βασίστηκε στην εκπομπή «5 λεπτά με τον Καθηγητή Γλωσσολογίας, Γιώργο Μπαμπινιώτη» στον Βήμα FM.
