Μία από τις μεγάλες επιπτώσεις της τουρκικής εισβολής ήταν η καταστροφή των πολιτιστικών μνημείων της κατεχόμενης πλευράς του νησιού. Εκατοντάδες εκκλησίες έχουν μετατραπεί σε τζαμιά, στάβλους, καφετέριες, καζίνα, ακόμη και σε νεκροτομεία, ενώ δεν είναι λίγα τα νεκροταφεία που έχουν καταστραφεί.
Η πρώτη φορά που καταγράφηκαν επίσημα οι καταστροφές ήταν από την Αμερικανική Επιτροπή Ελσίνκι, η οποία παρέδωσε έκθεση με αναλυτικά στοιχεία και αριθμούς, ενώ σημείωσε ότι «τα θρησκευτικά και πολιτιστικά μνημεία στα Κατεχόμενα διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο».
Μεταξύ των κατεστραμμένων μνημείων, η Έκθεση έκανε έντονο λόγο για την Εκκλησία και Μονή της Αγίας Αναστασίας Φαρμακολύτριας, στην κατεχόμενη Λάπηθο.
Κτισμένη τον 19ο αιώνα στην ακρόπολη της ορεινής Λαπήθου, η μεγάλη εκκλησία δέσποζε επιβλητική. Στον περίγυρό της στεγαζόταν κι ένα από τα Δημοτικά Σχολεία της περιοχής.
Το 1993, άρθρο στην τουρκοκυπριακή εφημερίδα Milliyet ανέφερε πως η εκκλησία μετετράπη σε νυχτερινό κέντρο.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, τον Ιανουάριο του 1997 το πρωτοσέλιδο της Τ/Κ εφημερίδας Kibris (29.01.1997) ανέφερε ότι η διοίκηση του EVKAF σκόπευε να αναγείρει ξενοδοχείο στον χώρο της εκκλησίας και να το εκμισθώσει για περίοδο 30 ετών μετά από προσφορές.
Το 1998, σύμφωνα με άρθρο της Τ/Κ εφημερίδας Avrupa, είχε ήδη ξεκινήσει μετατροπή της Μονής σε καζίνο.
Κατά την ανάλυση του ζητήματος της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς από νομικής πλευράς σε πρόσφατο συνέδριο που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο της Κομοτηνής με θέμα την αρχαιοκαπηλία, η Δικηγόρος Ελένη Δημονίτσα αναφέρθηκε στο παράδειγμα της ορθόδοξης εκκλησίας της Αγίας Αναστασίας στο χωριό Λάπηθος στην κατεχόμενη Κύπρο προκειμένου να τονίσει το ζήτημα της αναποτελεσματικής προστασίας των μνημείων στην κατεχόμενη Κύπρο. Η ίδια τόνισε ότι οι διεθνείς συμβάσεις έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικές για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και την διαφύλαξη της ιστορικής ταυτότητας του πολύπαθου λαού.
Αγία Αναστασία η Φαρμακόλυτρια
Γεννημένη στη Ρώμη, έζησε την εποχή του Διοκλητιανού. Ο πατέρας της, Πραιτεξτάτος, ήταν ειδωλολάτρης, ενώ η μητέρα της, Φαύστα, χριστιανή. Από τη μητέρα της έμαθε τη νέα θρησκεία και αφοσιώθηκε σε αυτήν.
Η Αγία Αναστασία είχε αποφασίσει να κάνει μοναστική ζωή και να μην παντρευτεί, όμως ο πατέρας της την πίεσε να παντρευτεί τον ειδωλολάτρη και «άσωτο» αξιωματούχο του αυτοκράτορος Διοκλητιανού, Πούπλιο, ο οποίος εκμεταλλευόταν την περιουσία της και προφανώς δεν της επέτρεπε να ασκήσει το χριστιανικό της έργο.
Προφασιζόμενη διαρκώς πως ήταν άρρωστη, απέφευγε με κάθε δυνατό τρόπο τη σαρκική επαφή με τον σύζυγό της.
Προσπαθώντας ο ίδιος να εμποδίσει το φιλανθρωπικό της έργο την έριξε στη φυλακή.
Ο αιφνίδιος θάνατός του από πνιγμό ελευθέρωσε την Αναστασία. Ξεκίνησε να επισκέπτεται φυλακισμένους Χριστιανούς και «προπονούσε» τους εν δυνάμει μάρτυρες δίνοντάς τους κουράγιο. Μετά από εκτέλεση, μάζευε τα λείψανα τους και τα έθαβε.
Οι πιστοί την ονόμασαν Φαρμακολύτρια, γιατί ήταν γνωστή για την ικανότητά της να λύνει τα μάγια (φαρμακείες)
Η δράση της που επεκτάθηκε έως και τη Θεσσαλονίκη, καταγγέλθηκε στις ρωμαϊκές αρχές οι οποίες τη φυλάκισαν και τη βασάνισαν.
Στις 22 Δεκεμβρίου 303 ή 304 μ.Χ, η Αγία Αναστασία δεμένη σε πασσάλους παραδόθηκε στη φωτιά.
Πηγή φωτογραφιών: Biodiversity Cyprus
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Ντικμέν Αϊντίν, ο αδίστακτος Τούρκος αρχαιοκάπηλος που λεηλάτησε την Κύπρο. Πως άρπαξε τον Χριστό Παντοκράτορα από τη Λύση
