Το μαρτύριο του Σ. Γρηγοράκη που συνελήφθη και βασανίσθηκε ανελέητα μετά την εισβολή. Δραπέτευσε και επιβίωσε κρυμμένος σε μια σπηλιά, ώσπου τον έσωσε ο Κληρίδης

Ένα χρόνο μετά την τουρκική εισβολή, ο Γλαύκος Κληρίδης ενημερώθηκε για κάποιον Κρητικό ελδυκάριο που κρυβόταν επί ένα χρόνο σε σπηλιά στην Καρπασία, ενώ είχε δηλωθεί αγνοούμενος από τους δικούς του.

Ήταν ο Στέλιος Γρηγοράκης από τα Χανιά, που βρέθηκε στην Κύπρο ως στρατιώτης της ΕΛΔΥΚ το 1964, παντρεύτηκε στην Αγία Τριάδα της Καρπασίας και το 1974 σε ηλικία 29 ετών, κατετάγη εθελοντής ξανά στην ΕΛΔΥΚ για να υπερασπιστεί την Κύπρο.

Ο Στέλιος Γρηγοράκης πολέμησε κάπου κοντά στο Ριζοκάρπασο. Οι Τούρκοι τον έπιασαν αιχμάλωτο μαζί με άλλους 15 στρατιώτες και τον μετέφεραν στις φυλακές της Γιαλούσας.
Τον ανέκριναν και νομίζοντας πως είναι λοχαγός τον πιέσαν να αποκαλύψει τα αμυντικά σχέδια των Ελλήνων

«Αυτομάτως με σηκώσαν και με πήγαν σε ένα μεγάλο θάλαμο βασανιστηρίων, όπου εκεί στους τοίχους είδα αίματα, δύο πουκάμισα ένα χακί στρατιωτικό και ένα ροζ μες το αίμα. Ο αξιωματικός με δύο αστέρες, Τουρκοκύπριος, μου λέει στα ελληνικά «δεν εμαρτύρησες αλλά τώρα θα είναι το τελευταίο σου». Κι έπιασε ένα σίδερο 3 μέτρα με χτύπησε στα πόδια έπεσα κάτω και ήρθαν 20-30 στρατιώτες μου έβαλαν ένα μαντήλι με εστήσανε στον τοίχο και μου ακούμπησαν ένα αυτόματο στο αυτί. Μετρούσαν από το 1 μέχρι το 10 και είπαν πως αν δεν απεκάλυπτα θα με εκτελούσαν.

Εγώ φυσικά λέω ίσως αντέξω διότι κατάλαβα πως ήταν ψυχολογικός πόλεμος. Εκείνη τη στιγμή δεν ξέρω πως μου ήρθε, είπα «θα αντέξω και βλέπουμε».
Μετρούσαν 1,2,3… στο 9 και μισό και πυροδότησαν με τον γεμιστήρα έξω. «Επειδή είσαι Έλληνας στρατιώτης», μου λένε, «είσαι ορκισμένος να μην λέτε εν καιρώ πολέμου τα μυστικά του στρατού όμως θα τα πεις θες δεν θες κι αν δεν τα πεις θα πεθάνεις από βασανιστήρια».
Λέω «ο καθένας υπηρετεί για την πατρίδα του όμως δεν γνωρίζω τι μου λέτε να σας πω». «Τότε» μου λέει, «αύριο θα σε πάρουμε στην Κερύνεια εκεί που υπάρχουν χιλιάδες αγνοούμενοι και τους πιάνουμε 10-10 και τους πετάμε στους φούρνους και τους καίμε ή τους εκτελούμε ή τους κάνουμε ηλεκτροσόκ. Τους βγάζουμε τα νύχια των ποδιών των χεριών. Για σένα μια σφαίρα είναι πολύ ακριβή, θα πεθάνεις από βασανιστήρια».

Όταν ζήτησε νερό, του έφεραν κατούρημα σε ένα κονσερβοκούτι. Το κατάλαβε και δεν το ήπια και τότε του το πέταξαν στα μούτρα. Του είπαν «εσάς τους Γκιαούρηδες πρέπει να σας κόψουμε την κεφαλή».

Τα βασανιστήρια συνεχίστηκαν για τον Στέλιο Γρηγοράκη. Χτυπήματα με τον βούρδουλα, τραβήγματα από τα μαλλιά. Ο Γρηγοράκης έφθασε σε σημείο να μην μπορεί να επικοινωνήσει ούτε καν να αντιδράσει. Μόνο τότε διέταξε ο αξιωματικός να τον παρατήσουν.
Στις φυλακές που τον μετέφεραν ήταν αποφασισμένος να μην παραμείνει.
Πέταξε τον τσίγκο της οροφής και δραπέτευσε.
Όταν οι Τούρκοι το συνειδητοποίησαν και σήμαναν συναγερμό, ο Γρηγοράκης βρισκόταν ήδη μακριά.

Με τη βοήθεια ενός Ελληνοκύπριου κατάφερε να κρυφτεί σε μία σπηλιά στην Καρπασία. Ο βοσκός, Βασίλης Λοϊζος, από την Λεόναρισσα, προσφέρθηκε να τον βοηθήσει και να τον κρύψει όμως ο Γρηγοράκης ήθελε να φύγει. Με τις συμβουλές του βοσκού, έμεινε σε μία σπηλιά στην Κώμα του Γυαλού και ο ίδιος του άφηνε για 11 μήνες φαγητό στην κουφάλα ενός δέντρου.
Έτσι ο Γρηγοράκης κατάφερε να επιβιώσει μέχρι τον Αύγουστο του 1975.

Η διάσωση

Ο Ανδρέας Ματσουκάρης, προϊστάμενο της Υπηρεσίας Ανθρωπιστικών Θεμάτων, έλαβε κάποιες πληροφορίες από τις ανιψιές του βοσκού, που τον βοήθησαν να εντοπιστεί ο Στέλιος Γρηγοράκης.
Αφού τις διασταύρωσε, εντόπισε σε τοπογραφικό χάρτη του Κτηματολογίου το ακριβές σημείο της σπηλιάς, που κάποτε η ΕΟΚΑ είχε χρησιμοποιήσει ως κρησφύγετο.

Το σχέδιο επιχείρησης καταρτίστηκε με άκρα μυστικότητα.
Ο Γλαύκος Κληρίδης, χωρίς δεύτερη σκέψη ενημέρωσε τον Ραούφ Ντενκτάς, χωρίς ωστόσο να αποκαλύπτει την ακριβή τοποθεσία της σπηλιάς. Σε ένα εννιαθέσιο μερσεντές, με οδηγό τον Ντενκτάς, οι δύο άντρες κινήθηκαν προς την κατεχόμενη Καρπασία, στις 7 Αυγούστου 1975.

Μαζί τους ήταν ο Ανδρέας Ματσουκάρης και ο προϊστάμενος του Ερυθρού Σταυρού.
Ο Κληρίδης πειράζοντας τον Ντεκντάζ τον ρώτησε: «Πού βρήκες αυτό το αυτοκίνητό Ραούφ, είναι από αυτά που έχετε κλέψει;», για να πάρει την απάντηση του Τουρκοκύπριου ηγέτη των κατεχομένων: «Όχι είναι από αυτά που μας έχετε αφήσει».

Πλησιάζοντας τη σπηλιά, ο Ραούφ Ντενκτάς με τον υπαστιστή του παραμένει κρυμμένος 300 μέτρα μακριά πίσω από ένα δέντρο.
Μετά από παρακλήσεις του Κληρίδη και του προϊσταμένου του Ερυθρού Σταυρού, ο Γρηγοράκης βγήκε από τη σπηλιά.
Στην αρχή ο Γρηγοράκης δύσπιστος δεν έβγαινε από τη σπηλιά. «Στέλιο έβγα έξω ήρθαμε να σε ελευθερώσουμε». Φοβούμενος πως ήταν κάποια επιχείρηση των Τούρκων για να τον συλλάβουν ξανά έμεινε κρυμμένος. Βγήκε δειλά δειλά και είδε το σημάδι του Ερυθρού Σταυρού. Τότε μόνο δέχτηκε να βγει.
Έκανε τον σταυρό του και ευχαρίστησε τον Γλαύκο Κληρίδη για τη διάσωσή του.
Ο Κληρίδης τον προέτρεψε να πάει να χαιρετήσει τον Ντεκτάζ και βλέποντας τους ενδοιασμούς του του είπε, «Μην τον φοβάσαι, ο Ντενκτάς είναι φοβητσιάρης πήγε και κρύφτηκε 300 μέτρα μακριά πίσω από το δέντρο για λόγους ασφαλείας. Φοβήθηκε ότι θα ήσουν οπλισμένος και θα τον πυροβολούσες. Πήγαινε και θα σε βλέπω».

Όταν τον πλησίασε το Ντενκτάς του απάντησε: «Τι κάνεις ρε περμπάντη; Τώρα που θα σε πάρει ο Κληρίδης στον Ελληνοκυπριακό Τομέα θα σου δώσουν τιμές και παράσημα».

Τα μόνα παράσημα για τον Στέλιο Γρηγοράκη ήταν να επανενωθεί με την οικογένειά του, κάτι που έγινε την επόμενη μέρα στις 8 Αυγούστου.
Έκτοτε, ζουν στη Λεμεσό.

*Πληροφορίες και φωτογραφίες από την εκπομπή του Φρέντυ Γερμανού «Κύπρος»

Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: «Γιαγιά, σώσε μας!» Η αλύγιστη κυρά της Λαπήθου που έκρυψε 12 στρατιώτες από τους Τούρκους το 1974. Υπέστη φρικτά βασανιστήρια αλλά δεν αποκάλυψε τίποτα (βίντεο)