Η αλωνιστική μηχανή, είναι από τα πιο σημαντικά εργαλεία των γεωργών.
Έκανε την εμφάνισή της στην Ευρώπη στις αρχές του 20ου αιώνα, όμως άργησε να εμφανιστεί σε Ελλάδα και Κύπρο, περίπου τρεις δεκαετίες. Το αγροτικό εργαλείο που βοηθούσε πολύ στο να διαχωρίσει ο καρπός (σιτάρι κ.α.) από το άχυρο, σήμερα έχει εκτοπιστεί από την θεριζοαλωνιστική μηχανή που ταυτόχρονα αλώνει το σιτάρι αμέσως μετά την στιγμή του θερισμού.
Στην Κύπρο εμφανίστηκε γύρω στη δεκαετία του ’50, από τον Δημήτρη Σούγλη ή Πουρεκκή.
Το δίπλωμα που του αρνήθηκαν οι Βρετανοί
Ο Παναγιώτης Γερανής σημειώνει πως ο γιατρός Μιχαλόπουλος είχε αποφασίσει να αναγνωρίσουν οι Βρετανοί στον Πουρεκκή, πως ήταν ο πρώτος που εφηύρε το μηχάνημα.
Με το ζόρι τον πήγε στον Διοικητή Αμμοχώστου, από εκεί στην Αρχιγραμματεία της Λευκωσίας, ακολούθως στον Αρχιαστυνόμο ενώ τέλος έφτασαν μέχρι τον Γενικό Εισαγγελέα.
Κανείς δεν του έδωσε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας.
Αν και ενθουσιάστηκαν με την ανακάλυψη και μπορούσαν να του αναγνωρίσουν πως ήταν ο πρώτος που παρήγαγε τη μηχανή, ήταν αρνητικοί και κάθετοι.
Ένα απλό «δεν δικαιούσαι δίπλωμα ευρεσιτεχνίας» ήταν η απάντησή τους.
Ο Παναγιώτης Γεράνης τονίζει, πως το χαρτί θα το έδιναν σε οποιονδήποτε Βρεττανό, όχι όμως στον Κύπριο Πουρεκκή.
Το χρονικό της εφεύρεσης
Ένας γεωργός από το Λευκόνοικο, ο Δημήτρης Σούγλης, γνωστός και ως μάστρε «Πουρεκκής», τελειοποίησε έναν γυψόμυλο τον οποίο χρησιμοποιούσε για να αλέθει γύψο, όταν μια μέρα αναρωτήθηκε τι θα γινόταν αν πέταγε μέσα άχυρο.
Ο Πουρεκκής είχε διηγηθεί στον γείτονά του Παναγιώτη Γεράνη, που είχε φαρμακείο λίγο πιο κάτω από το εργαστήρι του, πώς σκέφτηκε να δημιουργήσει την αλωνιστική μηχανή.
«Ρώτησα εγώ τον μάστρε Πουρεκκή, πως κατασκεύασε αυτές τις μηχανές. Ο μακαριστός, μου είπε πως ο κόσμος που έχτιζε το σπίτι του, ήθελε πολύ γύψο. Πελεκούσαν πέτρες και έβαζαν μέσα γύψο. Κόπος πολύς! “Σκέφτηκα λοιπόν”, μου διηγήθηκε ο μάστρε Πουρεκκής, “πως έπρεπε να κάνω κάτι, αφού το κουπάνισμα ήταν το μεγαλύτερο βάσανο, να φτιάξω μια μηχανή που να κάνει αυτή την δουλειά.
Αρχικά, πήρα μια βαρέλα, έβαλα μέσα έναν άξονα να τον γυρίζει το τράκτορ, και έβαλα επίσης μέσα ακτίνες, να αλέθουν τους βόλους και τις πέτρες. Δεν είχε επιτυχία. Έπεφταν κουβάρια οι πέτρες. Συνέχισα τις βελτιώσεις. Σκέφτηκα και άλλαξα τροχαλίες. Ζάβωναν όμως οι ακτίνες. Δεν άντεχαν την ταχύτητα και το βάρος. Κατασκεύασα άλλον άξονα με πιο δυνατές ακτίνες και σιγά σιγά προχωρώντας, το τελειοποίησα. Τα έβγαζε όλα σαν αλεύρι. Όλοι ήθελαν να τους τις αλέσω και έτσι έκανα.
Μια μέρα σε ένα χωράφι όπου είχα βρεθεί, είδα πολλά κάτσαρα, δεμάτια, και διερωτήθηκα: αν ρίξω μέσα στη μηχανή όλα αυτά, πως θα τα βγάλει; Το δοκίμασα. Είδα με έκπληξη μου ότι όλα αυτά είχαν γίνει άχυρο. Έτσι μου ήρθε η έμπνευση να κάνω μια μηχανή να αλέθω τα δεμάτια. Ξεκίνησα, πειραματίστηκα, και κατασκεύασα κάποιες μηχανές”. Μια μηχανή (συμπληρώνει ο Παναγιώτης Γεράνης), πουλήθηκε στο Γεράνι, την είδα, την είχε ο θκιος μου ο Λίμπουρας. Θυμάμαι μάλιστα που όλο το χωριό μαζεύτηκε να δει την μηχανή γιατί ήταν μεγάλη υπόθεση για την εποχή. Γλύτωνες όλο το αλώνισμα που ήταν πολύ δύσκολη δουλειά και έπαιρνε πολλές μέρες».
Συνεχίζει ο Παναγιώτης Γεράνης:
«Έξυπνος ο Πουρεκκής, είχε πει “πως πρέπει να βρω τρόπο να τα χωρίζω όλα αυτά. Να τελειοποιήσω δηλαδή ακόμη περισσότερο την μηχανή. Να πηγαίνει ο γεωργός στο χωράφι του και να μπορεί να παίρνει το σιτάρι και το άχυρο του ξεχωριστά και να φεύγει”. Νύχτες πολλές άγρυπνος ο Πουρεκκής, σκεφτόταν πως να το πετύχει. “Έκανα πρόβες πολλές και κατέληξα να κάνω ένα μικρό χώρο, να μπει από την μια η μηχανή να αλέθει και να πέφτουν όλα κάτω σε δεύτερο πάτωμα”, μου έλεγε. Έπρεπε να παράξω αέρα, έβαλα άξονα, ακτίνες και σανίδια οριζόντια για να δημιουργούν αέρα. Πειραματιζόμουν μέχρι να μην φεύγει το μισό άχυρο. Άλλαζα τις διαστάσεις των ακτίνων, των σανιδιών, άλλαζα τις στροφές, την ταχύτητα, ενίσχυσα τις ακτίνες, σκέψεις και δυσκολίες πολλές, μέχρι που μια μέρα το πέτυχα!”».
Καταλήγει ο Παναγιώτης Γεράνης: «έκτοτε πολλοί τον ακολούθησαν, πολλοί είχαν την εντιμότητα να μου παραδεχθούν ότι αντέγραψαν τον μάστρε Πουρεκκή, αλλά δηλώνω ευθαρσώς, πως πρώτος σκέφτηκε και κατασκεύασε την αλωνιστική μηχανή ο Δημήτρης Σούγλης ο Πουρεκκής! Και μάλιστα ξέρω, ότι πολλούς τους καθοδήγησε και τους εξήγησε ο Πουρεκκής πως να κατασκευάσουν αλωνιστικές μηχανές. Τέτοιος άνθρωπος ήταν. Η ευρεσιτεχνία ανήκει στον Πουρεκκή!».
Πληροφορίες: Δημήτρης Σούγλης
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Ο τζερκοπούλης, ο πιτσιακσής και ο διακοσμητής κολοτζιών. Παραδοσιακά κυπριακά επαγγέλματα που χάθηκαν στον χρόνο από την αρχαιότητα έως σήμερα
