Πίσω από την Αστυνομία Λυκαβηττού και μεταξύ της λεωφόρου Μακαρίου και Αύλωνος στη Λευκωσία, βρίσκεται το Πάρκο Αγίου Σπυρίδωνος. Το παλιό νεκροταφείο των «επιφανών Κυπρίων» μετετράπη σε πάρκο από τον Δήμο Λευκωσίας και σήμερα κανείς μπορεί να διαβάσει τα ονόματα των Κυπρίων που έγραψαν ιστορία στο νησί ή κατάγονταν από μεγάλα «τζάκια».
Γιατροί, δικηγόροι, έμποροι, μεγαλοβιομήχανοι, αλλά και οι Αρχιεπίσκοποι του νησιού, παρατάσσονται γραμμικά στον χώρο. Μεταξύ τους κι ένας 17χρονος, ο Ονούφριος Κληρίδης, ο οποίος έχασε τη ζωή του στα Οκτωβριανά του ’31.
Οι Αρχιεπίσκοποι της Κύπρου
Μπροστά από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα βρίσκεται μία σειρά από πανομοιότυπους τάφους. Είναι θαμμένοι οι Αρχιεπίσκοποι της Κύπρου από το 1856. Λείπει όμως ένας. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριο ΙΙΙ είναι θαμμένος στο Θρονί της Παναγίας του Κύκκου.
Πρώτος κείται ο Αρχιεπίσκοπος Σωφρόνιος (1865-1900), ο οποίος υποδέχτηκε την αλλαγή της Οθωμανοκρατίας σε Βρετανική αποικιοκρατία, εκφράζοντας την ελπίδα πως λόγω της αλλαγής από μουσουλμανική σε χριστιανική κατοχή, ο τόπος θα δει καλύτερες μέρες.
Δίπλα του οι Αρχιεπίσκοποι Κύριλλος Β’ και Κύριλλος Γ’, οι οποίοι προκάλεσαν για πρώτη φορά εθνικό διχασμό, όταν ξέσπασε μεταξύ τους διαμάχη για τη διαδοχή του αποθανόντος Σωφρονίου.
Η Κύπρος χωρίστηκε σε Κιτιακούς και Κυρειανιακούς. Οι πρώτοι υποστήριζαν τον Κύριλλο Β’ γνωστός και ως Κυριλλάτσος για τη σωματική του διάπλαση και οι δεύτεροι τον Κύριλλο Γ’ γνωστό και ως Κυριλλούδη αφού ήταν μικρόσωμος.
Δίπλα είναι ο τάφος του Λεοντίου, ο οποίος σύρθηκε πολλές φορές στα δικαστήρια για τους «φλογερούς» του λόγους οι οποίοι μπορούσαν να διαταράξουν τη «δημόσια τάξη».
Το 1947 οι Βρετανοί επέτρεψαν την εκλογή του Αρχιεπισκόπου στον θρόνο και τον Λεόντιο διαδέχτηκε ο Μακάριος Β’, ο οποίος ως φανατικός ενωτικός συνέλαβε στη μεγάλη κοινωνική και πολιτική διάσπαση μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς.
Με την απουσία του τάφου του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’, ακολουθεί ο τάφος του Χρυσόστομου Α’, ο οποίος παρέμεινε στον αρχιεπισκοπικό θρόνο για 30 χρόνια.
Κανένας από τους Αρχιεπισκόπους της Κύπρου δεν καταγόταν από τη Λευκωσία: Ο Σωφρόνιος καταγόταν από τον Πρόδρομο Μαραθάσσας, όπως επίσης ο Κυρίλλατσος και ο Μακάριος Β’. Το Κυριλλούδι καταγόταν από την Αμμόχωστο, ο Λεόντιος από τη Λεμεσό, ενώ ο Μακάριος Γ’ και ο Χρυσόστομος Α’, από χωριά της Πάφου.
Ωστόσο, υπάρχει ο τάφος ενός αρχιερέα και Μητροπολίτη, του Χρύσανθου Ιωαννίδη, ο οποίος εκτελέστηκε από τους Οθωμανούς 40 μέρες πριν από τη σφαγή της 9ης Ιουλίου.
Τον Μάρτιο του 2010 τρεις ταφόπλακες βρέθηκαν μετακινημένες στον χώρο του κοιμητηρίου.
Τρεις τάφοι, των Αρχιεπισκόπων Σωφρονίου Γ’, Κύριλλου Β’ και Κύριλλου Γ’, είχαν συληθεί.
Από τους πρώτους δύο τάφους έλειπαν τα οστεοφυλάκια, ενώ από τον τρίτο δεν έλειπε τίποτα.
Ο 34χρονος που παραδέχθηκε τη σύληση, συνελήφθη όταν πήγε στον αστυνομικό σταθμό Λυκαβηττού και πέταξε στους αστυνόμους ένα σακούλι γεμάτο ανθρώπινα περιττώματα. Όταν παραδέχθηκε τη σύληση των τάφων, επικαλέστηκε «τα προβλήματα που είχε με την εκκλησία και τους ιερούς χώρους».
Ο ανιδιοτελής Αχιλλέας Λιασίδης
Γεννημένος το 1850, ο Αχιλλέας Λιασίδης ήταν ο δεύτερος Δήμαρχος Λευκωσίας και παρέμεινε στη θέση για έξι θητείες την περίοδο 1888 -1908.
Υπήρξε εκ των ιδρυτικών μελών (1893) του Παγκυπρίου Γυμνασίου, έφορος Ελληνικών Εκπαιδευτήριων Λευκωσίας (1893-1918), μέλος του εκπαιδευτικού Συμβούλιου (1895-1916), του Εκτελεστικού Συμβούλιου (1897) και του Νομοθετικού Συμβουλίου για τέσσερις θητείες (1886 – 1916), ενώ ως Δήμαρχος έμεινε γνωστός για την ανιδιοτελή προσφορά του στην πόλη.
Ο μεγιστάνας Παπαδόπουλος
Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος γεννήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 1847 στους Άγιους Ομολογητές. Η οικογένεια του ήταν φτωχή, αλλά ο πατέρας του του έμαθε τα πρώτα του γράμματα, παρόλο που τα περισσότερα παιδιά της Κύπρου επί Οθωμανοκρατίας, δεν κατάφερναν να μάθουν ανάγνωση, γραφή και αριθμητική.
Είχε όμως μεγαλεπήβολα σχέδια και έτσι έγινε ένας από τους μεγαλύτερους επιχειρηματίες και εμπόρους της Λευκωσίας και της Κύπρου.
Πρωτοπόρος και καινοτόμος, ίδρυσε το πρώτο κινηματοθέατρο στη Λευκωσία, πίσω από το Παρθεναγωγείο Φανερωμένης, το οποίο είχε χωρητικότητα 600 ατόμων.
Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος είχε τραγικό τέλος, καθώς τον δηλητηρίασε ο γιος του επηρεασμένος από τις ταινίες που παρακολουθούσε στα κινηματοθέατρα του πατέρα του.
Ο νεκρός των Οκτωβριανών
Μεταξύ των επιφανών της κυπριακής κοινότητας βρίσκεται ο τάφος ενός 17χρονου νέου που πέθανε για την ελευθερία του νησιού.
Ο 17χρονος Ονούφριος Κληρίδης, ήταν ο νεκρός των Οκτωβριανών, όταν τον Οκτώβρη του 1931, η Κύπρος ξεσηκώθηκε εναντίον της βρετανικής αποικιοκρατίας απαιτώντας ελευθερία και ένωση με την Ελλάδα.
Το πλήθος κατευθύνθηκε προς το Κυβερνείο το οποίο έκαψε και οι Άγγλοι απάντησαν με πυροβολισμούς.
Ο 17χρονος Ονούφριος από τον Αγρό έπεσε νεκρός.
Η κηδεία του έγινε το ίδιο απόγευμα παρισταμένου του Αρχιεπισκόπου Κυρίλλου και πλήθος κόσμο. Οι πύρινοι επικήδειοι λόγοι και η οργή του κόσμου, οδήγησε σε εκ νέου συγκρούσεις με τους Βρετανούς.
Οι πεσόντες της Ομορφίτας, 1963
Πρώτο στη σειρά βρίσκεται και ένα κενοτάφιο, αφιερωμένο στους πεσόντες της Ομορφίτας από τις δικοινοτικές ταραχές του ΄63.
Η περιοχή Ομορφίτας στη Λευκωσία ήταν το επίκεντρο των μαχών τα Χριστούγεννα του 1963, όταν ξέσπασαν οι δικοινοτικές ταραχές.
Οι τουρκικές ένοπλες ομάδες που είχαν περικυκλώσει και καταλάβει το Μικρό Καϊμακλί όπως ήταν γνωστή η γειτονιά της Ομορφίτας μετά από σφοδρές μάχες με τις ελληνικές δυνάμεις και την ένοπλη ομάδα του Σαμψών νικήθηκαν, αφήνοντας πίσω τους νεκρούς και τραυματίες.
Οι Θεοδότου
Ένα μεγάλο καλλιμάρμαρο μνημείο στην είσοδο του Νεκροταφείου, τραβάει τα βλέμματα, οι οποίοι υπήρξαν μεγάλοι ευεργέτες της Λευκωσίας.
Ο Αντώνης Θεοδότου από το Φοινί ήταν γιατρός στη Λευκωσία. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Ταμιευτηρίου «Λευκωσία». Το 1912, όταν το Ταμιευτήριο μετονομάστηκε σε «Τράπεζα Κύπρου», ο Θεοδότου ορίστηκε ως ο πρώτος πρόεδρος της Τράπεζας. Επίσης, ήταν από τους πρωτεργάτες του Κυπριακού Αθλητισμού.
Μαζί με τη σύζυγό του, Ελένη, ίδρυσαν τον γυμναστικό σύλλογο Παγκύπρια και το ιστορικό στάδιο του Γ.Σ.Π. στη Λευκωσία, το οποίο μετονομάστηκε σε «Στάδιο Γ.Σ.Π, Ευγενίας και Αντωνίου Θεοδότου».
Ως ευεργέτες και της Παιδείας στην Κύπρο, υπήρξαν από τα ιδρυτικά μέλη του Παγκυπρίου Γυμνασίου, ανοικοδόμησαν την Αστική Σχολή Λευκωσίας και το Δημοτικό Σχολείο Φοινιού.
Ο καπνοβιομήχανος Βεργόπουλος
Μεγαλοπρεπής ο τάφος της οικογένειας Βεργοπούλου, αποδεικνύει την οικονομική επιφάνεια του ζεύγους.
Ο Ιωάννης Βεργόπουλος υπήρξε ο μεγαλύτερος ευεργέτης του Παγκυπρίου Γυμνασίου.
Στις 25 Οκτωβρίου 1920, το σχολείο καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά. Την αναστήλωσή του οφείλει στη γενναιόδωρη ευεργεσία του Βεργόπουλου και γι΄ αυτό ονομάζεται και Βεργοπούλειο Γυμνάσιο, όμως η ονομασία αυτή παρέμεινε άγνωστη κατόπιν επιθυμίας του ιδίου.
Ο Βεργόπουλος με καταγωγή από Ελλάδα, διατηρούσε καπνοβιομηχανία στην Κύπρο. Όμως, οι συχνές απεργίες εναντίον του δείχνουν πως ίσως δεν ήταν το ίδιο «απλόχερος» και με τους εργάτες του.
Στο κοιμητήριο υπάρχουν πολλοί ακόμα τάφοι, επιφανών ανδρών και γυναικών. Μεταξύ τους ο εκδότης της ιστορικής εφημερίδας «Ελευθερία», Κύρος Σταυρινίδης, ο δικηγόρος Αχιλλέας Μαρκίδης, οι ευεργέτες της Παιδείας Μαραθεύτη, η Ζωή Χατζηπέτρου και η Δέσποινα Κρηναίου.
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Η ζωή του ιερομάρτυρα Αρχιεπισκόπου Κυπριανού. Ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας, προετοίμασε τον αγώνα των Κυπρίων και βρήκε μαρτυρικό θάνατο από τους Τούρκους
