Πολλά από τα έθιμα της Χριστιανοσύνης, έχουν τις ρίζες τους στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Ένα από αυτά, είναι και το έθιμο του Κατακλυσμού το οποίο διαρκεί τρεις ημέρες.
Σήμερα μπορεί να ονομάζεται και Πεντηκοστή ή του Αγίου Πνεύματος και να έχει χριστιανικό χαρακτήρα, ωστόσο οι δραστηριότητες και οι γιορτές δεν έχουν αλλάξει από την αρχαιότητα, όταν το τριήμερο γινόταν προς τιμήν της θεάς Αφροδίτη και του θεού Άδωνη.
Τα Αφροδίσια και τα Αδώνια μυστήρια
Η θεά της ζωής, της γονιμότητας και του έρωτα είναι ιδιαίτερα συνδεδεμένη με το νησί. Προστάτιδα της Πάφου, επηρέασε την ιστορία, τις παραδόσεις, τους θρύλους, τη ζωή και τη μνήμη της Κύπρου. Τα Αφροδίσια ήταν μία από τις βασικότερες εορτές προς τιμήν της θεάς. Πραγματοποιούνταν κάθε Ιούνιο στην Πάφο, εκεί που θεωρείτο η γενέτειρα της θεάς και υπήρχε ο αρχαιότερος ναός της. Ο βασιλιάς της Πάφου Κινύρας, ξεκίνησε τον εορτασμό, ο οποίος θεωρείτο ημέρα Καθαρμού.Οι μυούμενοι έμπαιναν στον ναό και προσέφεραν στη θεά ένα μικρό νόμισμα. Εξερχόμενοι, λάμβαναν λίγο αλάτι από τη θάλασσα και έναν φαλλό σύμβολο καρπογονίας.
Την τελετή συνόδευαν λουτρά καθαρμού και αθλητικοί αγώνες, τραγούδια και χοροί, ποιητικοί και μουσικοί αγώνες.
Στην Αμαθούντα, πραγματοποιούνταν τα Αδώνια Μυστήρια. Κατά τη διάρκεια της γιορτής οι γυναίκες κρατώντας πύλινα αγγεία γεμάτα θαλασσινό νερό, κατακλύζονταν, συμβολίζοντας την αυτοκάθαρση.
Το τριήμερο του Κατακλυσμού
Στη χριστιανική πλέον παράδοση, οι γιορτές γίνονται προς τιμήν του Αγίου Πνεύματος. Ξεκινάνε από το πρώτο Σάββατο του Ιούνη, το οποίο ονομάζεται Ψυχοσάββατο. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο Χριστός κατέβηκε μετά τον θάνατό του μέχρι Άδους ταμείων για να φέρει το λυτρωτικό του μήνυμα.
Τότε λυπήθηκε τις βασανισμένες ψυχές που βρίσκονταν στον Κάτω Κόσμο και τους επέτρεψε να περιφέρονται στη γη για πενήντα ημέρες. Όμως την ημέρα της Ανάστασης του Χριστού έπρεπε να επιστρέψουν πίσω, στον κόσμο των νεκρών. Παρόμοια σκηνή υπάρχει στην Ομήρου Οδύσσεια, όταν ο Οδυσσέας κατεβαίνει στον Άδη και η μητέρα του τον παρακαλεί να επιστρέψει πίσω στο φως.
Η επόμενη ημέρα του Γονατιστού, Κυριακή της Πεντηκοστής, οι ιερείς προσεύχονται γονυπετείς για τις ψυχές των νεκρών. Είναι η ημέρα που ξεκινάνε και οι εορτασμοί του Κατακλυσμού, οι οποίοι συνεχίζονται μέχρι τη Δευτέρα.
Έθιμα και παιχνίδια
Ο κατακλυσμός γιορτάζεται στις παράλιες πόλεις. Λάρνακα και Λεμεσός, έχουν την τιμητική τους τα τελευταία χρόνια με εκδηλώσεις και παιχνίδια. Ήδη από την πρώτη καταγραφή της γιορτής του Κατακλυσμού κοινός παρανομαστής είναι το νερό. Νέοι και νέες παίζουν νεροπόλεμο μεταξύ τους κρατώντας «σύκλες» (κουβάδες) γεμάτες νερό. Σε κάποιες περιοχές έφτιαχναν αι τις γνωστές «πιτσικλήστρες με τα καννιά [καλάμια]», τα οποία γέμιζαν νερό.
Το ίδιο βράδυ, οι γνωστοί και ευρηματικοί ποιητάρηδες κάθε περιοχής, διοργανώνουν διαγωνισμό τσιαττιστών. Σε πολλές περιοχές, όπως στη Ξυλοφάγου, επιβιβάζονται σε βάρκες με μουσικούς, βιολιστές και λαουτάρηδες και τραγουδάνε μέσα στη θάλασσα.
Το παιχνίδι του»ολισθηρού ιστού» στην Κερύνεια
Εκτός από τον νεροπόλεμο και τα τσιαττιστά, διοργανώνονταν αθλητικοί αγώνες οι οποίοι τράβαγαν το ενδιαφέρον των θεατών, που κατέκλυζαν τα λιμάνια και τις θάλασσες για να παρακολουθήσουν τους αγώνες.
Στην Κερύνεια πραγματοποιούνταν διάφορα παιχνίδια, τιμητική θέση όμως είχε το αγώνιμα του «ολισθηρού ιστού».
Οι νέοι έδεναν πάνω σε μία αποβάθρα ένα στύλο της Ηλεκτρικής, με σκοινιά. Με τη βοήθεια μιας βάρκας, άλειφαν τον στύλο με λίπος για να γίνει ολισθηρός και τον περιέχυναν με θαλασσινό νερό. Στην άκρη του στύλου υπήρχε μία μικρή ελληνική σημαία: οι διαγωνιζόμενοι έπρεπε να περπατήσουν από τη μία άκρη στην άλλη, να πιάσουν τη σημαία και να πέσουν στη θάλασσα. Τις περισσότερες φορές, κέρδιζαν καλά εκπαιδευμένοι κολυμβητές το παιχνίδι. Αργότερα, ακολουθούσαν αγώνες κολύμβησης, κωπηλασία και ιστιοπλοΐα.
Άλλα ιδιαίτερα παιχνίδια της περιοχής ήταν το ρίξιμο μίας φιάλης μέσα στο νερό, που έπρεπε να κολυμπήσουν οι νέοι και να βρουν ή το «κυνήγι της ζωντανής πάπιας» που όλο τους ξέφευγε. Τέλος, υπήρχε κι ένα παιχνίδι που παραπέμπει στη θεά Αφροδίτη, το κυνήγι του σημαδεμένου μήλου, που ανάμεσα σε πολλά άλλα επέπλεε στο νερό και κέρδιζε όποιος μπορούσε να το εντοπίσει.
Σήμερα, διοργανώνονται γιορτές και παιχνίδια για μικρούς και μεγάλους και η μέρα του Κατακλυσμού στην Κύπρο θεωρείται επίσημη αργία.
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Ο θαλασσόλυκος Ανδρέας Καριόλου που ανακάλυψε το αρχαίο καράβι της Κερύνειας. Πέθανε κατά τη διάρκεια κατάδυσης για να σώσει άλλο δύτη
