του Christian Jarrett
Σε ένα πάρτι με πολλούς καλεσμένους, αρκετοί άνθρωποι μιλούν ταυτόχρονα. Όμως οι περισσότεροι καταφέρνουμε να παρακολουθούμε μόνο μια συνομιλία αγνοώντας όλες τις άλλες. Πώς το πετυχαίνουμε; Έρευνα του Βρετανού επιστήμονα Κόλιν Τσέρσι, στη δεκαετία του 1950, έδειξε ότι ξεχωρίζουμε μεμονωμένες φωνές εστιάζοντας σε βασικά χαρακτηριστικά: το φύλο, τη θέση και τον τόνο του ομιλητή.
Το 1958, ο Βρετανός ψυχολόγος Ντόναλντ Μπρόουντμπεντ επέκτεινε αυτή την εργασία με μια θεωρία που εξηγούσε πως ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες.
Μέχρι τότε, πολλοί ψυχολόγοι πίστευαν ότι ο άνθρωπος μπορεί να επεξεργάζεται μόνο ένα πράγμα τη φορά. Ο Μπρόουντ έδειξε ότι ο άνθρωπος μπορεί να ακούει και να κατανοεί περισσότερα από ένα σύνολα ήχων ταυτόχρονα, αρκεί να είναι αρκετά απλά.
Σε ένα κλασικό πείραμα ο Μπρόουντμπεντ ζήτησε από τους συμμετέχοντες να ακούσουν δύο σύνολα ψηφίων, ένα από το κάθε αυτί, (για παράδειγμα 659, 842 και ούτω καθεξής).
Παρόλο που οι αριθμοί ακούγονταν ταυτόχρονα, οι συμμετέχοντες, αντί να ανακατέψουν μεταξύ τους τα ψηφία που άκουγαν από το κάθε αυτί, τα ομαδοποίησαν.
Ωστόσο, όταν τα σήματα γίνονται ιδιαίτερα πολύπλοκα, δημιουργείται ένα «φίλτρο», το οποίο καθιστά αδύνατη τη ταυτόχρονη διαχείριση των σημάτων. Έτσι εξηγείται και ο κίνδυνος της χρήσης του τηλεφώνου κατά την οδήγηση.
Αν δεν διαθέταμε κάποιου είδους φίλτρο θα δεχόμασταν έναν διαρκή καταιγισμό πληροφοριών.
Όμως, μπορούμε να τα κατανοούμε όλα εστιάζοντας σε μικρά τεμάχια πληροφοριών.
Σύμφωνα με τον Μπρόουντμπεντ, τα σήματα που δεν περνούν από το φίλτρο χάνονται.
Ωστόσο, το 1960 η Βρετανίδα ψυχολόγος Αν Τρίσμαν παρατήρησε ότι η θεωρία του Μπρόουντμπεντ δεν μπορούσε να εξηγήσει γιατί οι άνθρωποι που ήταν απορροφημένοι σε πολύπλοκες εργασίες απαντούσαν όταν άκουγαν το όνομά τους. Η Τρίσμαν υποστήριξε ότι τα μη επεξεργασμένα σήματα διατηρούνται, γεγονός που επιτρέπει στα ιδιαίτερα ισχυρά ή σημαντικά σήματα να αποσπούν την προσοχή μας.
Πάντως η έρευνα έγινε μια ιστορική περίοδο που δεν υπήρχαν τόσες διασπάσεις όσες προκαλεί ο σύγχρονος πολιτισμός με τα κινητά, τους υπολογιστές και τόσες άλλες συσκευές που αποσπούν την προσοχή και τη συγκέντρωσή μας.
ΠΗΓΗ: 50 Ψυχολογικές θεωρίες που επηρέασαν την ανθρωπότητα, Christian Jarrett, εκδόσεις Κλειδάριθμος
