Μακρύτριχες, μεγαλόσωμες και παιχνιδιάρικες, οι γάτες βρίσκονται παντού σε Ελλάδα και Κύπρο. Αν και πάντοτε υπήρχε η εντύπωση πως οι γάτες εξημερώθηκαν στην Αίγυπτο, η αρχαιολογική σκαπάνη έχει διαφορετική γνώμη, φέρνοντας στο φως τις «Αφροδίτες».
Εκτός όμως από τις γιγαντιαίες γάτες της θεάς του Έρωτα στο νησί βρέθηκαν και οι γάτες της Αγίας Ελένης (ή του Αγίου Νικόλα). Αυτές οι δύο καθαρόαιμες φυλές γάτων, προκάλεσαν έριδες και αγώνα δρόμου για την έγκαιρη ταυτοποίησή τους ως «κυπριακές». Ταυτόχρονα όμως, συνδέονται με την ιστορία του νησιού καθώς πίσω από την ύπαρξή τους κρύβονται θρύλοι και παραδόσεις.
Οι νεολιθικοί Γίγαντες της Αφροδίτης
Ο νεολιθικός τάφος που χρονολογείται γύρω στο 8.000-7.500 π.Χ, ανακαλύφθηκε το 1991 στην περιοχή Σιρουλόκαμπου στη Λεμεσό.
Ο νεκρός βρέθηκε θαμμένος μαζί με το κατοικίδιό του, μία γάτα, η οποία για συμβολικούς λόγους θάφτηκε με τον κύριο της για να τον συντροφεύει στη μετά θάνατο ζωή.
Αν και πολλές εθνικότητες προσπάθησαν να διεκδικήσουν τη φυλή της γάτας «Γίγαντες της Αφροδίτης», κανείς όμως δεν μπορεί να αρνηθεί πως αυτή βρέθηκε για πρώτη φορά στη Λεμεσό.
Οι Γίγαντες της Αφροδίτης, είναι άσπρες, μεγάλες, μακρύτριχες γάτες και γενετικά δεν ταιριάζουν με κάποια άλλη φυλή.
Οι γάτες της Αγίας Ελένης
Προχωρώντας όμως προς τη νεότερη ιστορία, τα γλυκύτατα οικόσιτα, συνέχισαν να δηλώνουν την παρουσία τους στο νησί και να συνδέουν την ύπαρξή τους με αυτό.
Στο Ακρωτήρι της Λεμεσού, συναντά κανείς μία από τις παλαιότερες Μονές, αυτήν του Άη-Νικόλα.
Η Αγία Ελένη είχε φτάσει στην Κύπρο τον 4ο αιώνα, μετά το ταξίδι της στους Άγιους Τόπους. Την περίοδο εκείνη η Κύπρος υπέφερε από φοβερή ανομβρία και ξηρασία με αποτέλεσμα τα φίδια να πολλαπλασιαστούν επικίνδυνα στο νησί.
Ο ιστορικός Stephen Lusignan αναφέρει, πως όταν έφυγε η Αγία, ο γιος της Κωνσταντίνος έστειλε τον Καλόκαιρο ως διοικητή στην Κύπρο με ένα πλοίο φορτωμένο γάτες για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Υπό τις οδηγίες των δύο Αγίων, ο νέος διοικητής έχτισε τη Μονή του Άη-Νικόλα στη Λεμεσό.
Άλλη πηγή αναφέρει πως απλά ο Καλόκαιρος προκειμένου να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, συγκέντρωσε στη Μονή περίπου χίλιους γάτους. Όπως διασώζει ο Καρούζης, οι γάτοι όταν άκουγαν το σήμαντρο να ηχεί, διέκοπταν το κυνήγι των φιδιών και μαζεύονταν στον περίβολο της εκκλησίας όπου υπήρχαν κυκλικές ξύλινες σκάφες με φαγητό.
Μία τρίτη πηγή, στη Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια αναφέρει ότι ο Καλόκαιρος είχε διατάξει τους μοναχούς να ταΐζουν καθημερινά περίπου εκατό γάτους και μάλιστα να τους δίνουν και κρέας για να να μην τρέφονται διαρκώς με το δηλητήριο των φιδιών.
Το μοναστήρι ξεκίνησε ως ανδρικό και καταστράφηκε το 1570, όταν οι Οθωμανοί εισέβαλαν στο νησί. Σύμφωνα με τις πηγές, κάηκε και λεηλατήθηκε ενώ όσοι μοναχοί δεν γλύτωσαν, σφαγιάσθηκαν από τους Τούρκους.
Το μοναστήρι εγκαταλείφθηκε και παρά τις προσπάθειες ανακαίνισης δεν επαναλειτούργησε με επαρκή αριθμό μοναχών.
Μετά το 1960, ξεκίνησαν ξανά διαδικασίες αναβίωσης, ενώ από το 1974, τη φροντίδα του ανέλαβε ο μοναχός Βαρνάβας από την κατεχόμενη μονή Αποστόλου Βαρνάβα. Όμως, πέθανε πριν ολοκληρωθούν οι διαδικασίες. Το έργο ανέλαβαν εκ νέου δύο μοναχές το 1983. Μάλιστα όταν το βρήκαν εγκαταλειμένο και γεμάτο ερπετά, αποφάσισαν να κάνουν ό,τι και η Αγία Ελένη. Να φροντίσουν 100 γάτους, οι οποίοι θα εξαφάνιζαν τα φίδια.
Η περιοχή είναι τόσο συνδεδεμένη με την παρουσία των γάτων, που το Ακρωτήρι είναι γνωστό και ως Κάβο Γάτο ή Ακρωτήρι των Γάτων.
Οι γάτες του Σεφέρη και η παρεξήγηση
Το 1952, όταν ο Σεφέρης ταξίδευε προς Λίβανο για να αναλάβει τη διπλωματική εκπροσώπηση της Ελλάδας, έκανε μία δίωρη στάση στη Λεμεσό της Κύπρου. Τότε έγραψε και το πρώτο κυπριακό του ποίημα με τίτλο «Οι γάτες του Άη Νικόλα», το οποίο ανοίγει τη συλλογή «Κύπρος ου μ’ εθέσπισεν».
Ο ποιητής δούλευε το ποίημα τέσσερα χρόνια και τελικά το άφησε στο συρτάρι αδημοσίευτο 12 χρόνια. Τελικά το ανέσυρε από το συρτάρι το 1968, ξεκίνησε να το δουλεύει πάλι και το δημοσίευσε στις 5 Φεβρουαρίου 1969, πενήντα μέρες πριν από τη δημοσιοποίηση της δήλωσής του εναντίον της δικτατορίας.
Μάλιστα, το ποίημα αποτέλεσε και την αρχή του τέλους της φιλίας του ποιητή με τον Κύπρο Χρυσάνθη λόγω μίας παρεξήγησης για μη δημοσίευση του ποιήματος στο τεύχος Ιουνίου 1969, στο Πνευματική Κύπρος.
Διπλωματικό επεισόδιο με τις γάτες
Το 2009, ο Κυπριακός Όμιλος Φίλων των Καθαρόαιμων Γάτων φώναξε στην 18η Έκθεση Καθαρόαιμων Γάτων, «Κάτω τα χέρια από τις γάτες μας». Έτσι ξεκίνησε ένας αγώνας για ταυτοποίηση της καθαρότητας της φυλής των Αφροδίτων και των Γάτων της Αγίας Ελένης, ούτως ώστε να κατοχυρωθούν διεθνώς οι δύο ράτσες ως κυπριακές.
Ολόκληρη η υπόθεση ξεκίνησε και κατέληξε σε μείζον πολιτικό ζήτημα, μετά από πληροφορίες που περιήλθαν στις μυστικές υπηρεσίες της Κύπρου ότι οι Τουρκοκύπριοι άρπαζαν γάτες από τις ελεύθερες περιοχές ή γάτες που ζούσαν στα κατεχόμενα και τις μετέφεραν στην Άγκυρα για διασταύρωση με τουρκικές γάτες. 
Στη διαμάχη θέση πήραν οι Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Χρυσόστομος, τα πολιτικά κόμματα και κυρίως οι Οικολόγοι, το Εμπορικό Επιμελητήριο, ο Αρχιμανδρίτης κ. Νεόφυτος, ο Όμιλος Καθαρόαιμων Γάτων Κύπρου και το αμερικανικό πανεπιστήμιο Ντέϊβις της Καλιφόρνια.
Μάλιστα ο Αρχιμανδρίτης κ. Νεόφυτος: «αυτά τα είδη των γάτων ανήκουν στην ιστορία και την παράδοση του τόπου μας και η Εκκλησία στηρίζει με κάθε τρόπο και κάθε δύναμη την προσπάθεια που καταβάλλεται».
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Τι σχέση έχουν τα αγρινά με τους Αλαμάνους μοναχούς που ναυάγησαν στην Κύπρο μετά τις Σταυροφορίες. Η ύπαρξή τους μετράει πάνω από 9000 χρόνια
