Μυστικά της διατροφής τους αλλά και των θεραπευτικών φυτών που χρησιμοποιούσαν έρχονται για πρώτη φορά στο φως. Οι Νεάντερταλ ήξεραν πώς να χρησιμοποιούν θεραπευτικά φυτά ως παυσίπονα και ενδεχομένως έπαιρναν πενικιλίνη, 40.000 χρόνια πριν την ανακάλυψη των αντιβιοτικών!
Αυτό είναι μόνο ένα από τα ευρήματα μιας νέας μελέτης η οποία φέρνει για πρώτη φορά στο φως απρόσμενα μυστικά σχετικά με το παρεξηγημένο αυτό ανθρώπινο είδος. Αναλύοντας DNA από οδοντική πλάκα η οποία εξήχθη από κρανία που έχουν βρεθεί στην Ισπανία και στο Βέλγιο, οι επιστήμονες ανακάλυψαν επίσης τι ακριβώς έτρωγαν οι αρχαίοι συγγενείς μας και ποιες διαφορές υπήρχαν στις διατροφικές τους συνήθειες από μέρος σε μέρος.
Τα μυστικά της… πέτρας
Η διεθνής ομάδα ερευνητών από το Αυστραλιανό Κέντρο Αρχαίου DNA (ACAD). την Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αδελαΐδας στην Αυστραλία και το Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ στη Βρετανία ανέλυσε DNA που εξήγαγε από τρυγία (συσσωρευμένη οδοντική πλάκα, αυτό που κοινώς ονομάζουμε «πέτρα» των δοντιών) η οποία βρέθηκε σε κρανία Νεάντερταλ από το σπήλαιο Σπι στο Βέλγιο και το σπήλαιο Ελ Σιδρόν στην Ισπανία. Τα τέσσερα δείγματα που εξετάστηκαν είναι ηλικίας 42.000 ως 50.000 ετών και αποτελούν την αρχαιότερη οδοντική πλάκα που έχει αναλυθεί ποτέ.
«Η γενετική ανάλυση αυτού του DNA προσφέρει ένα μοναδικό παράθυρο στον τρόπο ζωής των Νεάντερταλ, αποκαλύπτοντας καινούργιες λεπτομέρειες σχετικά με το τι έτρωγαν, πώς ήταν η υγεία τους και πώς το περιβάλλον επηρέασε τη συμπεριφορά τους».
Προηγούμενες έρευνες σχετικά με τη διατροφή των Νεάντερταλ έχουν δείξει ότι αυτή βασιζόταν κατά κύριο λόγο στα τοπικά διαθέσιμα τρόφιμα. Ωστόσο τα στοιχεία σχετικά με τα συγκεκριμένα ζώα και φυτά που κατανάλωναν ήταν περιορισμένα. Η νέα μελέτη παρέχει για πρώτη φορά τέτοια λεπτομερή στοιχεία ενώ παράλληλα αποκαλύπτει πως υπήρχαν διαφορές στο διαιτολόγιο στα διάφορα μέρη. «Είδαμε ότι οι Νεάντερταλ από το σπήλαιο Σπι στο Βέλγιο έτρωγαν μαλλιαρούς ρινόκερους και ευρωπαϊκά άγρια πρόβατα, με συμπλήρωμα άγρια μανιτάρια» λέει ο καθηγητής Αλαν Κούπερ, διευθυντής του ACAD και επικεφαλής της μελέτης.
«Από την άλλη πλευρά σε εκείνους από το σπήλαιο Ελ Σιδρόν δεν βρήκαμε ενδείξεις για κατανάλωση κρέατος, αντιθέτως φάνηκε να έχουν ως επί το πλείστον χορτοφαγική διατροφή, αποτελούμενη από κουκουνάρια, βρύα, μανιτάρια και φλοιούς δένδρων, κάτι το οποίο δείχνει αρκετά διαφορετικό τρόπο ζωής στις δυο ομάδες».
Παυσίπονα και αντιβιοτικά
Οι απρόσμενες ανακαλύψεις όμως δεν σταμάτησαν εκεί. «Ένα από τα πιο εκπληκτικά ευρήματα ωστόσο ήταν σε έναν Νεάντερταλ από το Ελ Σιδρόν, ο οποίος υπέφερε από ένα οδοντικό απόστημα που ήταν ορατό στη γνάθο. Η πλάκα έδειξε ότι είχε επίσης ένα εντερικό παράσιτο το οποίο προκαλεί οξεία διάρροια, άρα εμφανώς ήταν αρκετά άρρωστος» εξηγεί ο καθηγητής. «Έτρωγε λεύκα, η οποία περιέχει το παυσίπονο σαλικυλικό οξύ, το δραστικό συστατικό της ασπιρίνης, ενώ επίσης ανιχνεύσαμε έναν φυσικό αντιβιοτικό μύκητα του γένους Penicillium. Δεν είδαμε κάτι τέτοιο στα άλλα δείγματα».
«Η ενδεχόμενη χρήση αντιβιοτικών θα αποτελούσε πολύ μεγάλη έκπληξη, καθώς κάτι τέτοιο θα συνέβαινε 40.000 χρόνια προτού εμείς αναπτύξουμε την πενικιλίνη. Οπωσδήποτε τα ευρήματά μας έρχονται σε τεράστια αντίθεση με τη μάλλον απλοϊκή άποψη που υπάρχει για τους αρχαίους συγγενείς μας στη λαϊκή φαντασία».
Το αρχαιότερο μικροβιακό γονιδίωμα
Η οδοντική πλάκα που εξήχθη από τα κρανία των Νεάντερταλ έδειξε επίσης ότι οι Νεάντερταλ και οι Homo sapiens, αρχαίοι και σύγχρονοι, «μοιράζονται» πολλά κοινά παθογόνα μικρόβια και ένα εξ αυτών είναι τα βακτήρια που προκαλούν τερηδόνα και ουλίτιδα. Επίσης επέτρεψε στους επιστήμονες να ταυτοποιήσουν σχεδόν ολόκληρο το γονιδίωμα ενός μικροβίου της στοματικής κοιλότητας, του Methanobrevibacter oralis, το οποίο ενδεχομένως συνδέεται με την ουλίτιδα: χρονολογείται στα περίπου 48.000 χρόνια πριν το σήμερα και αποτελεί το αρχαιότερο μικροβιακό γονιδίωμα που έχει ανακαλυφθεί ως τώρα.
Οι ερευνητές αναφέρουν στη μελέτη τους ότι η αλληλουχία του γονιδιώματος υποδηλώνει ότι οι Νεάντερταλ και οι Homo sapiens αντήλλασσαν μέσω των επαφών τους παθογόνα πριν από 180.000 χρόνια, πολύ μετά τον αποχωρισμό των δυο ειδών,. Προσθέτουν δε την παρατήρηση ότι η μικροβιακή κοινότητα της ανθρώπινης στοματικής κοιλότητας έχει αλλάξει πολύ γρήγορα στην πρόσφατη ιστορία.
Πηγή: Λ. Φαφούτη, Το Βήμα
