Η συμμετοχή των Κυπρίων στην εθνική παλιγγενεσία υπήρξε καθοριστική. Ο ο αγώνας του ΄21 για την Κύπρο ήταν ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα, αφού η επανάσταση αποτελούσε υπόθεση και των Κυπρίων.
Το 1820, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία, ο Κύπριος Χαράλαμπος Μάλης. Δάσκαλος στην Κωνσταντινούπολη, εγκατέλειψε την Πόλη και εγκαταστάθηκε στην Πελοπόννησο και πιο συγκεκριμένα στο Ναύπλιο, όπου είχε δημιουργηθεί μία μικρή κυπριακή παροικία.
Ο Μάλης, είχε διοριστεί πρώτος Γενικός γραμματεύς του «Μινιστερίου της Θρησκείας» της ελεύθερης Ελλάδας.
Το 1823 εγκατέλειψε τα καθήκοντά του ως γραμματέας και έλαβε μία απόδειξη πως το ελληνικό κράτος του χρωστούσε 3.400 γρόσια. Ο ίδιος δεν τα έλαβε ποτέ, ωστόσο κατεβλήθησαν στην κόρη του μετά τον θάνατό του 1865, η οποία αιτήθηκε να ξεχρεωθεί το χρέος του ελληνικού κράτους προς τις υπηρεσίες του πατέρα της.
Η Ομάδα Μάλη
Στο Ναύπλιο είχε δημιουργηθεί μία ισχυρή κυπριακή δύναμη η οποία εργαζόταν νυχθημερόν για την προώθηση της απελευθέρωσης της Κύπρου.
Μια ομάδα αγωνιστών, που έδρασε στην Πελοπόννησο με αυτόν τον σκοπό, ονομάστηκε Ομάδα Μάλη.
Στην ίδια ομάδα βρίσκονταν οι τρεις αδελφοί Θησείς (Κυπριανός, Νικόλαος και αρχιμανδρίτης Θεοφύλακτος), ο Κυπρίδημος Γεωργιάδης, ο Κυπριανός Βικέντιος. Μεταξύ αυτών και τα αδέλφια Γεώργιος και Δημήτριος Οικονομίδης, οι οποίοι κατόρθωσαν να διαφύγουν από τις σφαγές της 9ης Ιουλίου 1821, μαζί με την οικογένειά τους ντυμένοι ως χωρικοί.
Ο Γεώργιος έφτασε στην Ιταλία κι από εκεί στην Ελλάδα, 20 χρονών και κατά τη διάρκεια της μετάβασής του κατάφερε με δικά του χρήματα να στρατεύσει άλλους 12 άντρες.
Οι αδελφοί Θησείς, οι οποίοι ήταν πλούσιοι έμποροι της εποχής, ανέπτυξαν πλούσια δράση στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Ο Νικόλαος ηγήθηκε ενός επαναστατικού κινήματος στην Κύπρο το 1833, ενώ ο αδελφός του διορίστηκε πρόξενος της Ελλάδας στη Βηρυττό.
Σημαντικός πυρήνας, προς την προετοιμασία της επανάστασης και εκστρατείας στην Κύπρο, αναπτύχθηκε και στο Λονδίνο, όπου προσπάθησαν να δημιουργήσουν στράτευμα. Απαραίτητη όμως προϋπόθεση ήταν η καταβολή χρημάτων έτσι αιτήθηκαν δάνειο το οποίο όμως δεν κατάφεραν ποτέ να λάβουν.
Οι προσπάθειες συνεχίστηκαν για χρόνια με αποτέλεσμα να επιφέρουν διαφωνίες μέσα στην Ομάδα για τον τρόπο που κάποιοι προωθούσαν το κυπριακό ζήτημα.
Μέλη της κυπριακής ομάδας στο Νάυπλιο υπέβαλλαν υπομνήματα για την «υπόθεση της Κύπρου».
Οι έριδες
Ο Κυπριανός Βικέντιος, ήρθε σε σύγκρουση με τα υπόλοιπα μέλη όταν υποστήριξε πως η ιδέα για εκστρατεία σε Λίβανο και Κύπρο ήταν αχρείαστη και έπρεπε να επικεντρωθούν στην οργάνωση εκστρατείας μόνο στην Κύπρο.
Αποφασισμένος για την ιδέα του συνεργάστηκε με τον Χατζή-Μιχάλη Ταηλάνο, ένα πρώην καπνέμπορο από την Ήπειρο και προσεγγίζοντας Σπετσιώτες για την εξασφάλιση καραβιών και οπλαρχηγούς, ξεκίνησε να οργανώσει την εκστρατεία.
Βέβαια, ο Μάλης καταδίκασε τις ενέργειες αυτές τις οποίες θεωρούσε άκρως επικίνδυνες και ήρθε σε σφοδρή σύγκρουση με τον Βικέντιο παίρνοντας διάφορα μέτρα εναντίον των δύο αντρών.
Η αποτυχημένη εκστρατεία
Παρά τις διαφωνίες, Βικέντιος και Ταηλάνος αναχώρησαν στα τέλη Φεβρουαρίου 1826 από το νησί της Κέας και με 2.000 άντρες προς το Λίβανο.
Ωστόσο, το γεγονός ότι δεν είχαν να επιδείξουν επίσημα έγγραφα προβλημάτισε τον εμίρη Μπεσσίρ του Λιβάνου ο οποίος τους έδιωξε. Στις 25 Μαρτίου έφτασαν στην Κύπρο, την οποία λεηλάτησαν και άδοξα επέστρεψαν στην Ελλάδα.
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Αυτή είναι η πρώτη ενωτική προκήρυξη του κυπριακού λαού. Την συνέταξαν το 1821 στη Ρώμη οι κληρικοί που γλύτωσαν από τη σφαγή των Τούρκων
