Την άνοιξη του 1928 το αερόπλοιο ‘’ΙΤΑΛΙΑ’’ συνετρίβη πάνω σε παγόβουνο του Βόρειου Πόλου, κατά τη διάρκεια εξερεύνησης υπό τον Ιταλό κυβερνήτη και σχεδιαστή Ουμπέρτο Νόμπιλε. Δεκαεπτά άτομα έχασαν τη ζωή τους, ενώ ο Νόμπιλε επέζησε.
Ο ίδιος στάθηκε τυχερός και κατάφερε να επιβιώσει, παρ’ ότι παρέμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα πάνω στο παγόβουνο. Αμέσως μετά κατηγορήθηκε ως υπεύθυνος και στιγματίστηκε για το τραγικό αυτό γεγονός.
Η πρόταση εξερεύνησης
Ο Μουσολίνι και ο τότε υπουργός της Αεροπορίας Μπάλμπο είχαν εγκρίνει την πρόταση του Νόμπιλε για μια νέα αποστολή στο Βόρειο Πόλο, αφού εκείνη την εποχή είχε εξερευνηθεί μόνο ένα μικρό τμήμα των ανατολικών ακτών της «Γης του Βορρά».
Η επιχείρηση θα είχε χρηματοδότηση από ιδιώτες και θα γινόταν υπό την αιγίδα της Ιταλικής Γεωγραφικής Εταιρείας.
Στη συνέχεια και εφόσον όλα πήγαιναν σύμφωνα με το σχεδιασμό, το «ΙΤΑΛΙΑ» θα πραγματοποιούσε και ταξίδι στη Γροιλανδία, τον Καναδά, καθώς και σε γειτονικές περιοχές του Βορείου Πόλου.
Με αυτόν τον τρόπο θα γινόταν εφικτή η μελέτη καθώς και η ωκεανογραφική και μαγνητική παρατήρηση.
Κατά κάποιον τρόπο, η όλη επιχείρηση θα είχε περισσότερο επιστημονικό χαρακτήρα.
Το αερόπλοιο αρχικά ήταν πολύ μεγάλο, αλλά ύστερα από κατάλληλες διεργασίες έγινε ελαφρύτερο και ζύγιζε 1600 κιλά. Χωρούσε πλήρωμα 20 ατόμων και ξεκίνησε το ταξίδι του τα ξημερώματα της 15ης Απριλίου του 1928, από το Μιλάνο.
«Κράτησα μυστική την απόφαση αναχώρησης για να αποφύγω την υπερβολική κοσμοσυρροή στο υπόστεγο», έγραφε μεταξύ άλλων ο Νόμπιλε στο βιβλίο που είχε εκδώσει το 1978.
Το ταξίδι και η πρόγνωση για κακοκαιρία
Πρώτος σταθμός του «ΙΤΑΛΙΑ» ήταν το Στολπ της Βαλτικής, για ανεφοδιασμό. Οι μετεωρολόγοι του Λένινγκραντ ειδοποίησαν τον Νόμπιλε ότι οι καιρικές συνθήκες ήταν πολύ άσχημες.
Άνεμος, βροχές, ομίχλη, χαλάζι, κεραυνοί, παγετός, ακόμα και χιονοθύελλες εναλλάσσονταν από τη μια στιγμή στην άλλη. Ωστόσο, ήταν πλέον πολύ αργά για να αναβληθεί το ταξίδι.
Οι προβλεπόμενες εξερευνητικές πτήσεις ξεκίνησαν από τον Κόλπο του Βασιλέως και μέσα σε διάστημα 69 ωρών – και παρά τις δυσχερείς καιρικές συνθήκες – το αερόπλοιο διένυσε 4.000 χιλιόμετρα και κατέγραψε περίπου 50.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, που μέχρι τότε δεν τα είχε δει ανθρώπινο μάτι.
Η άφιξη στο Βόρειο Πόλο
Στις 24 Μαΐου, κατά της διάρκεια της τρίτης αποστολής, το «ΙΤΑΛΙΑ» έφτασε στο Βόρειο Πόλο. Όταν όμως βρισκόταν στα 200 μέτρα ύψος πάνω από τους πάγους, διαπιστώθηκε ότι ένας νοτιοδυτικός άνεμος το έστρεψε προς τα ανατολικά. Η πτήση συνεχίστηκε, αλλά μέσα σε σφοδρή ανεμοθύελλα.
«Ο άνεμος έμπαινε μέσα από τους αρμούς στο θάλαμο διακυβέρνησης και έκανε ένα παρατεταμένο σφύριγμα. Ένιωθες την πλώρη και την πρύμνη να τρέμει κάτω από την πίεση του αέρα. Οι άνδρες περίμεναν σιωπηλοί. Κατά διαστήματα ένα δυνατό τρίξιμο σαν έκρηξη διέκοπτε την ησυχία. Κομμάτια πάγου χτυπούσαν στα πλευρά του αερόπλοιου και προκαλούσαν ρωγμές που έπρεπε αμέσως να επισκευαστούν», περιέγραψε ο Νόμπιλε στην αυτοβιογραφία του.
Η πρόσκρουση στο παγόβουνο
Η καταστροφή επήλθε έπειτα από 30 ώρες αναμέτρησης με τον αέρα, τον πάγο και το χιόνι. Το βράδυ της 25ης Μαΐου το «ΙΤΑΛΙΑ» συνετρίβη πάνω σε παγόβουνο.
Από το πλήρωμα 9 άνδρες έπεσαν ζωντανοί πάνω στον πάγο, ανάμεσα τους και ο Νόμπιλε. Έξι άτομα εξαφανίστηκαν στον ουρανό, αφού μετά την πρόσκρουση το αερόπλοιο υψώθηκε ξανά, ενώ ένας σκοτώθηκε επιτόπου.
«Άρπαξα το τιμόνι στα χέρια μου, αλλά το «ΙΤΑΛΙΑ» δεν υπάκουε πια. Είδα τους όγκους του πάγου να πλησιάζουν. Έπειτα χτυπήσαμε στους πάγους. Ήταν ένας φοβερός κρότος. Ένιωθα χωρίς καμία αίσθηση πόνου, ότι κάποιο μέλος του σώματος μου έσπαγε. Έπεσα κάτω με το κεφάλι. Ένα είναι βέβαιο. Πρωταρχική αιτία της καταστροφής ήταν η κακοκαιρία», διηγήθηκε αργότερα ο κυβερνήτης.
Η έκκληση για βοήθεια
Χάρη σε ένα σάκο που είχε πέσει από το αερόπλοιο και περιείχε μια κόκκινη σκηνή, έναν υπνόσακο και τρόφιμα, οι ναυαγοί κατασκήνωσαν στο παγόβουνο.
Επίσης, ανάμεσα στα αντικείμενα που είχαν σκορπιστεί στον πάγο, βρέθηκε κι ένας ασύρματος. Με αυτόν καλούσαν συνεχώς τη βάση για βοήθεια, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Μια μαγνητική θύελλα εμπόδιζε τα μηνύματα να φτάσουν στον αποδέκτη τους.
Οι 9 επιζήσαντες ήταν στοιβαγμένοι ο ένας πάνω στον άλλον. Είχαν αρχίσει να απελπίζονται. Τα τρόφιμα δεν ήταν αρκετά για να τους κρατήσουν στη ζωή. Κατάφεραν να σκοτώσουν μια πολική αρκούδα με πιστόλι που βρέθηκε στο σάκο και με το κρέας της τράφηκαν για περίπου έναν μήνα.
Τρία από τα μέλη του πληρώματος αποφάσισαν να δράσουν. Με μικρό απόθεμα τροφής ξεκίνησαν με τα πόδια προς τη βόρεια ακτή.
Το μαρτύριο τους αντιπροσωπεύει, μέχρι και σήμερα, μια από τις πιο φρικτές εμπειρίες στην ιστορία των πολικών εξερευνήσεων. Ο ένας, εξαντλημένος, αρνήθηκε να συνεχίσει και πέθανε μόνος στους πάγους. Οι άλλοι δύο, δεν το έβαλαν κάτω. Συνέχισαν την πορεία τους στα τυφλά, αλλά σύντομα κατέρρευσαν κι εκείνοι. Βρέθηκαν νεκροί τυχαία από το σοβιετικό παγοθραυστικό «ΚΡΑΣΣΙΝ» ένα μήνα αργότερα.
Η διάσωση
Οι υπόλοιποι, που παρέμειναν στη σκηνή, συνέχιζαν τις εκκλήσεις στον ασύρματο, μήπως και εισακουστούν. Τελικά ένας Ρώσος ερασιτέχνης έπιασε το σήμα και μετέδωσε την είδηση από το ραδιόφωνο στις 3 Ιουνίου.
Από την Ιταλία, τη Νορβηγία, τη Σουηδία, τη Ρωσία και την Φινλανδία οργανώθηκαν αποστολές διάσωσης. Ωστόσο, ο εντοπισμός της μικρής κόκκινης σκηνής μέσα στους ατελείωτους όγκους πάγου δεν ήταν εύκολη υπόθεση.
Στις 20 Ιουνίου, ο κυβερνήτης του αεροσκάφους «S-55» Ουμπέρτο Μανταλένα εντόπισε τη σκηνή, αλλά μη μπορώντας να πλησιάσει, απομακρύνθηκε.
Τρεις ημέρες αργότερα, ξαναγύρισε με αεροπλάνο τύπου «Ντορνιέ», το «Μαρίνα Β’» και άφησε τρόφιμα. Στις 24 Ιουνίου, αεροπλάνο τύπου «Φόκκερ» προσγειώθηκε κοντά στη σκηνή. Παρά τις αντιρρήσεις του, πρώτα διασώθηκε ο Νόμπιλε, προκειμένου να δώσει οδηγίες για την αναζήτηση των συντρόφων του.
«Πήγαινε εσύ, οτιδήποτε συμβεί, θα υπάρχει κάποιος να σκεφτεί τις οικογένειες μας», έλεγαν τα μέλη του πληρώματος που θα έμεναν πίσω μέχρι το βράδυ.
Η κακοτυχία όμως δεν είχε τέλος. Κατά τη διάρκεια της επιστροφής στην κόκκινη σκηνή για τη διάσωση των υπολοίπων, το αεροσκάφος ανατράπηκε στην προσγείωση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, ο αεροπόρος να μείνει και εκείνος μαζί με τους επιζώντες του «ΙΤΑΛΙΑ» εγκλωβισμένος πάνω στο παγόβουνο.
Τελικά, διασώθηκαν από το σοβιετικό παγοθραυστικό «ΚΡΑΣΣΙΝ» λίγες μέρες αργότερα.
Το πόρισμα
To πόρισμα της ανάκρισης για την τραγωδία του «ΙΤΑΛΙΑ» απέδιδε στον Νόμπιλε σφάλμα ελιγμού, ενώ η απόφαση αναχώρησης του από το σημείο πρόσκρουσης πριν από το πλήρωμα, χαρακτηρίστηκε αδικαιολόγητη.
Ο Νόμπιλε απομακρύνθηκε από την αεροπορία, χωρίς να του δοθεί σαφής εξήγηση για τη συγκεκριμένη απόφαση και έφυγε για το εξωτερικό.
Το 1945 αναγνωρίστηκε επίσημα ότι το άκρως δυσφημιστικό πόρισμα της ανακριτικής επιτροπής είχε βασιστεί σε ψευδείς καταθέσεις, που είχαν δώσει ορισμένοι από τους συντρόφους του.
Ο Νόμπιλε ξανάγινε δεκτός στην πολεμική αεροπορία και αποκαταστάθηκε ο βαθμός του.
Αντλήθηκε υλικό από το περιοδικό «ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ»
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Ο ορειβάτης που γκρεμίστηκε 200 μέτρα στην πλαγιά του Ταϋγέτου το 1966. Πως επιβίωσε χάρη στους συντρόφους του, που κατασκεύασαν αυτοσχέδιο φορείο και κατέγραψαν φωτογραφικά την περιπέτεια…
