Στις 26 Απριλίου 1937, Γερμανοί και Ιταλοί αεροπόροι εθελοντές βομβάρδισαν τη Γκουέρνικα κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου. Από την πολύνεκρη επίθεση, πέθαναν 1654 άνθρωποι.
Η είδηση συγκλόνισε και συγκίνησε όλο τον κόσμο.
Μια παρέα κοριτσιών στη Λεμεσό ξεκίνησε έρανο για τα θύματα της Βασκικής πόλης.
«Βοηθήσατε τα ατυχή θύματα της τραγικής και ηρωϊκής Βισκαΐας»
Η ομάδα των κοριτσιών έστειλε επιστολή στην εφημερίδα Εσπερινή και εξηγούσε για ποιους λόγους ξεκινούσε τον έρανο. Η εφημερίδα ανταποκρίθηκε και πρόβαλε την πρωτοβουλία τους με τον τίτλο: «Βοηθήσατε τα ατυχή θύματα της τραγικής και ηρωϊκής Βισκαΐας».
Οι μαθήτριες έκαναν αναφορά στον «ανεξάντλητο ηρωϊσμό της Βισκαϊας, τις απελπιστικές φωνές των γυναικοπαίδων και γενικά του αμάχου πληθυσμού του Μπιλμπάο και στην θερμή έκκληση του Αρχιεπισκόπου Καντερβουρίας για τη συλλογή 10 χιλιάδων λιρών υπέρ των θυμάτων του Φασισμού».
Μέσα σε τρεις ώρες κατάφεραν να μαζέψουν από 66 συμπολίτες τους, το ποσό των πέντε λιρών κι ενός σελινιού.
Μετά την επιστολή των νεαρών μαθητριών η εφημερίδα άνοιξε στήλη για τον έρανο.
Η ανταπόκριση ήταν μεγάλη. Οι κάτοικοι της Λευκωσίας, συγκέντρωσαν το ποσό των έξι λιρών και 13 σελινιών. Μέσα σε μία εβδομάδα το ποσό ανέβηκε στις 19 λίρες.
Μέχρι τον Ιούνιο και η Αμμόχωστος είχε ξεκινήσει έρανο. Προστέθηκαν άλλη 1 λίρα και 2 σελίνια.
Η πάμφτωχη Κύπρος με τεράστια οικονομικά προβλήματα έδινε ό,τι μπορούσε.
Οι δεκάρες της ανακούφισης
Οι μαθήτριες από τη Λεμεσό συνέχιζαν τον έρανό τους, ενώ κάτοικοι κι άλλων πόλεων της Κύπρου συνέρρεαν στα γραφεία της Εσπερινής για να βοηθήσουν τους επιζώντες.
Οι νεαρές Λεμεσιανές, στην επιστολή τους ανέφεραν τα εξής:
«Τι μπορούν να κάμουν οι πέντε λίρες μέσα στα εκατομμύρια τις καταστροφές;
Όχι, η κάθε δεκάρα έχει τη θέση της. Η κάθε δεκάρα μπορεί να προσφέρη την μεγαλύτερη ανακούφιση, προπαντός όταν αυτή δίδεται απ’ ανθρώπους που νοιώθουν κατάβαθα τη μεγάλη τραγωδία αυτών των ψυχών».
Το τι έγινε τελικά παρέμεινε άγνωστο, καθώς η εφημερίδα σταμάτησε να εκδίδεται για 3 μήνες.
Έκανε ξανά εμφάνιση στις 3 Σεπτεμβρίου 1937. Η στήλη του εράνου είχε εξαφανισθεί και τα κείμενα υπέρ των Δημοκρατικών της Ισπανίας είχαν μετριαστεί.
Η τραγωδία της Γκουέρνικα
Ο Ισπανικός Εμφύλιος των Δημοκρατικών δυνάμεων ενάντια στο φασιστικό καθεστώς του Φράνκο μαινόταν ήδη και η πόλη Γκούερνικα, αποτελούσε το μεγάλο εμπόδιο που θα οδηγούσε στην κατάληψη του Μπιλμπάο.
Ήταν 4:30 το απόγευμα και η πόλη έσφυζε από ζωή. Ξαφνικά, η γερμανική Λουφτβάφε μαζί με Ιταλούς υποτίθεται εθελοντές, στο πλάι του Φράνκο, ξεκίνησαν έναν ανελέητο βομβαρδισμό καταστρέφοντας ολοσχερώς την πόλη.
Η εντολή είχε δοθεί στον αντισμήναρχο Βόλφραμ Φράιχερ φον Ριχτχόφεν, για να «επιπλήξουν» τους στασιαστές.
Σύμφωνα με εικασίες, οι Γερμανοί φαίνεται να καταχράστηκαν την «Επιχείρηση Επίπληξη» και χρησιμοποίησαν την επίθεση ως αντίποινα για το λιντσάρισμα από Δημοκρατικούς, ενός Γερμανού πιλότου. Το αεροπλάνο του τελευταίου είχε πέσει κοντά στο Μπιλμπάο, λίγες ημέρες νωρίτερα.
Στη Δίκη της Νυρεμβέργης, ο Χέρμαν Γκέρινγκ παραδέχτηκε πως οι πιλότοι εστάλησαν με εντολή του Γ’ Ράιχ για να εμποδίσουν την εξάπλωση του κομμουνισμού.
Από την επίθεση, καταστράφηκε η πόλη της Γκουέρνικα.
Πέθαναν 1654 άνθρωποι, αν και πρόσφατες έρευνες κάνουν λόγο για 300, και τραυματίστηκαν άλλοι 889.
«Κραυγές παιδιών, κραυγές γυναικών, κραυγές πουλιών»
Η πολύνεκρη ιστορία έγινε γνωστή, μέσα από τον πίνακα του Πάμπλο Πικάσο.
Ο μεγάλος Ισπανός ζωγράφος, που ζούσε στο Παρίσι, λίγο πριν το βομβαρδισμό ετοίμαζε έναν πίνακα για την Κυβέρνηση της Μαδρίτης.
Ωστόσο, μόλις πληροφορήθηκε τα γεγονότα ονόμασε τον πίνακά του «Γκουέρνικα». Αντιδρούσε στη φρίκη του πολέμου και σε αυτούς «που βύθισαν την Ισπανία στον ωκεανό του πόνου και του θανάτου».
Ο πίνακας είναι συγκλονιστικός και αποτελεί μια μοναδική καλλιτεχνική δήλωση κατά του φασισμού.
Τα μόνα χρώματα που χρησιμοποίησε ο Πικάσο ήταν το μαύρο και το άσπρο.
Η πιο τραγική του φιγούρα, είναι μία μητέρα που κρατάει το νεκρό παιδί της.
Λέγεται πως όταν οι Γερμανοί Ναζί, εισήλθαν στο Παρίσι ψάχνοντας παγκόσμιους θησαυρούς τέχνης ένας Γερμανός αξιωματικός έδειξε σε φωτογραφία τον πίνακα «Γκερνίκα» στον ίδιο τον Πικάσο που είχε προσαχθεί ρωτώντας τον:
–Αυτόν τον πίνακα εσείς τον κάνατε;
Κι εκείνος απάντησε: Όχι, Εσείς!
Στο ημερολόγιό του ο Πικάσο έγραφε για την καταστροφή: «Κραυγές παιδιών, κραυγές γυναικών, κραυγές πουλιών», χαρίζοντας στον παγκόσμιο πολιτισμό ένα από τα πιο δυνατά έργα τέχνης του 20ου αιώνα.
Με πληροφορίες από τον: Γεωργή Γεωργή, Συνέδριο για τον Ισπανικό Εμφύλιο.
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: «Η κραυγή». Το εμβληματικό έργο του Έντβαρντ Μουνχ που αποτύπωσε το μαρτύριο της ζωής του. Υπήρξε ο πιο ωραίος άντρας στη Νορβηγία και άρχιζε το ποτό μόλις ξυπνούσε για να φύγει το μεθύσι της προηγούμενης μέρας…
