«Εν να πιάεις το Μίτα». Γενιές ολόκληρες χρησιμοποιούν αυτήν τη φράση χωρίς παρ’ όλα αυτά να γνωρίζουν την προέλευσή της. Συνήθως τη χρησιμοποιούμε για να εκφράσουμε με υπερβολή πως όταν κάποιος προσπαθεί να πετύχει ή να πάρει κάτι, ουσιαστικά στο τέλος δεν θα τα καταφέρει. Θα φύγει, δηλαδή, με άδεια χέρια.
Ποιος ήταν όμως ο Μίτας και γιατί έμεινε το όνομά του τόσο βαθιά χαραγμένο στη μνήμη μας ως κάτι το άπιαστο;
Στις 11 Οκτωβρίου 1941, ο μουχτάρης του Αγίου Επιφανίου Πάφου, Χασσάν Καρά Μεχμέτ πέφτει νεκρός.
Ο δολοφόνος του μόλις είχε αποφυλακιστεί μετά από πέντε χρόνια εγκλεισμού λόγω ζωοκλοπής.
Δεν ήταν άλλος από τον Τζεμάλ Μεχμέτ Μίτα, ο οποίος αμέσως μετά τη δολοφονία κατέφυγε στα βουνά κι από τότε έμεινε καταζητούμενος για πολλά χρόνια.
Με το μουχτάρη Καρά Μεχμέτ, γνωστό ως Καραχασάν, ο Μίτας είχε πολλά «προηγούμενα» πριν φυλακιστεί για τη ζωοκλοπή. Συνεπώς, το μόνο που μπορούσε να σκεφτεί ήταν η εκδίκηση. Αποφυλακίστηκε κατόπιν «χάρης». Η λεγόμενη «άδεια» ή «πάσο» σήμαινε πως για το χρονικό διάστημα που θα όριζε η αστυνομία, ο αποφυλακιζόμενος κατάδικος έπρεπε να επιδείξει καλή διαγωγή και να παρουσιάζεται στο τμήμα.
Η Ληστοσυμμορία Μίτα
Μετά τον φόνο «βγήκε στο κλαρί». Έγινε άφαντος, καθώς όλες οι υποψίες στράφηκαν πάνω του. Έτσι, χάθηκε μέσα στα βουνά, όπως συνήθιζαν όλοι οι καταζητούμενοι εκείνη την περίοδο. Ο Τζεμάλ Μίτας, δεν αργεί να δημιουργήσει τη δική του ληστοσυμμορία, η οποία έμελλε να κατακτήσει μία θέση στον κατάλογο των πιο γνωστών συμμοριών στην ιστορία του κυπριακού εγκλήματος.
Μέλη της ήταν διάφοροι εγκληματίες της γύρω περιοχής που καταζητούνταν για φόνους και ζωοκλοπές. Ανάμεσα σε αυτούς ο Αντώνης Γρηγορής από την Πάφο, που κρυβόταν επειδή είχε δολοφονήσει τον σύζυγο της ερωμένης του.
Την ίδια περίοδο, δύο φυγόστρατοι οι Ανδρέας Μιχαήλ και Γιάννης Δημητρίου από την Πάφο ζούσαν στα βουνά. Με τα όπλα τους τρομοκρατούσαν τους κατοίκους των γύρω περιοχών.
Οι καταζητούμενοι της Πάφου αυξάνονταν και διέφευγαν στα βουνά, όπου μπορούσαν να κρυφτούν. Όλοι μαζί δημιούργησαν ένα συνδικάτο εγκλήματος που θα τρομοκρατούσε την Κύπρο για περίπου μία πενταετία.
Η σχέση με τον Καραχασάν
Ο Χασάν Καραμεχμέτ (Καραχασάν), ήταν ηγετική προσωπικότητα με εξουσιαστικές τάσεις και δεν αποτελούσε την πιο αγαπητή φυσιογνωμία του χωριού. Εκμεταλλευόταν τη θέση του και την εξουσία του και εξουθένωνε όσους δεν σέβονταν και δεν αναγνώριζαν την εξουσία του.
Το 1934, ο Καραχασάν είδε στο πρόσωπο του Μίτα έναν μεγάλο αντίπαλο. Ο τελευταίος, μόλις είχε μετακομίσει το κοπάδι του στο χωριό από τα Βρέτσια της Πάφου. Ήταν ευχάριστος, ηγετικός, έξυπνος και είχε έφεση στις μικροκλοπές. Η όλη συμπεριφορά του τού έδινε ένα προβάδισμα έναντι άλλων κλεπτών αλλά και έναντι του μουχτάρη. Ο Μίτας αποτελούσε απειλή.
Παντρεύτηκε μία κοπέλα της οποίας η μητέρα υπήρξε σύζυγος του μουχτάρη. Οι σχέσεις τους δεν υπήρξαν ποτέ καλές. Αυτό ανησυχούσε τις Αρχές, ιδίως μετά την αποφυλάκιση του Μίτα. Ο ένας υπονόμευε τον άλλο. Μάλιστα, ο Καραχασάν αναμειγνυόταν τόσο πολύ στη ζωή του Μίτα, που άσκησε επιρροή μέχρι και στη σύζυγό του να τον χωρίσει για να παντρευτεί άλλον. Αυτή η υπονόμευση έγινε όσο ο Μίτας βρισκόταν στη φυλακή.
Μετά από πολλές παρεξηγήσεις και λεκτικές διαμάχες, το μίσος του Μίτα ενάντια στον Καραχασάν ξεπέρασε τα όρια. Στις 11 Οκτωβρίου τον δολοφόνησε και εξαφανίσθηκε.
Ως την ημέρα της δίκης του θεωρούσε πως η πράξη του ήταν δίκαιη και σωστή γι’ αυτό και έλεγε: «Κι ο Χριστός να ήταν στη θέση μου, το ίδιο θα έκαμνε».
Που εν να πιαν τον Μίτα βλέπουμε…
Όσο η αστυνομία δεν τον έπιανε η ιστορία του λάμβανε σχεδόν μυθικές διαστάσεις. Ήδη ο κόσμος είχε εισάγει στο λεξιλόγιό του τη γνωστή έκφραση που χρησιμοποιείται έως σήμερα. Πλέον ο Μίτας είχε κερδίσει τον τίτλο του άπιαστου.
Φυσικά είχε καταντήσει ένας πραγματικός πονοκέφαλος για τις αρχές. Όσο η εγκληματική του δράση αυξανόταν, τόσο πείσμωναν και το κυνήγι γινόταν πιο εντατικό. Οι αποτρόπαιες ενέργειες του, είχαν οδηγήσει πολύ κόσμο στο να συνεργαστεί με την αστυνομία, μεταξύ των οποίων ακόμα και τον κουνιάδο του, τον Χουσεϊν Χαλίλ.
Για πέντε χρόνια, ο τουρκοκύπριος ληστής και η συμμορία του, παρέμεναν άπιαστοι. Οι Αρχές βρέθηκαν πολύ κοντά στο να τον συλλάβουν, αλλά πάντα κατάφερνε να ξεφεύγει. Για να διαφύγει της σύλληψης, χρησιμοποιούσε τους πιο ευφάνταστους τρόπους. Μάλιστα γύρω στο 1942 κατάφερε να ξεφύγει από τον κλοιό της αστυνομίας ντυμένος χανούμισσα!
Η προδοσία και η επεισοδιακή σύλληψη
Στις 4 Μαρτίου 1946, μετά από ανταλλαγή πυρών με την Αστυνομία, τραυματίζεται βαριά στην ωμοπλάτη. Για έντεκα ημέρες κρύβεται σε έναν αχυρώνα στο χωριό Αλέκτορας της Λεμεσού.
Στις 11 του μήνα ο «αητός της παρανομίας» παραδόθηκε. Το θράσος του ακόμα και την ημέρα της δίκης αποδείκνυε τον αλαζονικό του εαυτό: Πιστεύω στον Θεό ότι θα μου δοθεί δικαιοσύνη.
Ένα από τα δημοσιεύματα της εποχής στην εφημερίδα της Cyprus Mail στις 21 Μαρτίου του 1946, αποκάλυπτε πως οι αρχές είχαν φτάσει στον Μίτα έπειτα από τις πληροφορίες που τους έδωσε η ερωμένη του. Το δημοσίευμα έφερε μεγάλη ταραχή στις αστυνομικές αρχές. Για πρώτη φορά εξέδωσαν εγκύκλιο. Σ΄αυτήν τονιζόταν η ανάγκη διατήρησης εμπιστευτικότητας για κάθε παρεχόμενη πληροφορία προς την Αστυνομία.
Στις 29 Οκτωβρίου, ο άπιαστος Μίτας κατευθυνόταν στην αγχόνη. Το όνομά του, το θράσος του και η επιδεξιότητά του, συνδέθηκαν στην κοινή μνήμη του νησιού με το «άπιαστο».
Αν και στην πραγματικότητα και πιάστηκε και κρεμάστηκε.
Πληροφορίες και εικόνες από το βιβλίο Παναγιώτης Μαχλουζαρίης, Η ληστοσυμμορία Μίτα, Εκδόσεις Κ.Επιφανίου
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Το μεγάλο ξεκαθάρισμα στην Κυπριακή cosa nostra που εξελίχθηκε σε βεντέτα. Το ξεκλήρισμα της οικογένειας Αεροπόρου ξεκίνησε τη δεκαετία του ΄50 και ήταν η απαρχή ενός μεγάλου κύκλου αίματος…
