Το 1979 ένα αγόρι στον Αμαζόνιο κολυμπούσε στις όχθες ενός μικρότερου ποταμιού και ανακάλυψε τυχαία ένα ψήγμα χρυσού, βάρους 6 γραμμαρίων. Η είδηση διαδόθηκε αστραπιαία και επικράτησε πανδαιμόνιο. Αμέσως στήθηκαν τα πρώτα πρόχειρα ορυχεία και μέσα σε ένα χρόνο δημιουργήθηκαν δεκάδες χιλιάδες μεταλλευτικές μονάδες, που πραγματοποιούσαν έρευνες. Ο κόσμος συνέρρεε στην περιοχή της Serra Pelada, η οποία στο τέλος έγινε το μεγαλύτερο ορυχείο χρυσού παγκοσμίως και παράλληλα, το πιο βίαιο.
Το «Serra Pelada» ήταν ένα ορυχείο χρυσού στη Βραζιλία που απείχε 430 χιλιόμετρα από τις νότιες εκβολές του Αμαζονίου. Σε περίοδο αιχμής, το συγκεκριμένο ορυχείο έγινε γνωστό για τις άθλιες συνθήκες και τη βία, ενώ η περιοχή ήταν πασίγνωστη για τα πορνεία και τους επαγγελματίες δολοφόνους της.
Αρχικά, ο μοναδικός τρόπος πρόσβασης στο σημείο ήταν με το αεροπλάνο ή με τα πόδια. Οι ιδιοκτήτες πλήρωναν συχνά υπέρογκα ποσά για τη μεταφορά τους με αυτοκίνητο.
Επειδή το σημείο ήταν επικίνδυνα δύσβατο, το αυτοκίνητο τους άφηνε στο τέλος ενός χωματόδρομου και από εκεί θα έπρεπε να διανύσουν άλλα 15 χιλιόμετρα με τα πόδια.
Ο χρυσός έρεε άφθονος με το μεγαλύτερο ψήγμα να ζυγίζει 6,8 κιλά.
Ο Βραζιλιάνος φωτογράφος, Sebastião Salgado, ταξίδεψε στα συγκεκριμένα ορυχεία αποκομίζοντας όπως αποκάλυψε τις πιο τρομακτικές εικόνες της ζωής του.
Σε μια συνέντευξη που παραχώρησε το 1992, περιέγραψε όλα όσα έζησε εκείνες τις μέρες:
«Τους παραπλανούσαν, τους έταζαν και τους δελέαζαν μέχρι να τους παρασύρουν στον χώρο του ορυχείου. Από εκεί και πέρα, κανείς δεν είχε γυρισμό.
Κάθε φορά που έφερναν ένα σάκο λάσπης στην επιφάνεια, είχαν το δικαίωμα να το ψάξουν και αν έβρισκαν χρυσό, είχαν μια ευκαιρία να κερδίσουν την ελευθερία τους.
Αυτό ήταν το μοναδικό τους κίνητρο. Δούλευαν αδιάκοπα, αδιαφορώντας για τις συνθήκες, με την ελπίδα να βρουν το «εισιτήριο» για την ελευθερία τους».
Κάθε ένας που έφτανε εκεί έχανε την ανθρωπιά του και ανέπτυσσε ζωώδη ένστικτα επιβίωσης. Πενήντα χιλιάδες «γλυπτά λάσπης», αγωνίζονταν καθημερινά για την ανεύρεση χρυσού.
Το μόνο που ακουγόταν ήταν οι βαριές τους ανάσες και τα φτυάρια που καθοδηγούνταν από τα ανθρώπινα χέρια με ρυθμό μηχανής.
Ο χρυσός του Αμαζονίου είχε αποδεδειγμένα άλλες ιδιότητες. Με το νερό της βροχής τα κοιτάσματα εμπλουτίζονταν και είχε ως αποτέλεσμα μια «υπερπλασία». Μοναδικό φαινόμενο που εντοπίστηκε στη συγκεκριμένη περιοχή. Η μόνη σκέψη που επικράτησε όλα αυτά τα χρόνια, σε υποθετικό πάντα επίπεδο, είναι ότι το βρόχινο νερό σε συνδυασμό τις αποσυντεθειμένες οργανικές ύλες του δάσους έκαναν το νερό όξινο.
Αυτό το νερό θεωρούν ότι είναι το κύριο συστατικό για την εμπλουτισμένη ζώνη χρυσού στο έδαφος.
Η περιοχή εξακολουθεί να κατέχει τα πρωτεία στα μεγαλύτερα ψήγματα χρυσού παγκοσμίως.
Ο κάθε «εργάτης» είχε μια περιοχή 2 επί 2. Όταν η περιοχή του δεν μπορούσε λόγω σκληρότητας του εδάφους να σκαφτεί, δεν είχαν το δικαίωμα να σταματήσουν.
Έσκαβαν όσο μπορούσαν με αποτέλεσμα πολλές φορές να δημιουργηθούν κατολισθήσεις οδηγώντας στον θάνατο πολλούς ανθρώπους.
Τις μέρες αιχμής του, το ορυχείο Serra Pelada απασχολούσε μέχρι 100 χιλιάδες εκσκαφείς κάτω από άθλιες συνθήκες.
Ο κάθε σάκος που γέμιζαν και ήταν υποχρεωμένοι να κουβαλήσουν από τα έγκατα της γης μέχρι την επιφάνεια ζύγιζε από 30 έως 60 κιλά.
Στη συνέχεια, έπρεπε να ανέβουν με τα σακιά στην πλάτη 400 μέτρα από ξύλινες ανηφορικές σκάλες, δεμένες με σχοινιά. Όταν κατάφερναν να φτάσουν στην επιφάνεια, ξεκινούσαν την διαδικασία του κοσκινίσματος για την εύρεση χρυσού.
Η πληρωμή τους άγγιζε το 20 σέντς για το σκάψιμο και την μεταφορά των σάκων, με ένα έξτρα μπόνους εάν σε κάποιο σάκο υπήρχε χρυσός.
Όταν ο στρατός της Βραζιλίας ανέλαβε δράση για την παύση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων, ξέσπασαν μεγάλες συγκρούσεις.
Οι εργάτες με αφορμή την στήριξη του στρατού, ξέσπασαν κατά των ιδιοκτητών κάνοντας ενός είδους πραξικόπημα.
Εκείνη τη στιγμή τα πιο απαραίτητα αγαθά πωλούνταν πολύ ακριβά.
Οι ιδιοκτήτες πωλούσαν προς 3 δολάρια το 1 λίτρο νερού.
Η κυβέρνηση συμφώνησε να αγοράσει όλο το χρυσάφι που είχε ανακαλυφθεί στην περιοχή.
Επισήμως, ξεπερνούσε τους 45 τόνους. Το 90% όμως είχε εξαχθεί λαθραία. Με σημερινούς αριθμούς, ξεπερνούσε το 1,5 δισ. δολάρια.
Παράλληλα, η κυβέρνηση θέλησε να πατάξει την πορνεία και το εμπόριο ναρκωτικών που γινόταν στην περιοχή. Καταγράφονταν 60 – 80 δολοφονίες το μήνα και οι περισσότερες παρέμεναν ανεξιχνίαστες.
Στο παρακάτω βίντεο οι εικόνες σοκάρουν. Η όψη των εργατών από ψηλά θυμίζει σμήνος. Σε μια εποχή όχι και τόσο μακρινή η βια και εκμετάλλευση άκμαζαν. Οι πρώτες εικόνες είναι από την εξέγερση των εργατών:
