Στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, υπολογίζεται πως πήραν μέρος περίπου 1000 Κύπριοι. Αν και δεν είναι όλοι γνωστοί, σημαντική είναι η προσφορά του αρχείου του Ροδίωνος Γεωργιάδη και άλλων ερευνητών, με αποτέλεσμα να γνωρίζουμε τα ονόματα και τα στοιχεία 600 από αυτών. Ωστόσο, πολλοί «αφανείς» ήρωες αναφέρονται στα απομνημονεύματα των αγωνιστών. Ένας από αυτούς, ο γενναίος Μιχάλης που έμεινε γνωστός απλά ως ο «Κυπραίος».
Η επικίνδυνη αποστολή
Τον Απρίλιο του 1825, ο Μακρυγιάννης και τα παλικάρια του βρίσκονταν κλεισμένοι στο Φρούριο του Νεόκαστρου, όταν ξεκίνησε η τουρκική πολιορκία.
Στο μεταξύ, στον κόλπο της πόλης είχε εισέλθει ένα αγγλικό πολεμικό, το οποίο όμως οι αγωνιστές δεν μπορούσαν να πλησιάσουν για να ζητήσουν βοήθεια.
Ο μόνος τρόπος για να υπάρξει επικοινωνία και να τους βοηθήσουν, ήταν να κολυμπήσει κάποιος μέχρι το πολεμικό.
Τότε προσφέρθηκε ο Μιχάλης από την Κύπρο. Ο Μακρυγιάννης αναφέρει στα απομνημονεύματά του:
…τότε στέλνομεν έναν Κυπραίον με γράμματα της πλεγής (κολυμπώντας). Τον πήραν χαμπέρι τα τουρκικά και τον κυνήγησαν ολόνυχτα. Και τόπεσαν τα γράμματα εκεί όπου βούταγε εις την θάλασσαν. Και πήγε εις την φρεγάδαν. Και μπαίνοντα μέσα, έπεσα πεθαμένος. Τον κρεμάσανε και βγήκε το νερό και τόβαλαν σπίρτα κι αναστήθη. Και είπεν του Άγγλου στοματικώς την κατάσταση του Κάστρου
Ο Μιχάλης, είχε καταφέρει να δώσει το μήνυμα στους Άγγλους και έτσι λίγο μετά έφτασαν τρία πλοία, ένα αυστριακό, ένα γαλλικό και ένα αγγλικό σώζοντας τους Έλληνες που είχαν κλειστεί στο Κάστρο.
Η μάχη των Μύλων
Στη σημαντικότερη μάχη της επανάστασης, η οποία θα έκρινε το μέλλον της και παρουσιάστηκε ως ο πιο σοβαρός κίνδυνος κατάπνιξής της, ο Μιχάλης ο Κυπραίος έχασε τη ζωή του.
Μετά την επιτυχία του, να απελευθερωθούν οι Έλληνες του Μακρυγιάννη, συνενώθηκε με το σώμα του οπλαρχηγού Μακρυγιάννη και μαζί του κίνησε προς τους Μύλους για να υπερασπιστεί τον αγώνα.
Οι Μύλοι, υπήρξαν μία από τις πιο σημαντικές περιοχές της Πελοποννήσου, καθώς τροφοδοτούσαν και παρείχαν ύδρευση στο Ναύπλιο σε περιπτώσεις πολιορκίας. Ωστόσο, παρέμεναν ανοχύρωτοι παρά τη σπουδαιότητά τους.
Στην περιοχή είχαν συγκεντρωθεί με τα παλικάρια τους οι Υψηλάντης, ο Μακρυγιάννης, διάφοροι Φιλέλληνες και ο Κάρπος αντιμετωπίζοντας τους χιλιάδες Αιγύπτιους στρατιώτες του Ιμπραήμ.
Το μεσημέρι της 13ης Ιουνίου 1825, οι Αιγύπτιοι κατάφεραν να γκρεμίσουν τα οχυρά και άρχισαν να εισβάλουν στην πόλη. Όμως αντιμετώπισαν την καλά οργανωμένη αντίσταση των Ελλήνων που τους αναχαίτισαν κι έτσι ο Ιμπραήμ κινήθηκε προς την Αργολική κοιλάδα.
Οι απώλειες των Ελλήνων ήταν εφτά Έλληνες κι ένας ξένος φιλέλληνας. Μεταξύ των νεκρών ήταν και ο Μιχάλης ο «Κυπραίος».
Για τον θάνατό του γράφει ο Μακρυγιάννης στα απομνημονεύματά του αλλά και ο Σκοτσέζος σερ Τόμας Γκόρντον, που πήρε μέρος στην Επανάσταση:
«…Ο Κύπριος στρατιώτης όστις τόσον γενναίως εκολύμβησε προς το αγγλικόν πολεμικόν εις Ναβαρίνο, έπεσε νεκρός…».
Πληροφορίες: Η Κύπρος στον Αγώνα του 1821, Χρονικό του Πολίτη
Διαβάστε επίσης στη 
