Τον αποκαλούσαν «Αετό των Κορεστίων» και προς τιμήν του η γενέτειρά του Ρούλια πήρε το όνομά του.
Ο Κώττας Χρήστου γεννήθηκε το 1860 και μεγάλωσε στον νέο οικισμό του χωριού ο οποίος βρισκόταν κοντά στη Φλώρινα.
Από μικρός είχε επαναστατικό χαρακτήρα και έμαθε να διαβάζει και να γράφει.
Τα πρώτα χρόνια της ζωής του εργάστηκε ως παντοπώλης, υποδηματοποιός, κηροπλάστης και ξενοδόχος.
Ήταν γενναιόδωρος και βοηθούσε τους άπορους του χωριού του.
Σε ηλικία 20 ετών κατατάχθηκε σε ένα σώμα της πολιτοφυλακής το οποίο είχε σκοπό την πάταξη της ληστείας.
Στα 33 του χρόνια έγινε πρόεδρος του χωριού και ήρθε σε κόντρα με τον μπέη της Καπεστίτσας, τον Τουρκαλβανό Κασήμ Αγά, ο οποίος αποπειράθηκε να τον σκοτώσει.
Ο ένοπλος αγώνας
Ο Κώττας κρύφτηκε στα σπίτια των συγχωριανών του και το 1897 βγήκε στα βουνά ως αντάρτης.
Έναν χρόνο πριν είχε ξεσπάσει η μακεδονική επανάσταση. Ο Κώττας καταδίωκε τους Οθωμανούς και τους Τουρκαλβανούς και η δράση του ενέπνευσε τους νέους της περιοχής, οι οποίοι ήθελαν να τον ακολουθήσουν. Το πρώτο σώμα ήταν ανεξάρτητο και αποτελείτο από επτά άτομα. Δρούσε κυρίως στις περιοχές Πρεσπών και Φλώρινας και προσέφερε βοήθεια στους χριστιανούς.
Αρχικά, ο Κώττας εντάχθηκε στη βουλγαρική ΕΜΕΟ, την Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση και συνεργάστηκε με τους Βούλγαρους προκειμένου να αντιμετωπίσει τους Τούρκους.
Βοήθησε στη συσπείρωση των Χριστιανών και σκότωσε τον Τούρκο Νουρή μπέη και τον εισπράκτορα Ταχήρ, ο οποίος καταδυνάστευε τα χωριά της Φλώρινας.
Λίγο αργότερα ήρθε σε ρήξη με τα μέλη της ΕΜΕΟ, Τσακαλάρωφ και Κλιάσεφ, οι οποίοι προσπάθησαν να τον δολοφονήσουν.
Απαρνήθηκε την οργάνωση και το 1902 με τη συνδρομή του Μητροπολίτη Καστοριάς, Γερμανού Καραβαγγέλη, συγκρότησε ένοπλα σώματα και τάχθηκε κατά των Βούλγαρων και των Οθωμανών. Το σώμα του αριθμούσε 600 άνδρες και είχε ως κύριο σκοπό την προστασία των χριστιανικών πληθυσμών.
Στην εξέγερση του Ίλιντεν, που ξέσπασε τον Αύγουστο του 1903 ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ανέλαβε την επίβλεψη των οδικών δικτύων και κρατούσε ανοιχτές προς Κορέστια.
Επίσης, αναχαίτισε μια οθωμανική επίθεση. Τότε πληροφορήθηκε ότι Βούλγαροι του έστησαν ενέδρα.
Μετά την καταστολή της εξέγερσης, οι Βούλγαροι σκότωσαν τον στενό του φίλο και έκαψαν το σπίτι του στο χωριό Πισοδέρι.
Η προδοσία
Το 1904 ο Κώττας μαζί με τους καλύτερους οπλαρχηγούς του συναντήθηκε στην Αθήνα με τον διάδοχο Κωνσταντίνο και τον Παύλο Μελά προκειμένου να οργανώσουν τον Μακεδονικό Αγώνα.
Ο Κώττας συνόδευσε τον Μελά στην περιοδεία του στη Μακεδονία και ήρθε σε συνεννόηση με μέλος της ΕΜΕΟ, τον Μήτρο Βλάχο, από τον οποίο ζήτησε να ταχθεί με την ελληνική πλευρά.
Τότε ήρθε σε διαμάχη με μερικούς συντρόφους του, οι οποίοι τον κατηγόρησαν για την επαφή του με τον Βλάχο.
Ο Κώττας στρατοπέδευσε στη Ρούλια μαζί με άλλους τρεις συντρόφους του, όπου τον συνέλαβε οθωμανικό απόσπασμα και τον μετέφερε στις φυλακές της Καστοριάς. Η κατάδοση του στους Οθωμανούς χρεώνεται στον μητροπολίτη Γερμανό Καραβαγγέλη και στον έμπιστό του, Παύλο Κύρου. Στο μεταξύ ο Μήτρο Βλάχο εισέβαλε στο χωριό του Κώττα και έβαλε φωτιά στο σπίτι όπου έμεναν η γυναίκα με τα παιδιά του, οι οποίοι σώθηκαν τελευταία στιγμή από τους συγχωριανούς.
Ο Κώττας μεταφέρθηκε στις φυλακές Μοναστηρίου, όπου οι ελληνικές αρχές προσπάθησαν να τον ελευθερώσουν.
Ο μητροπολίτης Γερμανός Καραβαγγέλης συμφώνησε την απελευθέρωση του από τους Οθωμανούς υπό την προυπόθεση να υπηρετήσει στον οθωμανικό στρατό.
Ο Κώττας αρνήθηκε την πρόταση και οδηγήθηκε στην πλατεία Ατ Παζάρ του Μοναστηρίου.
Κατά τη διαδρομή προσπάθησε να το σκάσει και έγινε καταδίωξη που κατέληξε στην σύλληψή του.
Ο Κώττας ανέβηκε στο ικρίωμα. Ζήτησε να του λύσουν τα χέρια και κλώτσησε μόνος του το υποπόδιο. Τα τελευταία του λόγια ήταν: «Ντα ζίβι Γκ(ά)ρτσια! που σημαίνει «Ζήτω η Ελλάς».
Δείτε το βίντεο της «Μηχανής του Χρόνου» με το τέλος του Καπετάν Κώττα:
Διαβάστε επίσης στη «ΜτΧ»: Τέλλος Άγρας. Ο μακεδονομάχος που παράκουσε τις εντολές και έστησε αντάρτικο στον βάλτο των Γιαννιτσών. Οι Βούλγαροι κομιτατζήδες τον έπιασαν με προδοσία και τον κρέμασαν
