Η αρχαιότητα ανέκαθεν μύριζε αρώματα. Σύμφωνα με τον Όμηρο, η τέχνη της αρωματοποιείας διδάχθηκε στους ανθρώπους από τους Ολύμπιους θεούς. Δάφνη, λεβάντα, κανέλα, δενδρολίβανο, πεύκο και ελαιόλαδο αποτελούσαν τα κύρια συστατικά δημιουργίας αρωμάτων ήδη από την εποχή του Χαλκού. Οι πρώτες συνταγές και απεικονίσεις δημιουργίας αρωμάτων προέρχονται από τη Μεσόγειο. Μεταξύ των χωρών της μεσογειακής λεκάνης και η Κύπρος, στην οποία ανακαλύφθηκε ένα από τα αρχαιότερα εργοστάσια αρωματοποιείας στη Λεμεσό.
Της Ιλιάνας Κουλαφέτη
Οι δημιουργίες των Ετεοκύπριων
4.000 χρόνια πριν, οι Ετεοκύπριοι δημιουργούσαν αρώματα τα οποία διέθεταν σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο. Μάλιστα, ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, στο έργο του Historia Naturalis είναι κατηγορηματικός: «Τα Κυπριακά ήταν τα καλύτερα αρώματα και ήταν πρώτα σε ζήτηση στις αγορές της ανατολικής Μεσογείου. Μετά έρχονταν τα αιγυπτιακά». Το νησί μας υπήρξε πρωτοπόρο στην κατασκευή αρωμάτων όπως επίσης και στην εμπορική δραστηριότητα, ήδη από το 2.000 π.Χ. Τα φιαλίδια που ανακαλύφθηκαν, περιείχαν αρώματα με βάση το πεύκο, το δενδρολίβανο, τη δάφνη και άλλα αρωματικά φυτά, χωρίζοντάς τα σε 14 είδη. Επιπλέον, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν 60 αποστακτήρες, 70 πέτρινες παλέτες (πυξία) που χρησιμοποιούνταν για την ανάμιξη των συστατικών, 50 δοίδυκες (γουδοχέρια), καθώς και ψήγματα ώχρας.
Το αρχαιότερο εργοστάσιο αρωματοποιείας
Η αρχαιολογική σκαπάνη, μίας ομάδας Ιταλών αρχαιολόγων, έφερε στο φως ευρήματα και εγκαταστάσεις από το αρχαιότερο εργοστάσιο αρωματοποιίας στην περιοχή Μαυροράχης του Πύργου, 15 χιλ. ανατολικά από την πόλη της Λεμεσού. Μάλιστα, στη συγκεκριμένη περιοχή λειτουργούσε όχι μόνο το εργαστήριο αρωματοποιίας, αλλά στο βιομηχανικό κέντρο που εντοπίστηκε, πραγματοποιείτο επεξεργασία χαλκού, ελαιόλαδου, φαρμάκων, χρωμάτων και κρασιών. Το εργοστάσιο, καταστράφηκε το 1850 π.Χ μετά από σεισμική δόνηση λόγω της οποίας εγκαταλείφθηκε άμεσα, με αποτέλεσμα τα ευρήματα να διατηρηθούν άθικτα όπως εγκαταλείφθηκαν. Χρησιμοποιώντας την ιστορική αναλογία, η δραστηριότητα του συγκρίνεται με αυτήν που έχουν σήμερα παγκόσμιοι οίκοι, όπως για παράδειγμα ο Οίκος Channel, Bulgari, Dior κλπ.
«Mystikò – Μυρίζει ωραία αλλά είναι δυνατό»
Η συλλογή στοιχείων για τη δημιουργία των πρώτων αρωμάτων, προσέλκυσε το ενδιαφέρον ενός Ιταλικού Ιδρύματος το οποίο σε συνεργασία με μία ομάδα Ιταλών προσπαθεί να αναβιώσει τα «αρχαία αρώματα». Οι Maria Rosario Belgiorno και Γιαννούλα Λαζάρου, ονόμασαν Mystikò, το αναβιωμένο άρωμα που δημιούργησαν βάσει των συνταγών του παρελθόντος, χρησιμοποιώντας εξ ολοκλήρου άγρια φυτά από την περιοχή του Τροόδους και ελαιόλαδο. Παρ’ όλα αυτά, όσοι το μυρίστηκαν παραδέχθηκαν πως μυρίζει ωραία αλλά είναι αρκετά έντονο.
Τα αρώματα της Κύπρου ήταν περιζήτητα και μάλιστα διατίθεντο σε αρκετά υψηλές τιμές καθώς αποτελούσαν είδη πολυτελείας, με τη Μινωική Κρήτη να αποτελεί τον υπ’ αριθμό ένα εξαγωγικό προορισμό. Οι χρήσεις τους δεν περιορίζονταν μόνο στον καλλωπισμό των γυναικών αλλά και για ιερούς σκοπούς, όπως στις ταφικές τελετές, αφού η επάλειψη των νεκρών με αρώματα ήταν μέρος της ιεροτελεστίας της ταφής. Τα κυπριακά αρώματα αναφέρονται σε έργα του Πλινίου ήδη από την εποχή της αρχαιότητας καθώς και στη Βίβλο, με την ονομασία Kypros, Ciprininum, Sausympkinon, Myrtinum και Amarikinon και έκτοτε αποτελούν πρωτοποριακό υλικό στην παγκόσμια δημιουργία αρωμάτων, καθώς οι πρώτοι αρωματοποιοί στηρίχθηκαν στις συνταγές των αρχαίων Ελλήνων και Αιγυπτίων για την κατασκευή των πρώτων αρωμάτων έως και σήμερα.
