Το «μαρμάρινο χωριό» είναι κτισμένο στην καρδιά της ορεινής Νάξου.
Πρόκειται για ένα παραδοσιακό οικισμό χτισμένο σε υψόμετρο 650 μέτρων, στους πρόποδες του βουνού Φανάρι.
Απέχει 25 χιλιόμετρα από τη Χώρα και εντυπωσιάζει με την μεσαιωνική αρχιτεκτονική του και την πίστη στις παραδόσεις, που διακρίνει τους κατοίκους.
Η Απείρανθος φημίζεται για τα κτηνοτροφικά προϊόντα, το κρασί και την κουζίνα της, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γλωσσικό ιδίωμα των κατοίκων της, το οποίο παραπέμπει στην κρητική διάλεκτο.
Λόγω της ομοιότητας της τοπικής διαλέκτου και των παραδόσεων με τα ορεινά χωριά της Κρήτης, εικάζεται ότι ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, προέρχονταν από τα Ανώγεια και τα Σφακιά, ενώ υπάρχει και η εκδοχή, ότι οι κάτοικοι έχουν καταγωγή από τα παράλια της Μικράς Ασίας.
Η ονομασία Απείρανθος θεωρείται νεότερη ονομασία του χωριού, καθώς το όνομα δόθηκε λίγα χρόνια πριν την Επανάσταση του 1821. Κατά άλλους προέρχεται εκ της Περίνθου της Κωνσταντινούπολης, από την οποία και κατάγονταν αποδεδειγμένα οικιστές του χωριού που κατέφυγαν εκεί, προκειμένου να αποφύγουν τις διώξεις των Τούρκων.
Σε λαϊκά κείμενα συναντάται στη γενική πτώση, “Απεράθου”, που ίσως σχετίζεται με το όνομα κάποιου ιδιοκτήτη της περιοχής που ονομαζόταν Πέρανθος.
Η Απείρανθος θεωρείται κατά πολλούς το ομορφότερο χωριό της Νάξου, χάρη στην πετρόχτιστη αρχιτεκτονική της και τα γραφικά σοκάκια.
Ενετικοί πύργοι, βυζαντινές εκκλησίες, παλιοί ανεμόμυλοι, μαρμάρινα καλντερίμια με καμάρες και παλιά διώροφα σπίτια συνθέτουν ο τοπίο του χωριού.
Από τις εκκλησίες ξεχωρίζει ο ναός της Αγίας Κυριακής, με τις περίφημες τοιχογραφίες της.
Στα σημαντικότερα αξιοθέατα της Απειράνθου είναι τα πέντε μουσεία του (αρχαιολογικό, γεωλογικό, φυσικής ιστορίας, λαογραφικό και μουσείο παιδικού πολιτισμού) και οι φράγκικοι Πύργοι του 17ου αιώνα των Eνετών ηγεμόνων.
Ιδιαίτερα εντυπωσιακός είναι ο πύργος του Ζευγώλη που χρονολογείται από τον 17ο αιώνα και είναι κτισμένος πάνω σε βράχο κοντά στην είσοδο του χωριού.
Από εκεί τα καλντερίμια του χωριού οδηγούν στην «Πλάτσα», την κεντρική πλατεία με τα καφενεία.
Το χωριό διαθέτει την μεγαλύτερη βιβλιοθήκη των Κυκλάδων καθώς και ένα γυναικείο χειροτεχνικό συνεταιρισμό με κατάστημα τοπικής παραγωγής, με γλυκά του κουταλιού, λικέρ και υφαντά αντικείμενα.
Η Απείρανθος είναι η γενέτειρα του αγωνιστή Μανώλη Γλέζου. Εκεί μεγάλωσε μέχρι τα δέκα και ο αδελφός του Νίκος που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στην Καισαριανή αφού βασανίστηκε ανελέητα, στο κολαστήριο της οδού Μέρλιν.
Η Απείρανθος είναι ορεινό χωριό.
Όμως, σε κοντινή απόσταση βρίσκεται ο όρμος της Μουτσούνας, με δύο όμορφες παραλίες με ψιλή άμμο και διάφανα ρηχά νερά, και η παραλία της Ψιλής Άμμου που απλώνεται μπροστά από ένα κεδροδάσος και έχει θέα στα Κουφονήσια που βρίσκονται απέναντι.
Δείτε το βίντεο:
