Στις 25 Μαΐου 1973 το αντιτορπιλικό πλοίο «Βέλος» αποχώρησε από άσκηση του ΝΑΤΟ στα ανοιχτά της Σαρδηνίας και κατέπλευσε στο Φιουμιτσίνο της Ιταλίας.
Κυβερνήτης του πλοίου ήταν ο Νίκος Παππάς, ο οποίος μαζί με το πλήρωμά του ζήτησαν πολιτικό άσυλο από την ιταλική κυβέρνηση.
Ήταν η τελευταία ενέργεια των ναυτικών που έλαβαν μέρος στο κίνημα του ναυτικού, το οποίο είχε στόχο την ανατροπή του καθεστώτος των Συνταγματαρχών.
Σκοπός του πληρώματος του «ΒΕΛΟΣ» ήταν να δείξουν την αντίθεσή τους στη χούντα του Παπαδόπουλου και φυσικά να αποφύγουν τις συνέπειες από τη συμμετοχή τους στο αποτυχημένο κίνημα.
Η άφιξή τους στην Ιταλία απασχόλησε τα διεθνή μέσα και πήρε μεγάλη δημοσιότητα.
Στην Ελλάδα οι λογοκριμένες εφημερίδες της εποχής ανέφεραν σε πρωτοσέλιδα ότι οι στασιαστές ήταν φυγάδες και ζητούσαν την έκδοσή τους.
Σύμφωνα με τη συνθήκη του ΝΑΤΟ, τυπικά θεωρούνταν λιποτάκτες. Για τον λόγο αυτό έπρεπε να εκδοθούν στην Ελλάδα, όπου τους περίμεναν στα κελιά της ΕΣΑ για τα καθιερωμένα βασανιστήρια.
Το κίνημα του Ναυτικού
Ο κυβερνήτης Νίκος Παπάς είχε μαζί του μια βαλίτσα με τους υπογεγραμμένους όρκους των αξιωματικών που συμμετείχαν στο κίνημα και ξεπερνούσαν τα 200 ονόματα.
Η αρχή του κινήματος έγινε μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου, καθώς υπήρχε μια γενική δυσαρέσκεια στο πολεμικό ναυτικό.
Από το 1968 αξιωματικοί του στρατού, ανάμεσα τους ο Νίκος Παππάς και ο αξιωματικός Ιωάννης Σταθόπουλος, έκαναν μυστικές συναντήσεις για την οργάνωση ενός κινήματος που θα είχε σκοπό να ανατρέψει τη δικτατορία.
Οι περισσότεροι κινηματίες γνωρίζονταν από την περίοδο όπου φοιτούσαν στη σχολή δοκίμων το 1948.
Σιγά σιγά μυήθηκαν και άλλοι ναυτικοί και σε ένα χρόνο το κίνημα αριθμούσε 80 αξιωματικούς.
Όσοι συμμετείχαν υπέγραφαν έναν όρκο.
Για να μην αποκαλυφθούν δεν μιλούσαν στο τηλέφωνο και έκαναν συναντήσεις πεζοί μακριά από τα αυτοκίνητά τους.
Όπως είχε πει ο κυβερνήτης του «ΒΕΛΟΣ», Νίκος Παππάς στη «Μηχανή του Χρόνου»: «Η ιδέα ότι έστω και μόνο το ναυτικό μπορεί όχι μόνο να ραγίσει τη δικτατορία, αλλά να την γκρεμίσει, είχε μπει μέσα στην ψυχή μου.»
Τα αρχικά σχέδια περιλάμβαναν την απαγωγή ή ακόμα και την δολοφονία του δικτάτορα.
Η απαγωγή θα γινόταν κατά τη διάρκεια άσκησης με την επωνυμία «Θρίαμβος», η οποία ήταν προγραμματισμένη στις 20 Αυγούστου 1969.
Θα μετέφεραν τον Παπαδόπουλο σε κάποιο πλοίο και θα απαιτούσαν την επαναφορά της δημοκρατίας.
Ωστόσο, το σχέδιο διέρρευσε και οι Χουντικοί πήραν τα μέτρα τους.
Το 1970 σκέφτηκαν ένα δεύτερο σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο, ο στόλος θα καταλάμβανε την Κρήτη, όπου θα σχηματιζόταν προσωρινή κυβέρνηση.
Ωστόσο, ήταν ανέφικτο, καθώς στο νησί είχαν μεταφερθεί ισχυρές δυνάμεις στρατού ξηράς που ήταν υπάκουες στο καθεστώς.
Τα επόμενα σχέδια περιλάμβαναν τον αποκλεισμό του Πειραιά και την κατάληψη της Σύρου, με τη βοήθεια του αντιστασιακού φρούραρχου του νησιού, ταγματάρχη Σπύρου Μουστακλή.
Σύμφωνα με τον προγραμματισμό έπρεπε να υλοποιηθεί μέσα στο 1973, πριν γίνουν οι καινούριες μεταθέσεις.
Η πρώτη ημερομηνία για την εκδήλωση του κινήματος ορίστηκε στις 3 Απριλίου 1973, εν μέσω της άσκησης του ναυτικού με κωδικό όνομα «καταιγίς».
Ωστόσο, τελευταία στιγμή αναβλήθηκε και η τελική ημερομηνία ορίστηκε στις 23 Μαΐου, ώρα 2.00 το βράδυ.
Στο πλευρό τους είχαν τον Ευάγγελο Αβέρωφ, ο οποίος τους πρόσφερε πολιτική κάλυψη και τον Βαρδή Βαρδινογιάννη, ο οποίος θα τους εξασφάλιζε επιπλέον καύσιμα.
Όπως είχε αναφέρει ο ταγματάρχης των ΛΟΚ Στράτης Δεμέστιχας στη «ΜτΧ»: «Είχαμε προγραμματίσει να κινητοποιηθούν οι περισσότερες μεγάλες μονάδες, δηλαδή 8 περίπου από τα αντιτορπιλικά, 4 έως 5 υποβρύχια, περιπολικά, ο μεγαλύτερος αριθμός των πυραυλακάτων και των άλλων ταχέων σκαφών. Άρα θα έλεγα ότι το 80% του στόλου θα μπορούσε να αποπλεύσει».
Η προδοσία
Στις 22 Μαΐου τα πλοία ήταν έτοιμα να αποπλεύσουν όταν ειδοποιήθηκαν ότι κάποιος τους πρόδωσε και αποφάσισαν αναβολή.
Στις 23 Μαίου 1973 ο ναύσταθμος περικυκλώθηκε από μονάδες των ΛΟΚ.
Η χούντα αντέδρασε με μαζικές συλλήψεις αξιωματικών.
Περισσότεροι από 80 αξιωματικοί του ναυτικού οδηγήθηκαν στα κρατητήρια της ΕΑΤ-ΕΣΑ, όπου υπέμειναν ξύλο, απομόνωση και άλλα βασανιστήρια.
Ωστόσο, τα πιο φρικτά έγιναν στον ταγματάρχη Σπύρο Μουστακλή, ο οποίος συμμετείχε ως φρούραρχος Σύρου στο κίνημα και έμεινε παράλυτος από τα χτυπήματα των ΕΣΑτζήηδων.
Στο μεταξύ το αντιτορπιλικό «ΒΕΛΟΣ» με κυβερνήτη τον Νίκο Παππά είχε αποπλεύσει 4 μέρες νωρίτερα για να συμμετάσχει σε άσκηση του ΝΑΤΟ. Ο κυβερνήτης του «Βέλος», Νικος Παπάς ειδοποιήθηκε για την αναβολή του σχεδίου με τη συνθηματική φράση «το παιδί σου αρρώστησε».
Καθώς περνούσε από το στενό της Μεσσίνης η τηλεόραση του πλοίου έπιασε πρώτη φορά ιταλικό κανάλι και το πλήρωμα πληροφορήθηκε ότι στην Ελλάδα αξιωματικοί του ναυτικού είχαν συλληφθεί.
Τότε ο κυβερνήτης Νίκος Παπάς, πήρε μια ιστορική απόφαση. Εγκατέλειψε την άσκηση του ΝΑΤΟ και κατέπλευσε στο Φιουμιτσίνο της Ιταλίας.
Δείτε βίντεο από την εκπομπή της Μηχανής του Χρόνου την ανταρσία του «ΒΕΛΟΣ»:
