Του Παναγιώτη Στεφάνου
Στην Κύπρο του Μεσοπολέμου δεν ήταν εύκολη διαδικασία να πλησιάσεις μια κοπέλα για να εκφράσεις τον ερωτά σου. Ο εγκλεισμός των κοριτσιών στο σπίτι για «λόγους οικογενειακής τιμής» και τα αυστηρά ήθη της εποχής καθιστούσαν την προσέγγιση αρκετά δύσκολη.
Η διαδικασία αποτελούσε μια μικρή ιεροτελεστία, όπως άλλωστε και σήμερα. Πλέον μπορείς να στείλεις λουλούδια για να εκφράσεις τον έρωτά σου και το ενδιαφέρον σου. Στην Κύπρο του Μεσοπολέμου όμως, μπορούσες να στείλεις λουλούδια για να εκφράσεις το οτιδήποτε. Από το ενδιαφέρον έως την απόρριψη, η κυπριακή βιβλιογραφία συνέβαλε στον προβληματισμό εκδίδοντας έναν «Οδηγό για ερωτευμένους».
Το βιβλιαράκι που εκδόθηκε το 1937, στην Κύπρο, επιχειρούσε να δώσει κατευθυντήριες γραμμές σε ερωτευμένους Κύπριους, απελπισμένους ή ελπίζοντες.
Οι συμβουλές και τα λουλούδια
Υπάρχουν συμβουλές για κάθε είδους έρωτα και ανάλογα με το στάδιο εξέλιξης. Για τον σκοπό αυτό συμπεριλαμβάνονται πρότυπες επιστολές: διά εκμυστηρεύσεως, ερωτικής εξομολόγησης, εξομολόγηση προς γονιούς και φίλους. Επιπλέον, υπάρχουν και οι πρότυπες απαντήσεις σε κάθε είδους επιστολή.
Το σημαντικότερο και πιο ενδιαφέρον όμως γεγονός, είναι ο κατάλογος των φυτών και η ερμηνεία τους από τον παραλήπτη ή την παραλήπτρια. Επειδή σπάνιζαν τα ανθοπωλεία και η επίσκεψη σε αυτά κόστιζε αρκετά για τον μέσο Κύπριο του Μεσοπολέμου, ο ερωτευμένος αρκείτο συνήθως σε ό,τι έβρισκε ελεύθερα στη φύση ή στον κήπο του.
Ο «οδηγός» παραθέτει λεπτομερώς ποιο φυτό ή άνθος πρέπει να στείλεις ανάλογα με την περίπτωση και τι θέλεις να δηλώσεις. Η κυπριακή χλωρίδα προσφέρει άλλωστε μεγάλη ποικιλία ώστε να αποκαλύψει κάποιος τα ερωτικά του αισθήματα.
Βασικό ρόλο έπαιζε το είδος και το χρώμα του άνθους, όπως το λευκό γαρύφαλλο και γιασεμί που σήμαιναν, σὲ ἐρωτεύομαι ἀγνῶς και εἶσαι έρασμιωτάτη μὲ μαγεύεις, αντίστοιχα. Επίσης, το ερυθρό τριαντάφυλλο είχε διαφορετική σημασία από κάποιο άλλο χρώμα για τον παραλήπτη. Συγκεκριμένα, το ερυθρό τριαντάφυλλο ερμηνευόταν ως ακολούθως: Ἔχω πῦρ ἔρωτος διὰ σέ. Ορισμένα κοινά δέντρα σε όλους τους κήπους ή περιβόλια των Κυπρίων, γίνονταν εύκολα στόχος εκμετάλλευσης ήτοι ο ανθός λεμονιάς και το μήλο, που δήλωναν την φανέρωση του έρωτα, του αποστολέα και τη δήλωση ότι η παραλήπτρια είναι η βασίλισσα των νεανίδων, αντίστοιχα.
Επίσης, ο κατάλογος περιλαμβάνει πολλά φυτά τα οποία ανάλογα με το μέρος του φυτού (φύλλο, κλώνος, άνθος) που έστελνε κάποιος ή κάποια, ο παραλήπτης ερμήνευε αυτό που ήθελε να εκφράσει ο αποστολέας. Χαρακτηριστικές είναι οι πιο κάτω περιπτώσεις και ερμηνείες:
- Ἀχλαδιὰ (ἄνθος): Ἴσως σὲ ἀπολάυσω.
- Ἀχλαδιὰ (κλῶνος): Μὲ δυσαρεστεὶς διὰ τῶν λόγων σου.
- Ἀμυγδαλῆ (ἄνθος): Ἐπιθυμῶ νὰ συζευχθῶ. Τὸ θέλεις;
- Ἀμυγδαλῆ (κλῶνος): Τρελαίνομαι διὰ σε. Νὰ ἐλπίζω;
- Ἀμπελόκλημα (Φύλλον): Δὲν δέχομαι τὸν ἔρωτα σου.
- Ἀμπελόκλημα (κλῶνος μὲ φύλλον): Μὲ μεθύεις. Λυπήσου με.
- Βασιλικὸς πλατύφυλλος (ἀπὸ ἀνδρα σε γυναίκα): Δέχομαι ἐγκαρδίως τὸν ἔρωτα σου καὶ τὸν συμμερίζομαι.
- Βασιλικὸς πλατύφυλλος (ἀπὸ γυναίκα σε ἀνδρα): Εἶσαι ἀσταθὴς καὶ μὲ βασανίζεις.
- Βασιλικὸς μικρόφυλλος (ἀπὸ ἀνδρα σε γυναίκα): Εὐχαριστοῦμαι νὰ σὲ βλέπω.
- Βασιλικὸς μικρόφυλλος (ἀπὸ γυναίκα σε ἀνδρα): Προσποιεῖσαι ὅτι μὲ ἀγαπᾶς. Ἀλλὰ σὲ ἐννοῶ καὶ δὲν σὲ πιστεύω.
Μέσω της φύσης ο Κύπριος είχε την δυνατότητα να εκφράσει στον έρωτά του πέρα από την αγάπή του και διάφορα αιτήματα. Σημειωτέο ότι αρκετοί Κύπριοι λόγω των δύσκολων κοινωνικών καταστάσεων που επικρατούσαν στο νησί δεν πήγαιναν καθόλου σχολείο με αποτέλεσμα να είναι αναλφάβητοι μη γνωρίζοντας γραφή και ανάγνωση. Συνεπώς λοιπόν, χρησιμοποιούσαν άλλα μέσα για να εκφραστούν, αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις να καλύψουν τα λόγια τους από τρίτους που τυχόν να έβλεπαν μια επιστολή. Παράλληλα ορισμένα είναι εκείνα που χρησιμοποιούνταν και ως συνθηματικά μεταξύ των ερωτευμένων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα υπήρχαν πολλά, αλλά ξεχωρίσαμε μερικά:
- Αγιόκλημα (Φύλλο): Θὰ εἶσαι εὐτυχὴς ἅν μὲ ἀπολαύσῃς. Ζήτησέ με εἰς γάμον.
- Ὑάκινθος μονοανθής: Ἐπιθυμῶ νὰ σε στεφανωθῶ.
- Ὑάκινθος πολυανθής: Προσπαθοῦν νὰ μὲ στεφανώσουν μὲ ἄλλην, ἀλλὰ θὰ ἀποτύχουν.
- Ἄκανθα: Εἶσαι ἀναιδής. Μὴ μὲ πλησιάσῃς πλέον.
- Βαμβάκι (φυτόν): Πάσχεις δι’ ἐμέ; Εἰπὲ μου το.
- Ἰτέα: Γιατὶ χθὲς ἤσουν λυπημένη;
- Μανιτάρι: Μὲ ἐμπόδισαν αὐσητρῶς νὰ σὲ βλέπω. Εὑρὲ σὺ τὸ μέσον.
- Νερατζιά (κλῶνος): Θὰ σὲ κλέψω δὲν ἀντέχω πλέον.
Εκτός των περιπτώσεων έκφρασης λόγων αγάπης, θαυμασμού και πόθου, υπήρχαν και 
περιπτώσεις έκφρασης απογοήτευσης, περιφρόνησης και αδιαφορίας. Συγκεκριμένα, με τις πατάτες ο άντρας δήλωνε στη γυναίκα ότι είσαι αυστηρή και με λυπείς. Με γαρύφαλλο χρώματος κίτρινο εννοούσε ότι δεν θέλω να σε βλέπω. Με το μαρούλι δήλωνε ότι: Ἀδιαφορῶ διότι δὲν σ’ ἀγαπῶ. Επιπροσθέτως, η οξυά απεσταλμένη από γυναίκα σε άντρα δήλωνε ότι: εἶσαι χαρτοπαίκτης καὶ ἀνάξιος ἐμοῦ.
Τέλος, η Βερικοκιά ανάλογα το μέρος της (ανθός ή κλώνος) είχε δύο διαφορετικές ερμηνείες: Εἶσαι ἄσχημος. Τὶ ζητεὶς λοιπόν; (ανθός) και Θέλω πολλὴ προῖκα, καὶ σὺ εἶσαι πτωχὴ (κλώνος).
Καταληκτικά λοιπόν, φαίνεται πως ο Κύπριος ήταν ανέκαθεν στενά συνδεδεμένος με τη φύση σε όλες τις φάσεις και εκφάνσεις της ζωής του και φυσικά στην πιο ιδιαίτερη, που είναι ο έρωτας.
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: Ο απόλυτος έρωτας. Οι ιστορίες ανδρών και γυναικών που προσπαθούσαν να κολλήσουν λέπρα, για να ζήσουν στη Σπιναλόγκα με τους αγαπημένους τους, που είχαν εξοριστεί, λόγω της λέπρας
