«Όταν σηκωνόταν να μιλήσει, εγώ, που ήμουν Κυβερνήτης, ένιωθα φόβο». Το δέος του κυβερνήτη Στορς για τον μητροπολίτη Κιτίου. Αυτός άναψε την φλόγα των Οκτωβριανών όταν οι Άγγλοι επέβαλαν εξοντωτική φορολογία

Την 17η Οκτωβρίου 1931, το ποτήρι είχε ξεχειλήσει για τον λαό της Κύπρου, ο οποίος βίωνε τα δυσβάσταχτα οικονομικά βάρη που επέβαλαν οι αποικιοκράτες. Οι παράλογες απαιτήσεις του κυβερνήτη Στορς και της βρετανικής αποικιοκρατικής κυβέρνησης, εξόργισαν τα μέλη του νομοθετικού συμβουλίου που εκπροσωπούσαν τους Έλληνες. Η παραίτηση του μητροπολίτη Κιτίου, Νικόδημου Μυλωνά, αποτέλεσε τη σπίθα που άναψε τη φλόγα των Οκτωβριανών.

Η σημαντική αφορμή

Ο Μητροπολίτης Κιτίου Νικόδημος Μυλωνάς και ο Βρετανός Κυβερνήτης Ρόναλντ Στορς. Ο τελευταίος είχε γράψει στα απομνημονέυτά του "Νομοθετικό Συμβούλιο χωρίς Νικόδημο Μυλωνά, είναι σαν άγευστο φαγί, χωρίς αλάτι...Ήταν επιβλητικός, με βλέμμα οξύ. Και όταν σηκωνόταν να μιλήσει, εγώ, που ήμουν Κυβερνήτης, ένιωθα φόβο". — Ο Μητροπολίτης Κιτίου Νικόδημος Μυλωνάς και ο Βρετανός Κυβερνήτης Ρόναλντ Στορς. Ο Βρετανός είχε γράψει στα απομνημονεύματά του: «Νομοθετικό Συμβούλιο χωρίς Νικόδημο Μυλωνά, είναι σαν άγευστο φαγί, χωρίς αλάτι…Ήταν επιβλητικός, με βλέμμα οξύ. Και όταν σηκωνόταν να μιλήσει, εγώ, που ήμουν Κυβερνήτης, ένιωθα φόβο».

Η σοβαρή οικονομική κρίση που ξέσπασε στο νησί τον Σεπτέμβριο του 1931, λόγω ελλείμματος του Κυπριακού προϋπολογισμού, αποτέλεσε και την κύρια αφορμή που οδήγησε στο ξέσπασμα.
Η Κυβέρνηση Στορς ήθελε να καλύψει το ποσό, από ένα ισχνό αποθεματικό που υπήρχε για έκτακτες ανάγκες
(ξηρασία, σεισμός κτλ).
Με πρωτοστάτη τον Νικόδημο Μυλωνά, οι Έλληνες αντέδρασαν και παρουσίασαν ένα πλήρες και μετριοπαθές πρόγραμμα περικοπών στους μισθούς των κρατικών υπαλλήλων. Κάτι το οποίο δεν έγινε αποδεκτό από τους Βρετανούς, οι οποίοι αποφάσισαν να φορολογήσουν εκ νέου τον κυπριακό λαό.

Απόσπασμα από το διάγγελμα και την επιστολή παραίτησης του Μητροπολίτη Κιτίου, Νικόδημου Μυλωνά, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Ελευθερία την επομένη της παραίτησής του.

Το νομοσχέδιο καταψηφίστηκε από τους Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους του Νομοθετικού Συμβουλίου, ο Στορς όμως παρέβλεψε την απόφαση και το επέβαλε τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς.

Ο «επιβλητικός, με το οξύ βλέμμα» Μητροπολίτης Νικόδημος Μυλωνάς, παραιτείται από το Νομοθετικό Συμβούλιο μαζί με άλλους 17 Έλληνες βουλευτές, αιφνιδιάζοντας τους πάντες. Την ίδια ημέρα την παραίτησή του συνόδευσε μία εμπρηστική επιστολή προς τον αυταρχικό Κυβερνήτη, στην οποία προκήρυσσε την Ένωση του Νησιού με την Μητέρα Ελλάδα.

Στις 18 Οκτωβρίου, απευθύνει διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό της Κύπρου, στο οποίο εξήγγειλε ανένδοτο πολιτικό αγώνα και ανυπακοή προς τους δυνάστες.
Ο εμπρηστικός του λόγος, αποτέλεσε και το έναυσμα για την εξέγερση που έμεινε γνωστή ως «Οκτωβριανά». Η αυθόρμητη και μαζική εξέγερση των Ελλήνων της Κύπρου, εκδήλωσε τη μαζική δυσαρέσκεια του λαού ενάντια στην αγγλική αποικιοκρατική πολιτική. Απροετοίμαστη και ανοργάνωτη, ήταν μία υπόθεση καθαρά λαϊκή με δική της συνείδηση και δική της φωνή κατά της βρετανικής τυραννίας.