Οι ανάγκες κάθε εποχής καθώς και η εξέλιξη της τεχνολογίας διαμορφώνουν ή εξαφανίζουν κάποια επαγγέλματα.
Αγγειοπλάστες, παπλωματάδες, υφάντριες και τζερκοπούληδες είναι κάποια από αυτά που κάποτε γνώρισαν ακμή και πλέον τείνουν να εξαφανιστούν.
Ο ταλιαδώρος
Ένα επάγγελμα με ρίζες στην αρχαιότητα, ο ταλιαδώρος είναι ο λεγόμενος ξυλογλύπτης. Ήδη από το παρελθόν οι ταλιαδώροι κατασκεύαζαν «σάνδυκες» (σεντούκια) στα οποία φύλαγαν ρούχα και άλλα πολύτιμα αντικείμενα. Οι ταλιάδωροι όμως, όπως και τα περισσότερα παραδοσιακά επαγγέλματα δεν ήταν απλοί κατασκευαστές ξύλινων σαντουκιών. Ήταν τεχνίτες και σπουδαίοι διακοσμητές, αφού ο ξυλόγλυπτος διάκοσμος των επίπλων, των σεντουκιών ακόμα και των τέμπλων των εκκλησιών που έφτιαχναν αποτελούσαν μοναδικά έργα τέχνης.
Η λέξη ταλιαδώρος ετυμολογικά προέρχεται από το ιταλικό tagliatore που σημαίνει ξυλογλύπτης.
Το επάγγελμα του ταλιαδώρου αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στο χωριό Μουτουλλά.
Πιτσιακσής και τα λαπιθκιώτικα τσιακκούθκια
Στο παρελθόνκαι τα μαχαίρια ήταν περίτεχνα. Για αυτό υπήρχε ο λεγόμενος πιτσιακσής ή μαχαιροποιός, που δημιουργούσε μαχαίρια για τις νοικοκυρές, τους χασάπηδες ή τους νταήδες.
Τα πιο γνωστά μαχαίρια παρήγαγε η Λάπηθος. Μέχρι σήμερα είναι γνωστά τα λαπιθκιώτικα τσακκούθκια (σουγιάδες). Ειδικά μετά το 1974, οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι είχαν ως «ποσκόλιο» την κατασκευή τέτοιων μικρών μαχαιριών.
Η λέξη πιτσιακσής είναι παράφραση της μπικσακσής που έχει ρίζες στην τούρκικη λέξη bıçak που σημαίνει μαχαίρι.
Οι κουτσαγκούες
Από τα αρχαιότερα επαγγέλματα που άνθησαν στην Κεραμική περίοδο της Νεολιθικής εποχής, οι κουτσαγκούες είναι οι αγγειοπλάστες. Η τέχνη της δημιουργίας αγγείων άνθισε ιδιαίτερα στην Κερύνεια.
Βέβαια η τέχνη δεν άργησε να αναπτυχθεί και σε άλλα χωριά και επαρχίες με τα πιο γνωστά να είναι η Λάπηθος, το Βαρώσι, το Φοινί, ο Κόρνος, τα Καμινάρια και ο Άγιος Δημήτριος. Κάθε περιοχή ανέπτυξε τη δική της τεχνοτροπία που μπορεί να διέφερε στα χρώματα και τα σχήματα.
Σήμερα υπάρχουν πολλοί λίγοι αγγειοπλάστες, ωστόσο η αγγειοπλαστική συνεχίζει να διδάσκεται.
Τζερκοπούλης
Ένα επάγγελμα που σχεδόν έχει εξαφανιστεί, ο τζερκοπούλης είναι ο κηροποιός. Φτιάχνοντας κεριά για την εκκλησία κυρίως καθώς και ομοιώματα που παράγγελναν οι πιστοί, χρησιμοποιούσε αποκλειστικά αγνό κερί μέλισσας που προμηθευόταν από μελισσοκόμους.
Ακολουθώντας μία σχετικά απλή διαδικασία, ο τεχνίτης έχυνε το κερί σε ένα βαθύ μεταλλικό δοχείο που βρισκόταν μέσα σε ζεστό νερό και ενώ το κερί διατηρείτο ζεστό, βύθιζαν μέσα έναν σπάγκο μέχρι το κερί να αποκτήσει το επιθυμητό πάχος.
Σήμερα το κερί της μέλισσας αντικατέστησε η παραφίνη και τους κεροποιούς οι μεγάλες βιομηχανίες μαζικής παραγωγής.
Η λέξη προέρχεται από τον κεροπούλη, τον άνθρωπο δηλαδή που πουλάει κεριά.
Ο διακοσμητής κολοτζιών
Το αποξηραμένο κολότζι υπήρξε ένα από τα χρησιμότερα εργαλεία των βοσκών. Μέσα σε αυτό μετέφεραν το νερό τους στους αγρούς. Ήταν δηλαδή ένα παγούρι εποχής.
Πέρα όμως από τη χρηστική του αξία, το αποξηραμένο κολότζι υπήρξε και ένα πολύ καλό αντικείμενο για διακόσμηση. Το πλούμισμα του κολοτζιού, αποτέλεσε μία από τις πιο εξειδικευμένες παραδοσιακές τέχνες που άνθισαν τόσο και κατέληξε επάγγελμα.
Το πλούμισμα ήταν η χάραξη μοτίβων. Είτε με μαχαίρι είτε με πυρακτωμένο σουγλί, ο χαράκτης ξεκινούσε από πάνω προς τα κάτω. Αφού τελεώνε η εγχάρακτη διακόσμηση, ξεκινούσε η διαδικασία της επάλειψης. Αυτή γινόταν με «λαομουτζιάν», αιθάλη δηλαδή που έπαιρναν από τις μαυρισμένες κατσαρόλες και ανακατευόταν μαζί με λαδί. Τέλος, έπλεναν το κολότζι με νερό και σαπούνι και έτσι η λαομουτζιάν ηταν εμφανής μόνο στις εγχάρακτες γραμμές.
Τσαεράς
Ο τσαεράς ήταν ένα πολύ διαδεδομένο επάγγελμα. Οι παραδοσιακές καρέκλες που συναντάμε έως σήμερα και είναι πλεχτές, ήταν η
δημιουργία του. Ήταν χωρισμένοι σε δύο τύπους καρεκλάδων, στους τορνευτές και στους τόνενες. Ο ένας δούλευε με στρογγυλά ξύλο ενώ ο άλλος με ορθογώνια.
Η διαδικασία κατασκευής μίας καρέκλας ξεκινούσε έξι μήνες πριν, όταν οι τεχνίτες καψάλιζαν τα ξύλα για να «ψοφίσουν τα μικρόβια» και τα χρησιμοποιούσαν αφού πέρναγε το χρονικό διάστημα. Αρχικά, έφτιαχναν το κύρτωμα, το μέρος στο οποίο ακουμπά η ράχη. Ζεσταίνοντας ξύλα στον φούρνο τα τοποθετούσαν κάτω από πέτρες για να του δώσουν σχήμα. Ακολουθούσε το «δήμμαν», όπου έπλεκαν το κάθισμα με τόνο, ένα είδος σχοινιού που φύτρωνε στις ελώδεις περιοχές.
Τέλος, ακολουθούσε η διακόσμηση της καρέκλας με χρωματισμένες «ποκαλάμες» σε σχήμα σταυρού.
Η λέξη τσαεράς προέρχεται από το γαλλικό chaire το οποίο προέρχεται από το ελληνικό καθέδρα.
Διαβάστε επίσης στη ΜτΧ: «Τσιαέρα», «αμπάλατος», «κουτσιώ» και «σταρτάρω». Κι όμως το «αμπάλατος» δεν έχει αγγλική προέλευση, αλλά αρχαιοελληνική! Το πολύγλωσσο κυπριακό λεξιλόγιο και η προέλευση γνωστών εκφράσεων …
Οι κοφίνες με τα πορτοκάλια Αμμοχώστου, ο αργαλειός και το ανεμίδι, τα χαρούπια και η κοσμοπολίτικη Λήδρας. Το ιστορικό ντοκουμέντο με την Κύπρο του 1928 συγκινεί και συναρπάζει …
