Στις αρχές του 1880, οι Άγγλοι κατασκεύασαν μία ξύλινη γέφυρα στην Λευκωσία, για να ενώσουν την παλιά πόλη με την καινούρια. Ο σκοπός τους ήταν να διευκολύνουν το εμπόριο. Αρμοστής τότε ήταν ο Μπίνταλφ, ο οποίος άνοιξε το τείχος για να περάσει από μέσα η γέφυρα. Το “ Άνοιγμα Τρυπιώτη” – όπως ονομάστηκε στη συνέχεια- έγινε το σημείο όπου οι έμποροι διακινούσαν πιο εύκολα τα εμπορεύματά τους.
Αργότερα με επιχωματώσεις, η γέφυρα μεγάλωσε τόσο που έμοιαζε με πλατεία και μετά από πολλά χρόνια ονομάστηκε “Πλατεία Μεταξά”, προς τιμήν του Έλληνα δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά.
Η εκστρατεία για το όνομα και οι αντιδράσεις
Στα τέλη του 1972, άρχισαν οι αντιδράσεις για την ονομασία της πλατείας.
Η εφημερίδα “Κύπρος” στις 4 Δεκεμβρίου 1972 έγραψε «…ο Ιωάννης Μεταξάς πουθενά εις τον Ελληνικόν χώρον δεν τιμάται δια της αποδόσεως του ονόματός του εις την κεντρικωτέραν πλατείαν πόλεως.
Και είναι γνωστόν διατί. Διατί εμείς να επιμένωμεν; Είναι θαυμάσια ευκαιρία να μετονομάσωμεν την πλατείαν αυτήν και διατί όχι κατά το Αθηναϊκόν πρότυπον,να την ονομάσωμεν Πλατείαν Ομονοίας.»
Η πρώτη αντίδραση ήρθε από έναν ιερέα της Λευκωσίας. Με επιστολή του προς την εφημερίδα στις 11 Δεκεμβρίου, υπερασπιζόταν τον δικτάτορα. «Ειλικρινά λυπούμαι δια τον άνθρωπον που τολμά να νομίζη ότι με το να απαλείψη το όνομα του ενδόξου αυτού ανδρός από μίαν πλατείαν, είναι δυνατόν να μειώση την δόξαν που κατέκτησεν το όνομα του μέσα εις την Ιστορίαν του Έθνους…»
Το πολιτικό σκηνικό σε Ελλάδα και Κύπρο ήταν έκρυθμο, κι έτσι το θέμα της πλατείας μπήκε στο συρτάρι.
Επανήλθε μετά την πτώση της Χούντας και την Τουρκική εισβολή στο νησί. Από τις αρχές του 1975, πολλοί πολίτες, κυρίως κάτοικοι Λευκωσίας, έστελναν καθημερινά επιστολές σε διάφορες εφημερίδες, εκφράζοντας την επιθυμία τους για την μετονομασία της πλατείας.
Σε αυτή την εκστρατεία πήραν μέρος και άνθρωποι των γραμμάτων, όπως ο ιστορικός Άριστος Κάτσης, ο οποίος σε άρθρο του στον “Φιλελεύθερο”, έκανε λόγο για την “πλατεία του αίσχους”.
Η πίεση απόδωσε και ο τότε δήμαρχος της Λευκωσίας Λέλλος Δημητριάδης, έκανε δημοψήφισμα για την αλλαγή του ονόματος της πλατείας.
Πλατεία Ελευθερίας
Οι κάτοικοι της Λευκωσίας στην συντριπτική τους πλειοψηφία, τάχθηκαν υπέρ της μετονομασίας, με ποσοστό 96.4% έναντι 3.6%. Οι προτάσεις για το νέο όνομα της πλατείας κινούνταν γύρω από το κλίμα της εποχής, με επικρατέστερες αυτές των, Δημοκρατίας, Ειρήνης, Ομόνοιας, Ανεξαρτησίας και Ελευθερίας.
Στην συνεδρία του δήμου στις 5 Ιουλίου 1975, πάρθηκε η απόφαση για την μετονομασία της πλατείας σε “Πλατεία Ελευθερίας”. «… ο Δήμος επροτίμησεν την λέξην “Ελευθερίαν”, διότι περικλείει και τις έννοιες της Δημοκρατίας, της Ανεξαρτησίας, της Ομόνοιας και της Ειρήνης…»
Διαβάστε επίσης: Οι έξι γέφυρες της Λευκωσίας που διέσχιζαν τον χειμαρρώδη «Πηθκιά». Οι ενέδρες, οι χρηματικές δοσοληψίες και η γέφυρα των εκτελέσεων…
