Με ιστορία που ξεπερνά τα 4.000 χρόνια, η περιοχή της Τούμπας στη Θεσσαλονίκη κρύβει μια σημαντική ιστορία που ξεκινάει από το 2.οοο και συνεχίζει μέχρι το 300 π.Χ. Επρόκειτο για έναν χωμάτινο όγκο, έναν γήλοφο. Όμοιοί του υπάρχουν πολλοί στη Μακεδονία με την ονομασία «τούμπες».
Οι τούμπες στη Μακεδονία, παλιά ταυτίζονταν με τύμβους που κάλυπταν αρχαίους τάφους. Έτσι και η Τούμπα της Θεσσαλονίκης, γνωστή επίσης και ως Τούμπα της Καλαμαριάς, γιατί βρισκόταν εκτός των τειχών της πόλης, λόγω του μεγέθους και του πολύ χαρακτηριστικού της σχήματος θεωρείτο ότι έκρυβε κάποιον πολύ σημαντικό αρχαίο τάφο.
Για εκατοντάδες χρόνια, μια κοινότητα προϊστορικών ανθρώπων έζησε σε αυτόν τον τόπο καλλιεργώντας τη γη, κυνηγώντας τα ζώα και ψαρεύοντας. Σύμφωνα με τα ανασκαφικά ευρήματα που φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, υπήρξε ο σημαντικότερος οικισμός την εποχή του Χαλκού και του Σιδήρου. Κατοικήθηκε από το 2.200 π.Χ. μέχρι την ίδρυση της Θεσσαλονίκης το 315 π.Χ. Η διαδοχική κατοίκηση στα προϊστορικά χρόνια έδωσε στον οικισμό τη μορφή τούμπας (λόφου) ύψους 23 μέτρων.
Από τον 11ο αιώνα ο οικισμός επεκτείνεται στα γύρω πλατώματα. Τον 9ο αιώνα π.Χ έχει διαχωριστεί από το νεκροταφείο, γεγονός που παραπέμπει στην πρώτη μορφή οργάνωσης μιας «πρωτό – πόλης». Τον 8ο αιώνα π.Χ η διαχείριση των προϊόντων και η διευθέτηση του χώρου φανερώνουν την οργάνωση μιας μικρής πόλης. Στην κορυφή του λόφου λειτουργεί ήδη το αψιδωτό συγκρότημα ενός τοπικού άρχοντα με αποθήκες σιτηρών και υγρών, ενώ υπάρχει και καταφύγιο για τους κατοίκους σε περίπτωση κινδύνου.
Αρχαιολογικές έρευνες έχουν γίνει και κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου από αρχαιολόγους οι οποίοι συνόδευαν τα στρατεύματα της Αντάντ και ερευνούσαν τις αρχαιότητες της Κεντρικής Μακεδονίας. Η περιοχή γύρω από τον λόφο της Τούμπας χρησιμοποιήθηκε τότε ως στρατόπεδο των συμμάχων.
Η Τούμπα είχε αναπτυχθεί ως προσφυγικός οικισμός. Με μια άλλη κουλτούρα και νοσταλγία που αντικαταστάθηκε από την αντιπαροχή. Σήμερα ο λόφος της Τούμπας διακρίνεται ελάχιστα μέσα από τις πολυκατοικίες. Πλέον είναι γνωστή ως η Τούμπα των φιλάθλων…η Τούμπα του ΠΑΟΚ.
Με πληροφορίες από το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και την επίσημη ιστοσελίδα του ΑΠΘ. Οι σύγχρονες φωτογραφίες της περιοχής αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
